του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*
Λόγω της εορτής του Χριστιανικού Πάσχα και της Ανάστασης, είναι ευκαιρία να προσφύγουμε και πάλι στις Γραφές. Με αυτό σαν προδιάθεση, ο γράφων προσφεύγει στο συγκεκριμένο μακαρισμό του «κατά Ματαθαίον Ευαγγελίου» (Ματθαίος, 5 / 9), όπου εγκαθιδρύεται ο έβδομος μακαρισμός: «μακάριοι οι ειρηνοποιοί, ότι αυτοί υιοί Θεού κληθήσονται» (“Blessed are the peacemakers, for they shall be called sons of God”).
Η διατύπωση αυτή που εισάγει γενική αρχή δικαίου, δεν είναι άσχετη με τη γενικότερη επίδραση του Χριστιανισμού στη διαμόρφωση του σύγχρονου κυρίως δυτικού πολιτισμού και στην εγκαθίδρυση γενικών αρχών του διεθνούς δικαίου.
Ταυτοχρόνως με την εορτή του Πάσχα της Χριστιανοσύνης, η ανά την υφήλιο πενία, η καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, καθώς και οι ανά την υφήλιο συρράξεις, μας δίδουν το ερέθισμα να αναφερθούμε στα υπό εξέλιξη γεγονότα που αφορούν στην κυρίως περιοχή μας, με πρωταρχική αναφορά στο «Συριακό». Διασυνδέοντας δε τον προαναφερόμενο μακαρισμό με την κρίση του «Συριακού», σκόπιμο είναι να αναστοχαστούμε την εξέλιξη του πολιτισμού στο πλαίσιο της αγάπης που επαγγέλλεται ο Χριστιανισμός και αναδεικνύει ο προεκτεθείς μακαρισμός, ότι «οι ειρηνοποιοί θα ονομαστούν τέκνα του Θεού».
- η επίδραση του Χριστιανισμού στον πολιτισμό του Δυτικού Κόσμου
Κατά το Μεσαίωνα στο Δυτικό Κόσμο, το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα που επικρατούσε, αποτελούσε την αιτιώδη προϋπόθεση προκειμένου να διαμορφωθούν θεσμοί διεθνούς ενδιαφέροντος, όπως η «ειρήνη του Θεού» και η «εκεχειρία του Θεού»:
- Η «ειρήνη του Θεού» (pax Dei) συνίστατο στην εγκαθίδρυση βασικής αρχής δικαίου με κυρίως αναφορά στην απαγόρευση οποιασδήποτε επιθετικής πράξης εναντίον αμάχων και ιδιαιτέρως εναντίον γυναικών, παίδων, χωρικών, εμπόρων αλλά και Ιερών Ιδρυμάτων, ενώ:
- Η «εκεχειρία του Θεού» (treuga Dei) συνίστατο στην εγκαθίδρυση βασικής αρχής δικαίου, με κυρίως αναφορά στην επιβολή εκεχειρίας και απαγόρευσης κάθε επιθετικής πράξης κατά τη διάρκεια εορτάσιμων ημερών.
Οι προαναφερόμενοι «Θεσμοί» αποτέλεσαν το γενικό προοίμιο διαμόρφωσης αρχών διεθνούς δικαίου που αφορούν όχι μόνο ένα γενικό πλαίσιο του δικαίου της ειρηνικής συνύπαρξης, αλλά και ένα ειδικό πλαίσιο (προάγγελο) του δικαίου του πολέμου.
Οι προαναφερόμενες γενικώς παραδεδεγμένες αρχές διεθνούς δικαίου διαμορφώθηκαν στα μέσα του Μεσαίωνα, και έγιναν ευρύτερα αποδεκτές περί το τέλος του Μεσαίωνα, με θεμελιωτές τους λεγόμενους «πρόδρομους του διεθνούς δικαίου», που ήταν δύο θεολόγοι νομομαθείς: ο Βιτόρια και Σουάρεθ.
Τα προαναφερόμενα ασφαλώς, για την ορθή ιστορικότητα της εξέλιξης του πολιτισμού ως προς τη διαμόρφωση του διεθνούς δικαίου, θα πρέπει να εντοπιστούν και στις πολιτείες-κράτη των αρχαίων Ελλήνων. Εν συντομία, πρέπει να γίνει αναφορά ότι οι σύγχρονοι Θεσμοί που αφορούν στην ασυλία των διπλωματικών αντιπροσώπων, στην ανάγκη ρητής κήρυξης πολέμου, αλλά και στο σεβασμό των αλλοδαπών (ξένων), η κυρίως αναφορά τους εδράζεται στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Άξιο επισημείωσης είναι δε, ότι ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός εγκαθίδρυσε και συμμαχίες που αφορούσαν στην απαρχή της συλλογικής ασφάλειας και της αμοιβαίας βοήθειας –δηλαδή της συλλογικής δράσης.
Επίσης οι αμφικτυονίες, (η Αμφικτυονία των Δελφών), αποτελούσαν την πρώτη μορφή διεθνών Οργανισμών με κυρίως αναφορά στην θρησκευτική ιδέα της τότε εποχής, που ήταν και η μόνη ενωτική δύναμη.
Τα προαναφερόμενα μας παρέχουν την αναγκαία προσέγγιση, ώστε να διαπιστώσουμε εάν ο υπό εξέλιξη πολιτισμός αναβαθμίζεται, εάν ο σύγχρονος πολιτισμός ενανθρωπίζει την αξία του φυσικού προσώπου και εάν οι γενικές αρχές της ειρηνικής συνύπαρξης ευρίσκουν έρεισμα στο δυτικό πολιτισμό που εγκαθίδρυσε πρωτίστως ο Χριστιανισμός, όπου μια από τις κυρίαρχες αναφορές του, πέραν της διακήρυξης της αγάπης, είναι και ο μακαρισμός που αφορά στους ειρηνοποιούς, «που θα ονομασθούν τέκνα του Θεού».
Έτσι, ενώ για το «Συριακό» η πρώτη προσέγγιση δείχνει αφετηρία του να έχει την εσωτερική αντίθεση στο περίγραμμα εμφύλιου πολέμου, εν τούτοις στη συνέχεια αποδεικνύεται ότι στην εξέλιξή του περιπλέκονται σημαντικά γεωπολιτικά συμφέροντα, αλλά και άλλες καταστάσεις που αφορούν ζητήματα ειρηνικής συνύπαρξης, ασφάλειας και θρησκευτικού φονταμενταλισμού.
- ως προς το «Συριακό»
Οι ασύμμετρες πολεμικές επιχειρήσεις παραβιάζουν κάθε έννοια αρχών δημοσίου διεθνούς δικαίου και ειδικότερα του δικαίου του πολέμου. Τα ειδικότερα ιστορικά δεδομένα έχουν ως εξής:
Στις αρχές του περασμένου αιώνα με την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γαλλικά συμφέροντα διαίρεσαν την επίμαχη περιοχή σε έξι επιμέρους κρατίδια. Στο κρατίδιο της Δαμασκού, του Χαλεπίου, της Αλεξανδρέττας, των Αλαουϊτών, των Δρούζων και του Λιβάνου.
Υπ’ όψιν ότι το 1939 (λίγο πριν την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο δεν μετείχε καν η Τουρκία), το κράτος της Αλεξανδρέττας προσαρτήθηκε από την Τουρκία και με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τα προαναφερόμενα κράτη συνενώθηκαν και συγκρότησαν το ενιαίο κράτος της Συρίας, εξαιρουμένου του Λιβάνου.
Η συγκρότηση του συγκεκριμένου κράτους, της Συρίας δηλαδή, μέχρι το έτος 2011, οπότε και έλαβε χώρα η έναρξη των εχθροπραξιών (κατ’ ουσίαν εσωτερικού εμφύλιου-πολέμου) αφορούσε πολυθρησκευτικούς και πολυεθνικούς πληθυσμούς ως εξής: 65% σουνίτες, 13% αλουίτες σιίτες, και 10% χριστιανούς. Σε αυτούς προστίθεται το ποσοστό 9% των Κούρδων και 3% των Δρούζων.
Η άνοδος της οικογένειας Άσαντ στην εξουσία το 1970 συνεπαγόταν μια κατ’ ουσίαν κοινωνική διαίρεση του κράτους της Συρίας, καθόσον ο τότε Πρόεδρος (πατέρας του σημερινού Προέδρου) ως σιίτης, από καθέδρας εγκατέστησε άρχουσα τάξη την σιιτική μειονότητα σε όλα τα επίπεδα διοίκησης, ενόπλων δυνάμεων και υπηρεσιών ασφαλείας. (Αντίστοιχο φαινόμενο παρατηρήθηκε και στο Ιράκ, καθόσον ο Σαντάμ Χουσεϊν ήταν σουνίτης).
- η διαίρεση της κοινωνίας και οι ευρύτερες συνέπειές της
- America first (πρώτη η Αμερική)
Με τούτο το δεδομένο ήταν προφανές ότι οι σουνίτες της Συρίας αφενός δεν μπορούν και δεν μπορούσαν να προσχωρούν στην αποδοχή της οικογένειας Άσαντ ως επικυρίαρχης και εξουσιαστικής δύναμης και αφετέρου βρίσκονταν σε ετοιμότητα ώστε στον κατάλληλο χρόνο να «απαντήσουν» στη συγκεκριμένη καταπίεση ή άλλως περιθωριοποίηση.
Έτσι δεν βράδυνε να εκδηλωθεί ο εσωτερικός εμφύλιος με τα συνεπακόλουθα που βιώνει σήμερα τόσο η Συρία όσο και η διεθνής κοινότητα. Συνεπακόλουθα που αφορούν στα ασύμμετρα φαινόμενα του «προσφυγικού» και του συναρτώμενου με αυτό «μεταναστευτικού» ζητήματος, των χωρίς μέτρο εχθροπραξιών καθώς και του θρησκευτικού φονταμενταλισμού.
Πολιτικοί και διπλωματικοί παρατηρητές, με την έναρξη του πολέμου δεν θεωρούσαν απίθανο το σενάριο να διασπασθεί σε δύο επιμέρους κράτη η Συρία: το ένα να αφορά σιιτική επικράτεια υπό τον Πρόεδρο Άσαντ που θα περιελάμβανε την παραλιακή ζώνη μεταξύ Λατάκιας και Ταρσούς και το άλλο που θα περιελάμβανε τη λοιπή επικράτεια υπό σουνητικό έλεγχο.
Η εξέλιξη όμως αυτή (ως εκδοχή), συμπεριελάμβανε το πολύ σοβαρό ενδεχόμενο απόσχισης των Κούρδων και το σχηματισμό ενός ευρύτερου ανεξάρτητου κουρδικού κράτους το οποίο θα αναγνώριζε η διεθνής κοινότητα, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την Τουρκία.
Ας «αφήσουμε» όμως τις Γραφές και ας επανέλθουμε στην ωμή πραγματικότητα. Ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ εξελέγη με το δόγμα: «America first -πρώτα η Αμερική».
Όσοι ερμήνευσαν το νέο δόγμα ως απομωνοτισμό, έσφαλαν! Και έσφαλαν γιατί η «εμπορική πλευρά» που αφορά «ισοζύγιο πληρωμών» είναι άλλο ζήτημα κρίσιμο μεν, αλλά η «παγκόσμια στρατηγική επικυριαρχία», πρωτίστως μάλιστα του δολαρίου των ΗΠΑ, είναι άλλο και μάλιστα πρωταρχικής σημασίας ζήτημα.
Απομονωτισμός στρατηγικός με 10% αύξηση των πιστώσεων επί της πολεμικής βιομηχανίας δεν αφορά μόνο αύξηση θέσεων εργασίας, ούτε αναφέρεται σε στρατηγικά «περίκλειστη Αμερική», όταν μάλιστα στο «δόγμα Τραμπ» συμπεριλαμβάνεται και η συμμετοχή των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ (με πρώτη τη Γερμανία) στην αύξηση του κόστους στρατηγικής για την ασφάλεια, πράγμα που επιτρέπει στις ΗΠΑ την περαιτέρω αύξηση της κυριαρχικής παρουσίας τους ανά την Υφήλιο, με μείωση του σχετικού κόστους.
Υπ’ όψιν δε ιδιαιτέρως (για να αντιλαμβανόμαστε τον πυρήνα του ζητήματος), ότι οι πύραυλοι Tomahawk έπληξαν τη Συριακή βάση Σαϊράτ όταν ήδη ο Κινέζος ομόλογος του Προέδρου Τράμπ, ο Σι Τζιν-Πινγκ ήταν στις ΗΠΑ για συνομιλίες μαζί του!...
Έτσι όχι μόνο Ρωσία, Ιράν και Βόρεια Κορέα, έλαβαν τα αναγκαία μηνύματα, αλλά πρωτίστως και η Κίνα, ώστε να «αναθεωρήσει» κάθε «προοπτική» να εισάγει το γουάν ως νόμισμα αγοράς πετρελαίου από χώρες της περιοχής της Άπω Ανατολής…
Κατά τα λοιπά οι Γραφές αφορούν αποκλειστικώς τις συνειδήσεις των ανθρώπων!
---------------------------------------------
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC - EU).
