Η παιδεία του αυτονόητου

του Γιώργου Α. Ζερβάκη *

Η επικρατούσα αντίληψη που κυριάρχησε στα χρόνια που ακολούθησαν την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ, επέφερε ένα κλίμα γενικευμένης οπισθοδρόμησης, ο δημοκρατικός ορθολογισμός δέχθηκε πλήγματα από τον επελαύνοντα λαϊκισμό. Αναπτύχθηκαν φαινόμενα κομματικού παρασιτισμού και ήσσονος προσπάθειας. Δημιουργήθηκε ένας στρεβλός εκπαιδευτικός εθνοκεντρισμός, με κύρια στοιχεία του τον γραφειοκρατικό συγκεντρωτισμό, τον παρεμβατισμό του κεντρικού κράτους και των Υπουργών Παιδείας, σε αντιδιαστολή με τις ανάγκες της εκπαίδευσης, που θέλουν ειδικά των Ανώτατη Εκπαίδευση να έχει αυτοτελή και αυτοδιοίκητη παρουσία.

Το ζήτημα του ασύλου είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση, με την αναγκαία ακαδημαϊκή ελευθερία να συμπιέζεται από την δράση ομάδων εχθρικών προς την ίδια την παιδεία και την αριστεία.

Αντιλήψεις που σε όλο τον κόσμο υποχωρούσαν ραγδαία, μέχρι που κατέρρευσαν στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και στο Τείχος του Βερολίνου, στην Ελλάδα επιτίθεντο σε κάθε προσπάθεια εξωστρέφειας και εκσυγχρονισμού που εκδηλωνόταν στον χώρο της Παιδείας. Τα Πανεπιστημιακά ιδρύματα όμως είχαν να παρουσιάσουν στο εξωτερικό υψηλού επιπέδου ερευνητικές εργασίες, στο εσωτερικό όμως κάθε προσπάθεια διασύνδεσης με τον χώρο της εργασίας, του επιχειρείν, της ακαδημαϊκής ανάπτυξης, αντιμετώπιζε ιδεοληπτικές επιθέσεις. Μια χρονίζουσα παθογένεια, άθροισμα πολιτικών ιδεοληψιών και γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, ελλειπούς οργάνωσης, δεν επέτρεπε στην ελληνική Ανώτατη Εκπαίδευση να αποκτήσει την αναγκαία ευρύτητα, να δημιουργήσει δομές διεθνούς διασύνδεσης.

Τώρα όμως έχουμε φτάσει σε ένα χρονικό σημείο που όλα αυτά τα φαινόμενα αγκυλώσεων, στασιμότητας, η Διοίκηση των Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων να διαμορφώνεται από την συμμετοχή φοιτητικών παρατάξεων, πρέπει να μπεί σε μια ριζική αλλαγή πορείας.

Στο νέο περιβάλλον απαιτούνται παρεμβάσεις που για να έχουν αποτελέσματα, πρέπει να στηρίζονται χωρίς αστερίσκους. Η δημιουργία της νέας Ανεξάρτητης Ανώτατης Αρχής για την Ανώτατη Εκπαίδευση, αν και βήμα καθυστερημένο, είναι το κατάλληλο πλαίσιο που θα αναλάβει γενναίες και ουσιαστικές αρμοδιότητες, θα σπάσει τα στεγανά μιας σαθρής γραφειοκρατίας, θα διαμορφώσει τολμηρές αλλαγές που θα ενισχύσουν την εκπαιδευτική πολιτική σύμφωνα με τα διεθνή κρατούντα στην ΕΕ και στον κόσμο.

Μια εθνική πολιτική για την Παιδεία, οφείλει να είναι υψηλής ποιότητας, αντίστοιχης αποτελεσματικότητας και προσανατολισμένη στο πως να αφομοιώνει τις διεθνείς ανακατατάξεις, όχι μόνο στον χώρο της εκπαίδευσης. Να επιτυγχάνει την διασύνδεση της έρευνας, της καινοτομίας με τον εκσυγχρονιστικό και εξωστρεφή χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Κρίσιμος παράγοντας για την επιτυχία της θα είναι η πραγματική βούληση για προώθηση αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, η υπεράσπιση τους και όχι η αποδυνάμωση τους.

Η Ακαδημαϊκή Κοινότητα πρέπει να ακολουθήσει μια αναπτυξιακή αντίληψη, μια πολιτική ευρύτατων και δημιουργικών συναινέσεων. Μεταφέροντας τις πρακτικές του διεθνούς περιβάλλοντος, που ενισχύουν την ακαδημαϊκή εξωστρέφεια, που καταφέρνουν να την καθιστούν σημείο αναφοράς διευρυμένης επιστημονικής έρευνας μέσα από την εισροή φοιτητών από άλλες χώρες. Για αυτά που χρειαζόμαστε, για την Παιδεία του αυτονόητου.

*Ο κύριος Γιώργος Α. Ζερβάκης είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης.