Αυξητική τάση των αυτοκτονιών

Του Δημήτρη Μιμή

Για άλλη μια φορά, παρατηρούμε στον τόπο μας και όχι μόνο,  οι αυτοκτονίες  να παρουσιάζονται στο προσκήνιο σχεδόν καθημερινά. Μάλιστα  η Κρήτη έχει πρωτεύοντα ρόλο στις αυτοκτονίες λόγω των παραδοσιακών στοιχείων που επικρατούν στην κοινωνία της.  

Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια αυτοκτονούν περισσότερα από 500 άτομα ετησίως. Οι ηλικιωμένοι και οι πενηντάρηδες σημειώνουν τις περισσότερες αυτοκτονίες. Η Κρήτη έρχεται πρώτη στη θέση των αυτοκτονιών απ΄ όλες τις περιφέρειες της χώρας.  Σήμερα ο αριθμός των αυτοκτονιών παρουσιάζει μια σταθερά αυξητική τάση και η πλειοψηφία των είναι άνδρες και η πιο συχνή μέθοδος  αυτοκτονίας είναι απαγχονισμός.  Η δε χρονική περίοδος που συναντάμε τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών είναι από Μάρτιο έως Αύγουστο. Η σημερινή κοινωνική απόσταση  και η καραντίνα λόγω  covid19  μπορεί να θεωρηθεί επιβαρυντικός παράγοντας αλλά δεν μπορούν  να θεωρηθούν  ως αποκλειστικοί παράγοντες που ευθύνονται για την αυτοκτονία. Στην αυτοκτονία συντρέχουν  ψυχολογικοί και  κοινωνικοί παράγοντες.       

Η αυτοκτονία είναι κυρίως μια κοινωνική πράξη και ως τέτοια πρέπει να την αντιμετωπίζουμε. Όσο και αν την παρουσιάζουμε ως τρελή πράξη, ως βλάσφημη ή και ακόμα ηρωική πράξη, η αυτοκτονία προσεγγίζεται πλέον ως κοινωνική πράξη. Σ΄ αυτή τη διάσταση οι πρόσφατες ανακαλύψεις της νευροεπιστήμης μας εξηγούν το πέρασμα ορισμένων ατόμων στην πράξη αλλά και η ψυχολογία που σήμερα συνίσταται στην ενσωμάτωση της γνώσης και όχι στον κατακερματισμό της προσφέρουν μια άλλη άποψη για την αυτοκτονία. 

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Μια ανήμπορη στεναχώρια και ένα αίσθημα αδυναμίας είναι τα  στοιχεία που δεν μας επιτρέπουν  να ξεφύγουμε και αυτό μας οδηγεί στην απόπειρα αυτοκτονίας. Ακόμα και με τους περιορισμούς που μας επιβάλλουν λόγω covid19  τα πράγματα δυσκολεύουν  και τα ευάλωτα άτομα οδηγούνται ευκολότερα στην απόπειρα αυτοκτονίας. Τα χρόνια της πανδημίας μας έχουν φέρει μια ευθραυστότητα, κυρίως των μαθητών του Δημοτικού και του Γυμνασίου αλλά και των ενηλίκων. 

Να έχουμε υπόψη μας ότι, όσο πιο ασήμαντη είναι μια απόπειρα αυτοκτονίας, τόσο το άτομο διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να το επαναλάβει. Το θέμα είναι λεπτό και ο τρόπος που πρέπει να μιλάμε στα παιδιά, κυρίως μέσα από τα μέσα ενημέρωσης, πρέπει να ληφθεί υπόψη γιατί έχει επιπτώσεις στα άτομα που υποφέρουν. Με τα άτομα που κυρίως υποφέρουν ψυχικά  αρμόζει να αναπτύξουμε μια πραγματική συνομιλία ώστε να βοηθηθούν γιατί το έχουν ανάγκη. Τα άτομα που έχουν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν δεν το  πραγματοποιούν χωρίς να μας έχουν προειδοποιήσει. Συνήθως το λένε σε φίλους, συγγενείς ή ακόμα  γράφουν την επιθυμία τους για αυτοκτονία  σε προσωπικά σημειώματα η ημερολόγια. Εδώ θα ήθελα να πω ότι καλό θα ήταν  οι γονείς, κυρίως εφήβων που συνηθίζουν να κρατούν ημερολόγια, να κάνουν προσεκτικά ένα έλεγχο των ημερολογίων  των παιδιών  τους και αυτό  δεν είναι κακό  και όταν δουν κάτι ύποπτο, όπως  παράξενα σχήματα, σταυρούς, τάφους κ.α. ή ακόμα μπορούν να δουν γραμμένη την επιθυμία τους, καλό θα ήταν να ανησυχήσουν και   χωρίς φασαρίες να συμβουλευτούν τον ειδικό. Μετά από κάποια απόπειρα αυτοκτονίας ζητώντας από την οικογένεια αν υπάρχει κάποιο ημερολόγιο, γιατί συνήθως υπάρχει,  διαπιστώνουμε ότι υπάρχει  ολοκάθαρα  με σχήματα ή λέξεις η επιθυμία για αυτοκτονία. Η αυτοκτονία προλαμβάνεται αν εμείς προνοήσουμε και ενεργήσουμε γιατί πιο μπροστά υπάρχουν μηνύματα που μας την προαναγγέλλουν.               

Στην επικοινωνία με τα άτομα που έχουν προβεί σε απόπειρα αυτοκτονίας καλό είναι να υπάρχει επικοινωνία η οποία θα είναι προστατευτική και θα εξηγεί ότι η αυτοκτονία δεν είναι λύση στο πρόβλημα ζωής, ούτε υπαρξιακή επιλογή. Είναι το αποτέλεσμα της αποκορύφωσης μιας αφόρητης ταλαιπωρίας που συχνά συνδέεται με ψυχική ταλαιπωρία ή ψυχοπαθολογία. Για το πρόβλημα αυτό υπάρχουν θεραπείες όπου τα άτομα λαμβάνουν βοήθεια και σε λίγους μήνες μετά νιώθουν καλύτερα και δεν έχουν πλέον καμία επιθυμία να αυτοκτονήσουν. 

Λύσεις, όπως η αδέξια προσπάθεια καθησυχασμού, ελαχιστοποιώντας το πρόβλημα του, εξηγώντας του π.χ. ότι έχει  τα πάντα, ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα, τέτοιου είδους επιχειρήματα γι΄ αυτόν που βρίσκεται σε κρίση δεν εκλαμβάνονται καθησυχαστικά. Θα ήταν καλύτερα να υιοθετήσουμε μια στάση ενεργητικής ακρόασης. Λέμε στο άτομο αυτό που νιώθουμε και του μιλάμε για την ανησυχία του. Να γνωρίζουμε ότι μια κουλτούρα  ακρόασης  υπερβαίνει την καλοσύνη. Η καλοσύνη βοηθά τον άνθρωπο να αντιμετωπίσει προβλήματα όταν πλέον δεν μπορεί να το κάνει. Στην περίπτωση της απόπειρας αυτοκτονίας το άτομο δεν χρειάζεται καλοσύνη, χρειάζεται  να  πείσουμε το άτομο να αναλάβει δράση και να βρει το δρόμο αφού πρώτα ακούσουμε αυτά που θα μας πει κυρίως για τις ανάγκες του.  

Για περισσότερα μπορείτε  επίσης να διαβάστε στο  cretalive στις  21/5/2021  το άρθρο « Γιατί τόσο πολλοί άνθρωποι αυτοκτονούν».

Διαβάστε επίσης:

Γιατί τόσο πολλοί άνθρωποι αυτοκτονούν;