Η εφαρμοσμένη φιλολογία στο θέατρο: μεταμοντερνισμός και σύγχρονη τέχνη

Της Γεωργίας Τσατσάνη        

Η θεατρολογία ως επιστήμη είναι η εφαρμοσμένη φιλολογία. Το θεατρικό κείμενο ως πράξη και η μελέτη του ως θεωρία έρχονται να κάνουν τη μεγάλη διαφορά στην ερμηνευτική κριτική.        

Κάθε δραματικό κείμενο αποτελεί τη σύζευξη του θεατρικού διαλόγου με την καθοδήγηση του συγγραφέα, ενώ η παράσταση αποδίδει τη σκηνική δράση. Αντίστοιχα, η μελέτη του έργου εντάσσεται στη φιλολογία. Επομένως, το θέατρο ως πράξη είναι τέχνη που ανήκει στη θεατρολογία και ως κείμενο στην επιστήμη της κριτικής, άρα της φιλολογίας. Έπειτα, από αυτή την αναγκαία διάκριση, η θεατρολογία αποτελεί την εφαρμογή της φιλολογίας επί της σκηνής.    

Παραστάσεις θεάτρου αποτελούν το Καρναβάλι, τα αποκριάτικα δρώμενα του λαού, αλλά και κάθε αυτοσχέδια πράξη δράσης. Έτσι, σήμερα έχουμε μεταμοντέρνες μορφές δράσης, όπως το Θέατρο της Επινόησης (Devised Theatre) και το Αόρατο Θέατρο.    

Το Θέατρο της Επινόησης δεν βασίζεται σε κείμενο, ενώ Αόρατο Θέατρο είναι το πλαίσιο κάθε προσχεδιασμένης θεατρικής πράξης. Στο Αόρατο Θέατρο, εν αντιθέσει με το Devised Theatre, το κοινό στο Αόρατο Θέατρο απλώς δεν γνωρίζει εκ των προτέρων το οριοθετημένο θεατρικό δρώμενο. Στο Θέατρο της Επινόησης το κοινό είναι εκεί για την αυτοσχέδια παράσταση, όμως στο Αόρατο Θέατρο η θεατρική δράση προκύπτει εν αγνοία του κοινού που βρίσκεται εκεί για έτερο λόγο. Ως εκ τούτου, η επίδραση του Αόρατου Θεάτρου είναι εξαιρετικά μεγάλη ως αποτέλεσμα ενορχηστρωμένα αυθόρμητης παρέμβασης.   

Στις δραματικές σχολές στο μάθημα του αυτοσχεδιασμού οι ηθοποιοί διδάσκονται την ενσυνειδητότητα της υποκριτικής τέχνης. Πώς ο άνθρωπος μπορεί να γίνει «ένας ρόλος» μέσα από τα εργαλεία της υποκριτικής με επικέντρωση σε ένα μόνο θέμα. Μάλιστα, η προετοιμασία ενός θεατρικού έργου μπορεί να αρχίσει με αυτοσχεδιασμούς, ακόμα και πριν την πρώτη ανάγνωση. Ποιος είμαι, τί κάνω και το γιατί της σκηνικής παρουσίας εντός ενός συγκεκριμένου πλαισίου δράσης.

Στην Ελλάδα συνολικά λειτουργούν 26 δραματικές σχολές, οι δυο εκ των οποίων είναι κρατικές, και όλες οι υπόλοιπες βρίσκονται κατά κύριο λόγο στην Αθήνα, τρεις στη Θεσσαλονίκη, μία στο Ηράκλειο και μία στην Πάτρα.

Οι καλλιτεχνικές σπουδές είναι ένα όχημα αυτογνωσίας, ένα εκ των έσω ταξίδι στον κόσμο της τέχνης και της αισθητικής.     

*Η Γεωργία Τσατσάνη είναι φιλόλογος.

Φωτογραφία από Christos Giakkas via Pixabay