Της Μαρίας Λιονάκη
Θα ήταν η δεύτερη ή η τρίτη ώρα μου, στο τμήμα αυτό της πρώτης Γυμνασίου. Όπου έχω αναλάβει, σύμφωνα με την κατανομή μαθημάτων μεταξύ συναδέλφων, να διδάξω Οδύσσεια Ομήρου και Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Δύσκολες ώρες οι πρώτες διδακτικές κάθε χρονιάς, όχι μόνο φέτος (που είναι δυσκολότερες), μα ανέκαθεν. Καθώς μπαίνεις στην αίθουσα και σε κοιτάζουν οι μαθητές καχύποπτα, επιφυλακτικά. Δε σε ξέρουν, δεν τους έχεις κερδίσει, δεν υπάρχει κανένας δεσμός ανάμεσά σας. Κάποιοι συνεχίζουν να μιλάνε, κάποιοι κάθονται πάνω στο θρανίο όχι στα καρεκλάκια για να σε εκνευρίσουν, να φωνάζεις κοκκινίζοντας, αλλόφρων, χειρονομώντας και να κάνουν χάζι, κάποιοι κρέμονται από τους χάρτες, το ταβάνι. Δεν είναι δεδομένος δηλαδή κανένας σεβασμός. Κακώς. Καθώς ήδη από την οικογένεια θα έπρεπε να είχε οριστεί σωστά ο θεσμός του δασκάλου, ως πρόσωπο δηλαδή που του οφείλεται σεβασμός. Από την άλλη, όλα σε αυτή τη ζωή ο καθένας τα κερδίζει με την αξία του, τη συμπεριφορά του, τις γνώσεις του, τα ράσα δεν κάνουν τον παπά, ενώ με την αράδα σου θα πας, αν είσαι και παπάς. Είναι δηλαδή θέμα προσέγγισης και λοιπών δικών σου δεξιοτήτων ως δασκάλου, αυτό να περιοριστεί στις πρώτες διδακτικές ώρες, να γίνει σύντομα μια απλή ανάμνηση κι όλα να κυλήσουν ομαλά. Να υπάρξει η εμπιστοσύνη, το θετικό κλίμα, η ηρεμία, η έλλειψη φόβου και ντροπής, η οικειότητα, ο σεβασμός, τα αμοιβαία όμορφα συναισθήματα που θα επιτρέψουν στη διαδικασία της μάθησης να ανθίσει.
Θα ήταν λοιπόν η δεύτερη ή η τρίτη διδακτική ώρα αυτής της ιδιόμορφης σχολικής χρονιάς με μένα να προσπαθώ ακόμα να συνηθίσω τη μάσκα, χωρίς ορατή δυσαρέσκεια και να κανονίσω την ένταση της φωνής μου, ώστε να ακούγομαι. Τότε πρόσεξα στην τάξη μου το διαφορετικό μαθητή. Διαφορετικό σε φυσιογνωμία, διαφορετικό σε στάση σώματος. Με σκυφτή στάση πάνω στο θρανίο, με δάχτυλα που στριφογύριζαν ιδρωμένα ένα στυλό κι ένα μικρό σημειωματάριο, με έκδηλη μεγάλη αμηχανία. Που μεταφέρθηκε σε μένα, με αποτέλεσμα να αφήσω στην έδρα ανεπιφύλακτα, με αγένεια το βιβλίο του Ομήρου, που δεν ξέρω κι αν με παρεξήγησε και να σταματήσω να εξηγώ πως η Οδύσσεια ως γραμματειακό είδος είναι ηρωικό έπος, με θέμα το Νόστο του Οδυσσέα που ο ποιητής εντάσσει σε 41 ημέρες, καθώς διηγείται. Βλέπετε προείχε ο νόστος του μαθητή μου, που σίγουρα δεν είχε ενταχθεί στη σχολική νύχτα μας, καθώς η ιστορία μας εκτυλίσσεται σε Νυχτερινό Γυμνάσιο. Ποιος είναι ο καινούργιος μαθητής ρωτάω τον απουσιολόγο; «Είναι ο Αλιρέζα από το Αβγανιστάν, μα δε μιλάει λέξη ελληνικά, ούτε αγγλικά!» μου λέει ο Δημήτρης με αγωνία, ένταση στη φωνή, σίγουρος πως ξεστομίζει κάτι βαρυσήμαντο, διανθίζοντας τις λέξεις με περιστροφική γρήγορη κίνηση του δεξιού χεριού του για να τονίσει το κακό που μας βρήκε. Κι είναι ακριβώς εκείνη η στιγμή που ένιωσα να με καταλαμβάνει αγωνία, που επιδεινώθηκε με τη μάσκα, που αναθεμάτισα τον κορωνοϊό, που δεν έχει μπέσα, αλτρουισμό, κατανόηση και μας έχει κάνει τη ζωή κόλαση. Κι είναι εκείνη ακριβώς η στιγμή που αναθεμάτισα πολιτικές κρατών, πολέμους και διαμάχες, εθνικές και θρησκευτικές που ορφανεύουν και εκπατρίζουν του κόσμου τα παιδιά και τα φέρνουν πουλάκια χωρίς φτερά, χωρίς δικούς, με αβέβαιο παρόν και μέλλον στις αυλές μας. Δε θυμάμαι τι ακριβώς είπα, κάτι σαν καλωσόρισμα, κάτι καθησυχαστικό, με την ομιλία να μιλιέται περισσότερο από τα μάτια, καθώς ούτε ένα χαμόγελο δεν μπορούσα να τρατάρω τον καινούργιο μου αλλιώτικο, σίγουρα φορτωμένο με βαρύ φορτίο αναμνήσεων, μαθητή. Θυμάμαι όμως να εξηγώ στους συμμαθητές του πόσο άβολα, άσχημα πρέπει να νιώθει ο Αλιρέζα στη Βαβέλ που βρέθηκε, χωρίς να μπορεί λέξη να καταλάβει και χωρίς να γνωρίζει κανένα. Θυμάμαι ακόμα πως με κοίταξαν , τον κοίταξαν , σίγουρα καθησυχαστικά, καθώς άλλο η ζωηράδα της ηλικίας κι άλλο η συμπεριφορά τους σε αυτή την περίπτωση. Εδώ θα στέκονταν στο ύψος των περιστάσεων. Εδώ η καρδούλα τους, η αλληλεγγύη της ηλικίας τους , το ένστικτο , τους καθοδηγούσε να αγκαλιάσουν το προσφυγόπουλο που η μοίρα Κύκλωπας έφερε στην πατρίδα τους. Να σταθούν γι’ αυτό, ό,τι η Αθηνά για τον Οδυσσέα.
Έμενε μόνο να βρω ένα τρόπο μέσα στη διδακτική ώρα του τμήματος, παράλληλα με το υπόλοιπο μάθημα, αυτό το παιδί κάτι να το διδάξω. Που παρακολουθούσε όπως ενημερώθηκα από τη διευθύντρια κάποιο πρόγραμμα ένταξης, μα που θα ερχόταν στο σχολείο μας κάθε βράδυ για το κάτι παραπάνω. Ένιωσα σίγουρα αμηχανία, προβληματισμό. Ο δρόμος όμως άνοιξε το ίδιο βράδυ. Από ένστικτο όπως συνέβαινε και με τα παιδιά μου. Όταν με ανοιχτά παράθυρα ακούστηκε ο δυνατός ήχος ενός αεροπλάνου…διακόπτω το μάθημα, κοιτάζω με ένταση τον Αλιρέζα και λέω! « Αλιρέζα αεροπλάνο!» δείχνοντας προς τα πάνω. Αε-ρο-πλά-νο… επανέλαβα αργά, δυνατά και σταθερά. Αμέσως φωτίστηκε το πρόσωπο του μαθητή μου, που ένευσε καταφατικά. Ο Αλιρέζα είχε πιάσει τη μπαλιά στον αέρα. Με επιδεξιότητα δυνατού παίχτη, σα να την περίμενε ώρα. Έτσι εγκαινίασε και το μικρό μπλοκάκι. Στο οποίο έγραψε ευλαβικά τον ήχο της λέξης στη δική του γλώσσα. Τη μορφή της όπως του την έγραψα ευανάγνωστα στον πίνακα προσπάθησε λίγο μετά, όσο μπορούσε να αντιγράψει. .Είχαμε βρει ένα δρόμο. Αρκετές λέξεις ακολούθησαν …βιβλίο, στυλό, νερό, πόρτα, κλειδί, άλογο, καράβι… Το σχέδιο είχε οριστεί. Κάθε διδακτική ώρα στο μάθημα το κανονικό θα παρεμβάλλονταν τέτοια όμορφα διαλείμματα, όπως τα λυρικά μέρη, ανάμεσα στα επεισόδια στην αρχαία τραγωδία. Η μάθηση του Αλιρέζα φέτος θα γινόταν με αεροπλάνο!
ΥΓ 1. Ο λόγος της σημερινής δημοσίευσης προκλήθηκε από δυσκολία που συνάντησα σήμερα λίγο πριν το σχόλασμα να προμηθευτώ από Δημοτικό της πόλης μας βιβλίο Νεοελληνικής Γλώσσας και τετράδιο εργασιών της πρώτης δημοτικού, ως βοηθητικά για το μαθητή μου. Καθώς η διευθύντρια είχε λέει « ραντεβού με γιατρό» και την καθυστερούσα. Όταν δε ζητούσα το βιβλίο εργασιών επίμονα, ζητώντας να ψάξει όχι στα παλιά, αλλά στα φετινά βιβλία που σίγουρα θα υπήρχαν μου απάντησε: « Κι αυτό που σου έδωσα…» Αυτή η φράση προκάλεσε αυτή μου τη γραφή.
ΥΓ2. Το παραπάνω καθιστά πιστεύω μεμονωμένο γεγονός. Η πλειοψηφία των συναδέλφων εξυπηρετεί το συνάδελφο, δίνει την ψυχή της στην εκπαιδευτική διαδικασία. Με παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, σε σχολικές αίθουσες με λογιών λογιών δυσκολίες, αυτή τη δύσκολη εποχή που όλα διακυβεύονται. Σε ένα ρόλο που είναι πολλοί ρόλοι μαζί. Γι’ αυτό θέλει το γονιό βοηθό και την κοινωνία τουλάχιστον μη επικριτική. Συνάδελφοι Χρόνια μας πολλά και καλή δύναμη…
ΥΓ3. Ο Αλιρέζα έμαθε να λέει « Ευχαριστώ». Όχι από μένα. Όταν μου το λέει όμως είναι το πιο όμορφο του κόσμου!
