Η Ευρώπη και η ζωτικότητα των πολιτικών της

Άρθρο του Γιώργου Α. Ζερβάκη *

Η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος από την Τουρκία, χωρίς επίσημους ή ημιεπίσημους διαχωρισμούς, οδήγησε στην προσπάθεια παραβίασης εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων σε όλο το μήκος των ελληνικών, ευρωπαϊκών εξωτερικών συνόρων. Το ίδιο χρονικό διάστημα η χώρα βρισκόταν αντιμέτωπη με τις αρχές της υγειονομικής πανδημίας. Η χώρα, η δημοκρατική πολιτεία, σε αυτή την δύσκολη, διπλή, απειλητική συγκυρία, επέδειξε οργάνωση και κινητικότητα, δείχνοντας αντοχές στην θωράκιση των συνόρων, αλλά και στα ζητήματα υγείας.

Στην παγκόσμια κοινότητα, στην Ευρώπη, δημιουργούνται νέες ισορροπίες, οι δημοκρατικές αρχές και αξίες έρχονται αντιμέτωπες με δημαγωγικές και λαϊκιστικές δυνάμεις, με νέους εθνικισμούς. Και εδώ τοποθετείται το ερώτημα για την επάρκεια, για την ζωτικότητα της ΕΕ, τα θεσμικά και πολιτικά ελλείμματα του ενοποιητικού σχεδίου.

Η Ευρώπη των παλαιών αυτοκρατοριών, των εθνικών κρατών, των πολεμικών συγκρούσεων, οριοθέτησε λίγα χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου την εξελικτική διαδρομή για την ενοποίηση της, αναδεικνύοντας την ποικιλομορφία της: πληθυσμιακή, οικονομική , πολιτισμική. Η αστική, η αγροτική, η εργατική, η βιομηχανική Ευρώπη, δια της πρότασης ενοποίησης της, δημιούργησε νέα δεδομένα στην κυκλοφορία προσώπων και κεφαλαίων. Δημιουργώντας δομές ενιαίων πολιτικών για την ανάπτυξη των πόλεων και των αγροτικών περιοχών, με την Κοινή Αγροτική Πολιτική να είναι η πρώτη προσπάθεια κοινοτικοποίησης.

Η εξελικτική αυτή πορεία της Ευρώπης, βρήκε εξαρχής απέναντι της φαινόμενα εθνικού προστατευτισμού, ανόδου λαϊκιστικών δυνάμεων, φαινόμενα που εξελίσσονται δυστυχώς και σήμερα.

Από καταβολής της, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα / Ένωση, έδειξε την προσαρμοστικότητα της στην εκδήλωση κρίσεων, που διαμορφώνονταν στον χώρο της. Ο διακυβερνητικός χαρακτήρας συγκροτούσε αντιστάσεις που εμπόδιζαν την υπερεθνική μετεξέλιξη, την ομοσπονδιακή συγκρότηση, ως τελικό στόχο της ενωσιακής προσπάθειας.   

Η Ευρώπη πέρασε κρίσιμες περιόδους που τραυμάτισαν την πορεία της: Από την αποτυχία της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας την 10ετία του ’50, την πολιτική αδυναμία υιοθέτησης του Ευρωπαϊκού Συντάγματος μετά τα δημοψηφίσματα της Ολλανδίας και της Γαλλίας, την χαμηλού περιεχομένου και βεληνεκούς Συνθήκη της Νίκαιας.

Τα βήματα όμως υπερεθνικής κατεύθυνσης, από το Σχέδιο Σπινέλι για μια γνήσια ΕΕ, την Συνθήκη του Μάαστριχτ, έως την πολιτικοποίηση της ευρωπαϊκής εκλογικής διαδικασίας, οριοθέτησαν θετικά πρόσημα στην εβδομηντάχρονη ενοποιητική διαδικασία.

Η συγκρότηση και εξελικτική πορεία της κοινοτικοποίησης της Ευρώπης, ανέπτυξε το πιο επιτυχημένο εγχείρημα εθελούσιας πορείας διαφορετικών εθνικών ευρωπαϊκών δημοκρατικών κρατών να εξαλείψουν τις συγκρούσεις και τις διαιρέσεις του παρελθόντος. Τα τελευταία εβδομήντα χρόνια, τα ευρωπαϊκά κράτη γνώρισαν την πιο μακρά περίοδο ειρήνης, ασφάλειας, ευημερίας και κοινωνικής συνοχής. Ακόμα και σήμερα, μετά από τις κρίσεις των τελευταίων δυο δεκαετιών, η Ευρώπη εξακολουθεί να παραμένει μια Ένωση με σημαντική κοινωνική προστασία, έχοντας θεμελιώσει κρίσιμα διακυβεύματα. Δεν έχει επιτύχει όμως την πολιτική της συγκρότηση.

Η Ευρώπη τώρα χρειάζεται μια νέα αντίληψη για την διαφύλαξη του ενωσιακού κεκτημένου, μια νέα αυτοπεποίθηση για το κέντρο και την περιφέρεια της, για να μπορέσει να αποκτήσει την πολιτική της ένωση. Στην Ευρώπη σήμερα δεν χρειαζόμαστε μεμονωμένες εθνικές διαδρομές, αλλά βαθύτερη κατανόηση και αλληλεγγύη, να κατανοήσουμε την ιστορική αναγκαιότητα μιας υπερεθνικής Ένωσης.

* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης. Το άρθρο έχει γραφεί για τον ιστότοπο Cretalive.gr