Από τις διομολογήσεις, στον ορθολογισμό

Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ

Αν παρακολουθεί κανείς τη γαλλική εξωτερική πολιτική επί των ημερών του Προέδρου Μακρόν, θα δει ότι βρίσκεται σε μια περίοδο επαναπροσδιορισμού και το ορθολογικό υπόβαθρο σχεδιασμού της  που μετέρχεται το Παρίσι, δείχνει ότι βαδίζει σε σωστούς δρόμους.

Δεν μπορεί να εικάσει κανείς ότι η θορυβώδης έξοδος της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση έμοιαζε με την κατάλληλη ευκαιρία για τη Γαλλία. Το Brexit για πολλούς  κατέστησε τους Γάλλους την ισχυρότερη δύναμη στη γηραιά Ήπειρο και τη μόνη ευρωπαϊκή δύναμη που μπορεί να «μιλήσει» εξ ονόματός της στους διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ.

Η χώρα φαίνεται να απεκδύεται σήμερα τη δοκιμασμένη συνταγή του παρελθόντος όπου το νήμα του Γαλλογερμανικού άξονα ήταν η αρχή και το τέλος κάθε κίνησή της στη σκακιέρα της διεθνούς πολιτικής. Αλλά κυρίως δείχνει και μεγαλόφωνα πλέον, ότι είναι μια πολύ μεγάλη και ισχυρή χώρα και δύναμη, που δεν μπορεί και κυρίως δεν είναι διατεθειμένη να ασφυκτιά μέσα σε μια «γερμανική» Ευρώπη.

Αν κοιτάξει κανείς της Ιστορία σε όλες της τις περιόδους, θα δει ότι η χώρα είχε πάντα ζωτικά συμφέροντα τόσο στη βόρεια Αφρική όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ειδικά τώρα με την αυτόβουλη και διαρκή αναγόρευση της Τουρκίας σε διεθνή ταραξία που θέλει να επιβάλει το δικό της νεοοθωμανικό status στην περιοχή. Η τελευταία επαναπροσέγγιση με την Αίγυπτο και η εξάρτηση της άμυνας της χώρας αυτής από τα γαλλικά όπλα πιστοποιεί τις προθέσεις της. Και αυτό είναι μόνο ένα μικρό δείγμα.

Τα σκέφτεται κανείς αυτά και πιστοποιεί μόνος του τη δικαίωση, και στη διπλωματία, της φράσης του Ηράκλειτου πως και πόσο ο Κόσμος αλλάζει. Ταυτόχρονα και αναπόφευκτα, θυμάται και από τα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας αυτές τις περίφημες «Διομολογήσεις» που υπέγραφαν οι Γάλλοι με τους Οθωμανούς. Όρος που μπήκε  στο Διεθνές Δίκαιο και αφορά συμβάσεις συνήθως, προνομίων, ως προερχόμενος από το γαλλικό «Capitulations».

Το καθεστώς των διομολογήσεων άρχισε να εμφανίζεται όταν υπήκοοι ευρωπαϊκών χωρών  εγκαθίσταντο σε χώρες, συνηθέστερα της Ανατολής, όπου και επεδίωκαν να απολαμβάνουν τις ίδιες εγγυήσεις που τους παρείχαν οι χώρες τους. Ένα τέτοιο καθεστώς είχαν επιβάλλει και οι Γάλλοι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία σε περιορισμένες βάσεις.

Σύμφωνα με την παράδοση το καθεστώς των διομολογήσεων χρονολογείται από το 1536 επί Σουλτάνου Σουλεϊμάν Α΄ του Μεγαλοπρεπούς, οι οποίες και φέρεται ότι αναθεωρήθηκαν δύο αιώνες αργότερα το 1740, επί Σουλτάνου Μαχμούτ Α΄ και Λουδοβίκου ΙΕ΄, χωρίς μάλιστα χρονικό προσδιορισμό ισχύος τους.
Σημειώνεται ότι οι πρώτες εκείνες διομολογήσεις του 1536 δεν ήταν κάποια μονομερής πράξη «καλής θέλησης» εκ μέρους του Σουλτάνου αλλά απαίτηση του πρέσβη του Φραγκίσκου Α΄ της Γαλλίας, η οποία στη συνέχεια συνομολογήθηκε και υπεγράφη από τον ίδιο τον Σουλτάνο.

Παρ’ όλο βέβαια αυτά τα προνόμια που απολάμβαναν οι Γάλλοι υπήκοοι στην Ανατολή και μάλιστα μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Γαλλία ως  Χριστιανικό Κράτος  δεν μπορούσε να απορρίπτει αιτήματα χριστιανικών πληθυσμών όταν απειλούνταν με πόλεμο και προσάρτηση στην Οθωμανική επικράτεια. Μάλιστα μια από τις συχνές διπλωματικές προσφωνήσεις του Γάλλου Βασιλιά ήταν «ο πολύ Χριστιανός Βασιλεύς». Χαρακτηριστική η περίοδος του Λουδοβίκου ΙΔ’ ο οποίος μετά τις αφόρητες πιέσεις του πάπα Κλήμη 9^ου οργάνωσε τις γνωστές εκστρατείες στην Κρήτη για να σώσει το καταρρέον βενετσιάνικο γόητρο και την τελευταία κτήση της. Ωστόσο όμως ο βασιλιάς Ήλιος, ήθελε και «να πατάει σε δυο βάρκες»! Το γαλλικό εμπόριο στην Ανατολή, πήγαινε από το καλό στο καλύτερο! Την ώρα λοιπόν που ο πάπας ικέτευε τη Γαλλία να στείλει πολεμικές γαλέρες στην Κρήτη, ο γάλλος μεγαλέμπορος και ευνοούμενος της Υψηλής Πύλης με έδρα των οικονομικών του δραστηριοτήτων στην Κωνσταντινούπολη, ο Ραμπολύ, μεταβίβαζε τον Αύγουστο του 1665 στον υπουργό εξωτερικών της Γαλλίας Ντε Λιόν, το αίτημα του Καπουδάν Πασά, έτσι ώστε «…ο Σουλτάνος να νοικιάσει σε πολύ καλή τιμή, τριάντα γαλλικά πλοία για να τα χρησιμοποιήσει εναντίον της Βενετίας στην Κρήτη»! Αυτά όμως πλέον, αφορούν στην Ιστορία και μόνο σ’ αυτήν.

Διαβάζω ξανά τις πρόσφατες δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου κ. Εμανουέλ Μακρόν μετά τη συνάντηση με τον Κύπριο Πρόεδρο κ. Νίκο Αναστασιάδη, και αναπόφευκτα, τα θυμούμαι όλα αυτά. Αυτό όμως που είναι εντυπωσιακό, είναι ότι μπροστά στη σημερινή σκληρή πραγματικότητα, η Γαλλία δεν τηρεί τη διπλή γλώσσα των περασμένων αιώνων. Είναι πεπεισμένη και αποφασισμένη ότι τα σταθερά της συμφέροντα στη διακεκαυμένη ανατολική Μεσόγειο, κελεύουν την ισχυρή και ακλόνητη συμμαχία με την Ελλάδα και την Κύπρο. Ο ρεαλισμός έχει επιστρέψει στο Παρίσι και αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι ο πρόεδρος Μακρόν είναι ο μόνος δυτικός ηγέτης που περισώζει το γόητρο και την Ιστορία της γηραιάς Ηπείρου. Είναι ο μοναδικός σφοδρός πολέμιος της παράνοιας του Ερντογάν. Το Παρίσι επαναδιατυπώνει ξανά τις κινήσεις του στο ζωτικό γεωπολιτικό χώρο της ανατολικής Μεσογείου αμφισβητώντας ευθέως την παρανοϊκή Άγκυρα και τον νεο-οθωμανισμό. Και αυτό, ας μην το ξεχνάνε οι «άλλοι σύμμαχοι». Οι Δυτικοί που καμώνονται και εξακολουθούν να θέλουν «να πατούν σε δυο βάρκες». Όλοι αυτοί θα πρέπει να ξαναδιαβάσουν την Ιστορία των τελευταίων αιώνων σε σχέση με τους αμετανόητους Οθωμανούς Σουλτάνους. Του παρελθόντος και του παρόντος τοιούτων…