Ιδρύματα Μικροχρηματοδοτήσεων ή Δημοτικά Ταμιευτήρια;

Του Ζαχαρία Δοξαστάκη


Η συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για νέες εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης, όπως ορίζονται και περιγράφονται στον Ευρωπαϊκό Κώδικα Καλής Πρακτικής για την παροχή μικροπιστώσεων, δημιούργησε την ανάγκη ύπαρξης θεσμικού πλαισίου για τη διευκόλυνση των πολύ μικρών επιχειρήσεων στην πρόσβαση χρηματοδότησης και για την ενίσχυση διαφόρων κοινωνικών ομάδων για την αντιμετώπιση της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

   Η Κυβέρνηση με το Σχέδιο Νόμου « Πλαίσιο χορήγησης Μικροχρηματοδοτήσεων, ρυθμίσεις χρηματοπιστωτικού τομέα και άλλες διατάξεις», το οποίο θα συζητηθεί στην ολομέλεια της Βουλής την επόμενη εβδομάδα, έρχεται να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό το οποίο υπάρχει στην επιχειρηματική δραστηριότητα και πλήττει κυρίως όσους βρίσκονται στο ξεκίνημα της επιχειρηματικής τους δραστηριοποίησης. Επίσης προσπαθεί να αντιμετωπίσει το υπαρκτό πρόβλημα του αποκλεισμού από τον τραπεζικό δανεισμό των μικρών επιχειρήσεων.

   Η Τράπεζα της Ελλάδος ορίζεται η αρμόδια αρχή για την αδειοδότηση και την εποπτεία των ιδρυμάτων μικροχρηματοδοτήσεων. Τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων  ιδρύονται και λειτουργούν με τη μορφή κεφαλαιουχικής( ΙΚΕ, Ανώνυμη και ΕΠΕ) ή αστικής εταιρείας αποκλειστικού σκοπού.Για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας απαιτείται η κάλυψη αρχικού κεφαλαίου ίσου τουλάχιστον με το ποσό των διακοσίων πενήντα χιλιάδων ( 250.000) ευρώ. Το αρχικό κεφάλαιο καλύπτεται εξολοκλήρου με μετρητά κατά τη στιγμή της σύστασης και κατατίθεται σε λογαριασμό πιστωτικού ιδρύματος. Το ίδρυμα μικροχρηματοδοτήσεων υποχρεούται να διατηρεί ίδια κεφάλαια τουλάχιστον ίσα με το αρχικό κεφάλαιο.

   Τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων μπορούν να χορηγούν, ενδεικτικά μικροπιστώσεις  ως εξής:

1. Όλες τις μορφές πιστώσεων μέχρι είκοσι πέντε χιλιάδες(25.000) ευρώ, είτε για την κάλυψη επενδυτικών αναγκών, είτε ως κεφάλαιο κίνησης.
2. Προϊόντα χρηματοδοτικής μίσθωσης μέχρι είκοσι πέντε χιλιάδες(25.000) ευρώ για την απόκτηση εξοπλισμού.
3. Αυτοτελείς εγγυήσεις μέχρι είκοσι πέντε χιλιάδες(25.000) ευρώ οι οποίες δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν για τη λήψη δανείων από άλλα χρηματοδοτικά ιδρύματα.
4. Μορφές πιστώσεων που αποβλέπουν στην ενίσχυση δημόσιων πολιτικών ή την κοινωνική  και οικονομική ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, μέχρι είκοσι πέντε χιλιάδες(25.000) ευρώ, και οι οποίες αφορούν, ιδίως, στην αντιμετώπιση της ανεργίας ή της αναστολής ή μείωσης του χρόνου εργασίας για λόγους που δεν οφείλονται σε οικεία βούληση.

Δικαιούχοι είναι οι πολύ μικρές  οντότητες, φυσικά πρόσωπα για τη σύσταση πολύ μικρών οντοτήτων και φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα και Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Επίσης δικαιούχοι είναι φυσικά πρόσωπα που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, δικαιούχοι προγραμμάτων εφαρμογής δημόσιας πολιτικής , καθώς και φυσικά πρόσωπα για κάλυψη δαπανών που σχετίζονται, άμεσα ή έμμεσα, με την εκπαίδευση ή μετεκπαίδευσή τους ή σχέση μαθητείας.

Για τη μικροχρηματοδότηση δεν παρέχεται εμπράγματη ασφάλεια και η διάρκεια αποπληρωμής της δεν μπορεί να είναι μικρότερη από δώδεκα(12) μήνες και δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δέκα (10) έτη.

Ο θεσμός των ιδρυμάτων μικροχρηματοδοτήσεων, που εισάγεται με το νομοσχέδιο, του οποίου τις βασικές πρόνοιες περιγράψαμε παραπάνω, ασφαλώς και θα τονώσει την μικρή επιχειρηματικότητα, εφόσον τεθούν οι αναγκαίες  δικλείδες , οι οποίες θα αποτρέψουν φαινόμενα « νομιμοποιημένης τοκογλυφίας» και εκμετάλλευσης των μικρών επιχειρήσεων από τυχόν ανεξέλεγκτα επιτόκια χορηγήσεων. Το νομοσχέδιο δεν προβλέπει τη δυνατότητα εμπλοκής των δύο βαθμών αυτοδιοίκησης και των αναπτυξιακών της οργανισμών, στη διαδικασία ίδρυσης και λειτουργίας των ιδρυμάτων μικροπιστώσεων.

   Στο σημείο αυτό θα πρότεινα την εξέταση της σκοπιμότητας θεσμοθέτησης, εναλλακτικά,  των Δημοτικών Ταμιευτηρίων για την τόνωση της ρευστότητας των μικρών επιχειρήσεων και τη χρηματοδότηση των τοπικών αναπτυξιακών προγραμμάτων. Τα Δημοτικά Ταμιευτήρια λειτουργούν στη Γερμανία από το 19^ο αιώνα. Το 1970 ανερχόταν σε 862 και είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Το 1965 το σύνολο των καταθέσεων ταμιευτηρίου στη Γερμανία ανερχόταν σε 117,5 δις. Μάρκα. Από αυτά τα 69,3 δις. Μάρκα ήταν κατατεθειμένα στο σύστημα των δημοτικών ταμιευτηρίων.  Οι βασικές αρχές οι οποίες διέπουν την λειτουργία των Δημοτικών Ταμιευτηρίων είναι:

•Οι καταθέσεις μέσα σε μια περιοχή επενδύονται εντός της περιοχής αυτής. 

• Ένα μέρος των καταθέσεων του Ταμιευτηρίου διατίθεται με τη μορφή ενυπόθηκων δανείων στους κατοίκους της περιοχής για την εκτέλεση έργων.

• Μέρος των καταθέσεων διατίθεται σε μακροπρόθεσμες κεφαλαιουχικές επενδύσεις μέσω της χρηματοδότησης εμπορικών, βιομηχανικών και γεωργικών επιχειρήσεων.

• Ένα άλλο μέρος των καταθέσεων Ταμιευτηρίου , διατίθεται με μορφή μακροπρόθεσμων δανείων στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

• Τέλος από τις καταθέσεις αυτές χρηματοδοτούνται , με μορφή δανεισμού κάτοικοι και διάφορες τοπικές επιχειρήσεις.

   Το 2011, με την ιδιότητα του Δημάρχου Χερσονήσου, είχα προτείνει στον τότε Πρωθυπουργό, Γιώργο Παπανδρέου, την ίδρυση Δημοτικού Ταμιευτηρίου στο Δήμο Χερσονήσου. Μάλιστα, τότε, η Τράπεζα της Ελλάδος, γνωμοδότησε κατ’αρχήν, θετικά , με την προϋπόθεση της δημιουργίας  του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου. Προτείνω η Κυβέρνηση με τη συνεργασία των συλλογικών οργάνων της αυτοδιοίκησης να μελετήσει τον μακρόχρονο θεσμό των Δημοτικών Ταμιευτηρίων της Γερμανίας, να αξιοποιήσει τις υπάρχουσες μελέτες της Τράπεζας της Ελλάδος και των ad hoc επιτροπών που συστάθηκαν  στο παρελθόν και να καταλήξει ,τελικά, για τη σκοπιμότητα θεσμοθέτησης αυτών των χρηματοπιστωτικών οργανισμών στη χώρα μας, με την ευθύνη και την εποπτεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.