Του Ζαχαρία Δοξαστάκη
Η ελληνική οικονομία, αν και πανηγυρικά ανακοινώθηκε η έξοδος της χώρας μας από τα μνημόνια, παραμένει ακόμα σε πρόγραμμα προσαρμογής.Καταγράφει χαρακτηριστική καθυστέρηση εμφάνισης θετικών δεικτών ανάπτυξης και απασχόλησης, λόγω ατολμίας εφαρμογής μεταρρυθμίσεων στη λειτουργία του δημόσιου τομέα και των αγορών. Η χώρα μας οφείλει να διαμορφώσει ένα αναπτυξιακό πρότυπο, με το οποίο θα αποκαθίσταται το κλίμα εμπιστοσύνης στην οικονομία, θα βελτιώνεται η ρευστότητα των τραπεζών και θα επιτυγχάνεται η χαλάρωση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Βασικές αρχές για την επιτυχή εφαρμογή αυτού του αναπτυξιακού προτύπου είναι:
• Η υλοποίηση των αναγκαίων Μεταρρυθμίσεων.
• Η προσέλκυση ξένων επενδύσεων.
Η πανδημία του κορωνοϊού COVID-19 οδηγεί σε συγχρονισμένη ύφεση και επιβράδυνση της ανάπτυξης. Η αβεβαιότητα που δημιούργησε η πανδημία, θα υπονομεύσει τις επενδύσεις και την κατανάλωση των νοικοκυριών. Η Ελλάδα το 2020 θα καταγράψει ύφεση 9,7% ( έναντι του 7,7% της Ευρωζώνης), λόγω της δομής της οικονομικής καταγραφής( τουρισμός και μικρή δομή επιχειρήσεων) και ανεργία 19,9% ,το υψηλότερο πανευρωπαϊκό επίπεδο, με τάση υποχώρησης στο 16,8% το 2021.Η πανδημία και η συνακόλουθη κρίση θα ελέγξει την αντοχή των εργασιακών σχέσεων και των εθνικών και ευρωπαϊκών μηχανισμών αλληλεγγύης. Τα θεσμικά όργανα της Ευρώπης ανακοίνωσαν νέα δέσμη εργαλείων και μέτρων για την υποστήριξη της απασχόλησης, της επιχειρηματικότητας και της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Η οικονομία της Ελλάδας αναμένεται να πληγεί σοβαρά από την πανδημία COVID-19 , παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί και λαμβάνονται. Ο αντίκτυπος της κρίσης αναμένεται να είναι μεγάλος λόγω της συμβολής που έχει ο τουρισμός για το ελληνικό ΑΕΠ(20%), σε συνδυασμό με το υψηλό μερίδιο πολύ μικρών επιχειρήσεων , οι οποίες είναι πολύ ευάλωτες.
Διαθέσιμοι πόροι για την περίοδο 2021-2027
• Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης 32 δις. Ευρώ(22,5 δις.ευρώ για επιδοτήσεις και 9,5 δις. ευρώ για δάνεια του νέου μηχανισμού ). Τα 32 δις. ευρώ θα διατεθούν την περίοδο 2021-2024 και οι τομείς προτεραιότητας διάθεσης, κατά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι: τουρισμός, λιανικό εμπόριο, βιομηχανία , ψηφιακές επενδύσεις, μεταφορέας, υγεία, κατασκευές, αγροδιατροφικός κλάδος κλπ.
• Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης( ΕΣΠΑ) 2021-2027 19δις. Ευρώ.
Σημειώνεται ότι οι ευρωπαϊκοί πόροι δεν θα έλθουν εμπροσθοβαρώς και δεν προβλέπονται, κατά κύριο λόγο, προκαταβολές.
• Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης( ΕΠΑ) του νόμου 4635/2019, 4,3δις.ευρώ.
Αποτελεσματική απορρόφηση των διατιθέμενων πόρων
Βασική και ταυτόχρονα εθνική επιδίωξη της Ελλάδας χρειάζεται να γίνει η μεταμόρφωση της χώρας. Τα 50 και πλέον δις.ευρώ των δεσμευμένων πόρων από μόνα τους δεν κάνουν τίποτα και ίσως να μην απορροφηθούν.Η κοινωνία δεν δείχνει διάθεση να μεταμορφωθεί. Η ευθύνη για αυτή τη στάση , ασφαλώς και ανήκει σε όλους μας , αλλά πρωτίστως σε όλες τις μεταπολιτευτικές Κυβερνήσεις.Θεσμοί έχουν καταρρακωθεί και η Τοπική Αυτόδιοικηση, ο εγγύτερος θεσμός προς τον πολίτη έχει υποβαθμισθεί και εκφυλιστεί. Το « Σχέδιο Καλλικράτης» κατάργησε σημαντικές συλλογικότητες της επαρχίας και των τοπικών κοινωνιών και έβλαψε την αυτοδιοίκηση. Από πολλούς διατυπώνεται κατηγορηματικά η αδράνεια της κοινωνίας και η αδύναμία μετεξέλιξης της. « Ακόμη και αν αρχίσει να γεννάει το χωράφι χρυσάφι, η ελληνική κοινωνία δεν μπορεί να αναστηθεί.»( Χρήστος Γιανναράς, Καθημερινή της Κυριακής,28-6-2020). Οι πρόσθετοι ευρωπαϊκοί πόροι που αναμένεται να εισρεύσουν στη χώρα μας, θα πρέπει να αντιμετωπισθούν , ως ευκαιρία για αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος. Επομένως απαιτείται ενίσχυση αναγκαίων υποδομών, δημιουργία μιας γέφυρας για μετάβαση σε ένα περισσότερο αποτελεσματικό φορολογικό και ασφαλιστικό σύστημα. Εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης και των συστημάτων εκπαίδευσης, υγείας και δικαιοσύνης. Σταθερό πλαίσιο και συγχρόνως ευέλικτο- ελκυστικό, για τις επενδύσεις σε φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο.
Αποτελεί διαχρονική αναγκαιότητα, την οποία η συγκυρία καθιστά εντονότερη, η σύνταξη Εθνικού Αναπτυξιακού Σχεδίου. Η αποτελεσματική απορρόφηση και διάθεση των οικονομικών πόρων αναδεικνύεται προτεραιότητα και αποτελεί σημαντική παράμετρο του αναφερθέντος παραπάνω Εθνικού Αναπτυξιακού Σχεδίου.
Ενδεικτικά προτείνω σε σχέση με τους οικονομικούς πόρους τις παρακάτω δράσεις:
• Δημιουργία μακρόπνοων χρηματοδοτικών εργαλείων. Οι πόροι δεν διατίθενται στην κατανάλωση και την ικανοποίηση λειτουργικών αναγκών.
• Συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων φορέων .
• Απλοποίηση των διαδικασιών αξιολόγησης, ένταξης και υλοποίησης δράσεων. Αλλαγή του ισχύοντος νομικού πλαισίου.
• Επενδύσεις στην καινοτομία και την τεχνολογία.
• Συνεκτικό και ολοκληρωμένο πλαίσιο Στρατηγικής Ανάπτυξης.
• Αποτελεσματική Περιφερειακή Διακυβέρνηση.
• Θεσμοθέτηση της Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης. Μεταφορά αρμοδιοτήτων και πόρων στις Περιφέρειες και τους Δήμους, για την υποστήριξη σημαντικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών.
• Διοχέτευση των πόρων σε παραγωγικούς τομείς , που τονώνουν και ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας.
• Διασύνδεση των πόρων με το ανθρώπινο κεφάλαιο .
• Υλοποίηση δράσεων που αφορούν την πράσινη ανάπτυξη και την κλιματική αλλαγή.
• Αξιοποίση του νόμου 4674/2020 από τις Περιφέρειες και τους Δήμους για την Στρατηγική αναπτυξιακή προοπτική τους.
• Εξοικονόμηση και μείωση του κόστους ενέργειας.
• Ορθολογική διαχείριση των υδάτων.
• Ανάπτυξη πολιτικών που αφορούν την κυκλική οικονομία.
• Νομοθεσία για τις δημόσιες συμβάσεις ( αλλαγή του νόμου 4412/2016).
• Σύνδεση της αγοράς εργασίας με την εκπαίδευση.
Επομένως για να μεταμορφωθεί η χώρα και να είναι ικανή να αντιμετωπίσει τις υπάρχουσες δομικές αδυναμίες της και να προετοιμαστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, για τις επερχόμενες δύσκολες καταστάσεις, οφείλει με διορατικότητα και υπευθυνότητα να δρομολογήσει σήμερα αποφασιστικές και καίριες αλλαγές.
