του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*
Το κείμενο τούτο αποβλέπει αρχικώς στο να αναδείξει τα όσα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, επεσήμανε προσφάτως στο «Αλεξάνδρειο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης» κατά την τελετή ανακήρυξής του σε επίτιμο Καθηγητή Μεταπτυχιακών Σπουδών Διοίκησης και Οικονομίας.
Με την ευκαιρία αυτή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σχολίασε τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) που αφορούσαν στις υποθέσεις: «Pringle» (C-370/12) και «Ledra Advertising Ltd κλπ» (C-8/15P).
Η συγκεκριμένη τοποθέτηση αφορά υψηλού επιπέδου νομικοπολιτική ανάλυση. Λόγω δε ακριβώς ότι απαιτούνται ειδικές τεχνικές γνώσεις και σοβαρές προσλαμβάνουσες παραστάσεις επί του συγκεκριμένου γνωστικού πεδίου, ενταύθα επιχειρείται απλοποίηση του λόγου του Προέδρου της Δημοκρατίας για το μη νομικό στα κρίσιμα ζητήματα που ενδιαφέρουν κάθε πολίτη. Μεταξύ των ζητημάτων που επισημάνθηκαν από τον Πρόεδρο Δημοκρατίας και που δεν αφορούν αποκλειστικώς τους ειδικούς ήταν: α) η φύση του Μνημονίου κατανόησης και η Δήλωση της Ευρωομάδας (Eurogroup) και β) η θεμελίωση της εξωσυμβατικής ευθύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τις προαναφερόμενες αποφάσεις του ΔΕΕ.
· ο «στρουθοκαμηλισμός»
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας άσκησε οξεία κριτική. Αναφέρθηκε δε στις «λεπτές ισορροπίες» εντός των οποίων κινείται το συγκεκριμένο δικαιοδοτικό Όργανο κατά την άσκηση της δικαιοδοτικής του αρμοδιότητας. Με επικριτικό, είναι αλήθεια, λόγο ο Προκόπης Παυλόπουλος αναφερόμενος στο συγκεκριμένο Δικαστήριο δέχθηκε ότι: «οφείλει, δυστυχώς, να κινείται μεταξύ της αδήριτης πραγματικότητας του παγκοσμιοποιημένου και άνευ δημοκρατικού νομιμοποιητικού ερείσματος και ελέγχου χρηματοπιστωτικού συστήματος- και της έλλειψης κανόνων που θωρακίζουν την Ευρωζώνη», και συνέχισε την κριτική του τοποθέτηση επισημαίνοντας: «τον πρωτόγνωρο θεσμικό και, επέκεινα, δικαιοδοτικό «στρουθοκαμηλισμό». Αναφερόμενος δε στο ρόλο της Ευρωομάδας (Eurogroup) εμφαντικώς τόνισε ότι μπορεί μεν να κρίθηκε από το ΔΕΕ ότι είναι: «άτυπο, δηλαδή άνευ κρίσιμης θεσμικής σημασίας, Forum των υπουργών οικονομικών της Ευρωζώνης», ωστόσο όμως αυτό το άτυπο Όργανο «για να πάρουμε ως παράδειγμα την τύχη της Ελλάδας στο πλαίσιο της μνημονιακής διαδικασίας», είναι εκείνο το οποίο: «στην πραγματικότητα» συνέβαλε ώστε να ληφθούν: «όλες οι αποφάσεις ως προς την εφαρμογή των μνημονιακών προγραμμάτων και οι αντίστοιχες «δρακόντειες» κυρώσεις…».
Τούτα όλα όμως, κατά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, σημαίνουν ότι: «εντός της κλυδωνιζόμενης Ευρωπαϊκής Ένωσης και του σκληρού πυρήνα της, της Ευρωζώνης, πρέπει να σκύψουμε προσεκτικά πάνω στο νόημα δύο, συμπληρωματικών μεταξύ τους, λατινικών ρήσεων: «o tempora, o mores» (2) και «sic transit gloria mundi (3)» .
Ιδιαίτερη αξία στην ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας αφορά το ζήτημα της εξωσυμβατικής ευθύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και τούτο γιατί όπως και ο ίδιος ο Προκόπης Παυλόπουλος τόνισε, το ζήτημα αυτό είναι σημαντικό και αποφασιστικό, καθόσον αφορά την προστασία δικαιωμάτων κοινωνικού χαρακτήρα των ιδιωτών (φυσικών ή νομικών προσώπων).
Αναφέρθηκε δε στον πυρήνα του ζητήματος που αφορά στην απόδειξη εάν υφίσταται κατάφορη παραβίαση εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εννόμων αγαθών και δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται στους ιδιώτες. Εν προκειμένω έγινε αναφορά στη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 17 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΧΘΔΕΕ) που αφορά στην προστασία δικαιώματος ιδιοκτησίας.
Συνεπώς όταν ασκούνται αγωγές αποζημίωσης, αναδείχθηκε από τον Πρόεδρο Δημοκρατίας δημοσίως, ότι το ΔΕΕ δέχεται την άσκηση αγωγής αποζημίωσης τόσο κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όσο και κατά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, συνεπεία παράνομης συμπεριφοράς στο πλαίσιο υπογραφής Μνημονίου εξ ονόματος του ΕΜΣ.
Με αφορμή την προαναφερόμενη ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο γράφων υποστηρίζει ότι το κριτήριο υπερβολικού ελλείμματος θα πρέπει να αφορά τόσο στην «ιδιοσυστασία» του χρέους, όσο και στην «υπέρβαση» του μέτρου. Αμφότερες δε οι προϋποθέσεις ρυθμίζονται από κανόνες δικαίου οι οποίοι όταν παραβιάζονται, ακόμη και με παράλειψη από τα ενωσιακά Όργανα, η παράλειψη αυτή δεν μπορεί παρά να συνιστά παρανομία.
· η εξωσυμβατική ευθύνη
Η επιδείνωση της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας και η διαρκώς επιβαλλόμενη σε βάρος της ελληνικής κοινωνίας πολιτική μέτρων λιτότητας με σύμπραξη (και πάλι) των ενωσιακών Οργάνων, εισάγουν προϋποθέσεις οι οποίες εφόσον επιδεινώνονται μπορούν να «τυποποιήσουν» εξωσυμβατική ευθύνη της Ένωσης σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 340 ΣΛΕΕ. Και τούτο γιατί το πρωτογενές ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο προνοεί ότι στο πεδίο της εξωσυμβατικής ευθύνης και σύμφωνα με τις γενικές αρχές του δικαίου, που είναι κοινές στα δίκαια των κρατών-μελών, η Ένωση υποχρεούται να αποκαθιστά τη ζημία που προκαλούν τα θεσμικά της Όργανα, ακόμη και οι υπάλληλοί της, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Κρίσιμο συνεπώς ζήτημα ενταύθα είναι κατά πόσον παραβιάζονται πλέον βασικές αξίες της Ένωσης που είναι «ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας» και η «ευημερία των λαών της», όπως επιτάσσουν τα άρθρα 2 και 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ).
Αξιοσημείωτη είναι δε η κατακλείδα των θέσεων του Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν να αναδειχθεί ότι το δικαιοδοτικό Όργανο του Λουξεμβούργου, καταρχάς και καταρχήν, αναγνωρίζει το δικαίωμα σ’ ευρωπαίους πολίτες να ενάγουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην περίπτωση που, λόγω λιτότητας, παραβιάζονται αποδεδειγμένα τα θεμελιώδη δικαιώματά τους. Και όμως αυτή η τοποθέτηση δυστυχώς, όπως προεκτίθεται, δεν έτυχε της δέουσας ανάδειξης από τα ΜΜΕ.
· οι ομολογιούχοι
Χωρίς αμφιβολία κύριο και καίριο πολιτικό, οικονομικό αλλά και κοινωνικό ζήτημα είναι εκείνο που αφορά στους ομολογιούχους, οι οποίοι υπέστησαν την κατά κυριολεξία επιδρομή του PSI, καθόσον έχουν θιγεί στον πυρήνα τους τα περιουσιακά - ατομικά δικαιώματά τους, ως ανυποψίαστων πολιτών των οποίων τη δικαιολογημένη εμπιστοσύνη για τις «κατ’ ουσίαν καταθέσεις τους» που αφορούσαν στα ομόλογα, εκμεταλλεύθηκε καταχρηστικώς η διαδικασία του PSI. Αυτή είναι η ουσία της υπόθεσης.
Με δόλο σκοπού…το «άτυπο» (κατά τα άλλα) Eurogroup καθώς και η εσωτερική πολιτική τάξη, κατ’ ουσίαν παραβίασαν ευθέως και από καθέδρας θεμελιώδη δικαιώματα των απλών αυτών πολιτών φυσικών προσώπων (αλλά και νομικών προσώπων) παραβιάζοντας έτσι το μέτρο. Αυτή η επιδρομή προδήλως αφορούσε οικονομούντα άτομα, τα οποία ουδεμία σχέση είχαν ή έχουν με τις πολιτικές, τα «τεχνάσματα» και τη βουλιμία των «λεγόμενων αγορών».
Βεβαίως, τα νομικά ζητήματα που αφορούν στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι τόσο απλά και ούτε ασφαλώς μπορούν να εκτεθούν στο παρόν κείμενο. Σε κάθε περίπτωση οι νομικά ζητήματα που εγείρονται μπορούν να προβληθούν με τρόπο επαρκή και ορισμένο σε δικόγραφα δικαστικής προστασίας ενώπιον των αρμοδίων Πολιτικών Δικαστηρίων. Πάντως, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες οι ομολογιούχοι ήδη κινούνται και θα επιδιώξουν την δικαίωσή τους! Ο αγώνας τους προδήλως συνεχίζεται!... Όσοι πίστεψαν ότι ο αγώνας των ομολογιούχων έχει τελειώσει πλανώνται και περί το δίκαιον και περί τα πράγματα!
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
(1) Η λατινική αυτή έκφραση σημαίνει: ω καιροί (!) ω ήθη(!)
(2) Η λατινική αυτή έκφραση σημαίνει: έτσι παρέρχεται η δόξα του κόσμου. Άξιο αναφοράς ενταύθα είναι ότι η φράση αυτή απευθύνεται στον Πάπα κατά τη στέψη του και είναι δηλωτική της ματαιότητας της ανθρώπινης εξουσίας.
---------------------------------------------
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC - EU).
