Του Ζαχαρία Δοξαστάκη*
Η νησιωτική επικράτεια αντιμετωπίζει σοβαρά και επιτακτικά προβλήματα, όπως τη μείωση του πληθυσμού της, την απομόνωση από τον ηπειρωτικό χώρο της ελληνικής επικρατείας και τον εν τοις πράγμασι αποκλεισμό της από τις κεντρικές αγορές προϊόντων. Οι συνθήκες αυτές διαμορφώνουν ένα υψηλό κόστος θαλάσσιας μεταφοράς ανθρώπων και προϊόντων στα νησιά , σε σχέση με το κόστος των χερσαίων μεταφορών στην ενδοχώρα και την ηπειρωτική επικράτεια.
Ο καταστατικός χάρτης της Χώρας, το Σύνταγμα του 1975( όπως ισχύει σήμερα μετά τις αναθεωρήσεις του), εμπεριέχει ειδική μνεία για τις έννοιες της νησιωτικότητας και της ορεινότητας. Το άρθρο 101 παρ. 4 του Συντάγματος ορίζει: «4. Ο κοινός νομοθέτης και η Διοίκηση, όταν δρουν κανονιστικά , υποχρεούνται να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, μεριμνώντας για την ανάπτυξή τους.», ενώ το άρθρο 106 παρ.1 αναφέρει: «1. Για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης και την προστασία του γενικού συμφέροντος το Κράτος προγραμματίζει και συντονίζει την οικονομική δραστηριότητα στη Χώρα, …, και την προαγωγή ιδίως της οικονομίας των ορεινών, νησιωτικών και παραμεθόριων περιοχών.».
Κατ’επιταγή του Συντάγματος , ο κοινός νομοθέτης ( η Βουλή ), ψήφισε το νόμο 4551/2018(Α’116) « Μηχανισμός εφαρμογής, κρατική εποπτεία, γενικοί όροι υλοποίησης του Μεταφορικού Ισοδύναμου(Μ.Ι.) και άλλες διατάξεις». Μεταφορικό Ισοδύναμο( Μ.Ι.), είναι το μέτρο , με τη θέσπιση του οποίου επιδιώκεται, η εξίσωση του κόστους μεταφοράς με μέσα μαζικής μεταφοράς από την ηπειρωτική Ελλάδα σε νησί ή από νησί σε νησί, με το κόστος που θα ίσχυε στην ηπειρωτική Ελλάδα για την ίδια απόσταση. Το μέτρο του μεταφορικού ισοδύναμου , κατά το άρθρο 10 του νόμου 4551/18, τέθηκε σε εφαρμογή , πιλοτικά, τον Ιούλιο του 2018 και αφορούσε μονάδες και ωφελούμενες επιχειρήσεις με κατοικία ή μόνιμη έδρα, αντίστοιχα, σε συγκεκριμένα νησιά( τα κατονομάζει η διάταξη). Από την 1η Ιανουαρίου 2019 το μέτρο τέθηκε σε πλήρη εφαρμογή για όλα τα νησιά της επικράτειας πλην Κρήτης, Εύβοιας και Λευκάδας.
Η εξαίρεση της Κρήτης από τη χορήγηση του Αντισταθμίσματος Νησιωτικού Κόστους( Α.ΝΗ.ΚΟ.) ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στην κοινωνία του νησιού και η αντίδραση της αυτοδιοίκησης, των επιμελητηρίων και λοιπών φορέων ήταν άμεση και ισχυρή. Η Ένωση Δημάρχων Κρήτης( ΕΝ.ΔΗ.Κ.), στην οποία έχω την ιδιαίτερη τιμή να είμαι πρόεδρος , με σχετική απόφασή της εναντιώθηκε στη ρύθμιση αυτή, τεκμηρίωσε την αντισυνταγματικότητα της διάταξης και πρότεινε: «Η Κυβέρνηση , άμεσα, να προχωρήσει στη διόρθωση της απαράδεκτης αδικίας και διακριτικής δυσμενούς μεταχείρισης της Κρήτης , που καθιερώνει το άρθρο 10 του νόμου 4551/18, εξαιρώντας τις επιχειρήσεις και τους κατοίκους της από το Μεταφορικό Ισοδύναμο(Μ.Ι.). Την ενεργοποίηση όλων των φορέων της Κρήτης, προκειμένου με τις πρωτοβουλίες και δράσεις που θα αναλάβουν, να πείσουν την Κυβέρνηση να αποκαταστήσει την παραπάνω αδικία που επέφερε στην Κρήτη, με σχετική νομοθετική ρύθμιση. Αν οι προσπάθειες των φορέων της Κρήτης προς την εκτελεστική εξουσία δεν φέρουν αποτέλεσμα, για την επίτευξη του στόχου της ένταξης των κατοίκων και των επιχειρήσεων στο μέτρο του Μ.Ι. , τότε να ασκηθούν όλα τα προβλεπόμενα ένδικα μέσα στα εσωτερικά και διεθνή δικαστήρια.».
Οι συντονισμένες προσπάθειες των τοπικών φορέων, η τεκμηρίωση του αιτήματος για την άδικη εξαίρεση της Κρήτης από το Μεταφορικό Ισοδύναμο( Μ.Ι.) και ασφαλώς η βούληση της τότε Κυβέρνησης έφεραν θετικό αποτέλεσμα. Στην παρ.1 του άρθρου 10 του νόμου 4551/18, προστέθηκε με το άρθρο 14 παρ.4 του νόμου 4606/2019(Α’57), τελευταίο εδάφιο, το οποίο ορίζει: «Κατ’εξαίρεση , σε ωφελούμενες επιχειρήσεις με έδρα της Κρήτη χορηγείται Α.ΝΗ.ΚΟ., για συγκεκριμένες επαγγελματικές δραστηριότητες με αυξημένο κόστος μεταφοράς , σύμφωνα με τα κριτήρια του άρθρου 4 . Με κοινή υπουργική απόφαση της παραγράφου 3 του άρθρου 11 ορίζονται οι δραστηριότητες αυτές».
Με την έκδοση της ΚΥΑ 4113.80-02/2713/17-09-2020( ΦΕΚ 4044/ΤΒ’/21-09-2020) Πρόσκληση επιχειρήσεων για την υποβολή αιτήσεων στη Δράση « Μεταφορικό Ισοδύναμο( Μ.Ι.) για το έτος 2020», ξεκινά η υποβολή αιτήσεων υπαγωγής στο μέτρο «Μεταφορικό Ισοδύναμο επιχειρήσεων» , στα νησιά της Ελληνικής επικράτειας που προβλέπονται από τον νόμο 4551/2018, όπως ισχύει. Η δράση χρηματοδοτείται με το συνολικό ποσό των 75.000.000,00€ για το έτος 2020 και είναι δημόσια δαπάνη( Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων από εθνικούς πόρους του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής). Στο πλαίσιο της παραπάνω δράσης ενισχύονται υφιστάμενες μικρές , πολύ μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις , όπως αυτές ορίζονται στο νόμο 4308/2014(Α’251), οι οποίες την ημερομηνία ηλεκτρονικής υποβολής της αίτησης χρηματοδότησης έχουν κλείσει τουλάχιστον ένα έτος διαχειριστικής χρήσης και διαθέτουν έναν τουλάχιστον επιλέξιμο ΚΑΔ του νόμου.
Η επιδότηση του νησιωτικού κόστους από το κράτος στοχεύει στην επίτευξη συγκεκριμένων στόχων, όπως:
• Την εξισορρόπηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων των νησιών σε σχέση με τις επιχειρήσεις της ηπειρωτικής Ελλάδας.
• Την εξασφάλιση της εδαφικής συνοχής και των ίσων ευκαιριών ανάπτυξης στις νησιωτικές οικονομίες μέσω της εναρμόνισης του θαλάσσιου με το χερσαίο κόστος μεταφοράς εμπορευμάτων.
•Την δυνατότητα του εφοδιασμού των νησιών σε βασικά προϊόντα για την κατανάλωση, το εμπόριο, τη μεταποίηση, σε εύλογο κόστος, με σκοπό τον περιορισμό της αύξησης του κόστους λόγω του νησιωτικού τους χαρακτήρα, της μικρής έκτασής τους και της απόστασής τους από τις αγορές.
• Την παροχή κινήτρων παραμονής σε νησιά που κινδυνεύουν από το φαινόμενο της πληθυσμιακής συρρίκνωσης.
Η δράση για τη χορήγηση του αντισταθμίσματος του νησιωτικού κόστους, θα υλοποιηθεί από τη Γενική Γραμματεία Αίγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και με ενδιάμεσους φορείς επιχειρησιακών προγραμμάτων επιχειρηματικότητας και ανταγωνιστικότητας. Δικαιούχοι της δράσης είναι και οι επιχειρήσεις της Κρήτης που διαθέτουν ένα κύριο ή δευτερεύοντα από τους επιλέξιμους Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας( ΚΑΔ), που αναφέρονται στην ΚΥΑ. 4113.80-02/2713/2019. Για την Κρήτη ενδιάμεσος φορέας υλοποίησης της δράσης έχει ορισθεί, ως Εταιρεία Στήριξης και Ανάπτυξης των Επιχειρήσεων Κρήτης, η Αναπτυξιακή Κρήτης, (Γιαμαλάκη 50 και Σοφοκλή Βενιζέλου, Ηράκλειο Κρήτης).
Συμπερασματικά , θέλω να τονίσω πως το πρώτο βήμα έγινε, όσον αφορά την ένταξη και της Κρήτης ( των επιχειρήσεων που ορίζει ο νόμος) στις διατάξεις του άρθρου 10 του νόμου 4551/2018 για το Μεταφορικό Ισοδύναμο( Μ.Ι.). Οι φορείς υλοποίησης της δράσης για τη χρηματοδότηση του μεταφορικού κόστους , αλλά και τα επιμελητήρια της Κρήτης και η Αναπτυξιακή Κρήτης, καλούνται να ενημερώσουν άμεσα και υπεύθυνα τις δικαιούχες επιχειρήσεις για την υποβολή εκ μέρους τους αιτημάτων για την χορήγηση Αντισταθμισμάτων Νησιωτικού Κόστους( Α.ΝΗ.ΚΟ.).
Τέλος με την ίδια τεκμηρίωση και διεκδικητικότητα οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Κρήτης, τα Επιμελητήρια της Κρήτης και το σύνολο της κοινωνίας, με την υποστήριξη των κοινοβουλευτικών εκπροσώπουν του νησιού να απαιτήσουν από την Κυβέρνηση να νομοθετήσει την ένταξη των νοικοκυριών της Κρήτης στις ωφελούμενες μονάδες του άρθρου 10 του νόμου 4551/18 και τη χορήγηση και σ’αυτά, όπως προβλέπεται για τα νοικοκυριά των άλλων νησιών της ελληνικής επικράτειας, επιχορήγησης για την αντιστάθμιση του νησιωτικού κόστους.
* Ο Ζαχαρίας Εμμανουήλ Δοξαστάκης είναι
• Πρόεδρος της Ένωσης Δημάρχων Κρήτης
• Περιφερειακός Σύμβουλος
