Κάθε χρόνο, περισσότερα από 6,6 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πεθαίνουν από εγκεφαλικό επεισόδιο, με τον αριθμό αυτό να αυξάνεται διαρκώς, ιδίως στους νεαρούς ενήλικες και τους μεσήλικες.
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στα μέσα του μηνός στην ιατρική επιθεώρηση The Lancet, οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι έως το 2050 τα θύματα των εγκεφαλικών θα φθάσουν στα 9,7 εκατομμύρια ετησίως.
Φυσικά, ο αριθμός των ανθρώπων που παθαίνουν εγκεφαλικό επεισόδιο είναι πολλαπλάσιος. Το 2019, λ.χ., περισσότερα από 12,2 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο υπέστησαν ένα επεισόδιο. Παγκοσμίως, εξ άλλου, ένας στους τέσσερις ανθρώπους θα πάθει τουλάχιστον ένα επεισόδιο μετά την ηλικία των 25 ετών.
Ωστόσο οι γυναίκες παθαίνουν συχνότερα εγκεφαλικό απ’ ότι οι άνδρες, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εγκεφαλικών (WSO). Το 2019 οι άνδρες που έπαθαν εγκεφαλικό ξεπέρασαν τα 5,7 εκατομμύρια, ενώ οι γυναίκες τα 6,4 εκατομμύρια.
Ειδικά τα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια, που είναι τα συχνότερα και οφείλονται σε παρεμπόδιση της ροής αίματος στον εγκέφαλο από θρόμβο, είναι και πιο σοβαρά στις γυναίκες.
Αυτό έχει ως συνέπεια να πεθαίνουν συχνότερα από τους άνδρες εξαιτίας του. Από τα 3,2 εκατομμύρια ασθενείς που πέθαναν το 2019 από ισχαιμικό εγκεφαλικό, το 1,7 εκατ. ήταν γυναίκες. Τι μπορεί να συμβαίνει;
Ο ρόλος της ηλικίας και η εμμηνόπαυση
Όπως αναφέρει στους New York Times ο Dr. Daniel Hermann, επεμβατικός καρδιολόγος από το Σύστημα Υγείας Memorial Hermann, στο Χιούστον, ο αυξημένος κίνδυνος στις γυναίκες μπορεί να αποδοθεί κατ’ αρχάς στο μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσής τους.
«Η ηλικία είναι τεράστιος παράγοντας κινδύνου για εγκεφαλικό», εξηγεί. «Οι γυναίκες κατά κανόνα έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης και έτσι παθαίνουν συχνά εγκεφαλικό σε μεγαλύτερη ηλικία. Έως τότε είναι πιθανότερο να έχουν υπέρταση, αυξημένη χοληστερόλη, στενώσεις στις αρτηρίες και πιο φτωχή ρύθμιση του σακχάρου. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συμβάλλουν στα εγκεφαλικά επεισόδια».
Ρόλο παίζει και η ηλικία της εμμηνόπαυσης, κατά την οποία οι γυναίκες χάνουν την προστατευτική δράση που τους παρέχουν τα οιστρογόνα τους. Μελέτες έχουν δείξει πως σε σύγκριση με τις γυναίκες που έχουν εμμηνόπαυση σε ηλικία 50-51 ετών:
- Όσες έχουν σε ηλικία 40-44 ετών (πρώιμη εμμηνόπαυση) έχουν 49% περισσότερες πιθανότητες εγκεφαλικού
- Όσες έχουν πριν τα 40 τους χρόνια (πρόωρη εμμηνόπαυση) έχουν 98% περισσότερες πιθανότητες
Ανάλογο κίνδυνο κρύβει και η ορμονοθεραπεία μετά την εμμηνόπαυση, εκτός κι αν χορηγείται για την πρόωρη ή την πρώιμη μορφή της, λέει η Dr. Marion Buckwalter, καθηγήτρια Νευρολογίας & Νευροχειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ.
Οι ορμόνες
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι τον κίνδυνο να εκδηλωθεί εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να επηρεάσουν και ορισμένα είδη ορμονούχων αντισυλληπτικών, ιδίως στις γυναίκες οι οποίες:
- Έχουν υπέρταση
- Καπνίζουν ή/και
- Έχουν ημικρανίες
Οι παράγοντες αυτοί επίσης αυξάνουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι θα μπορούσαν να συμβάλλουν και άλλες ορμονικές θεραπείες, π.χ. για υπογονιμότητα ή αλλαγή φύλου.
Οι γυναίκες μπορεί επίσης να έχουν μοναδικούς παράγοντες κινδύνους στη διάρκεια και αμέσως μετά την εγκυμοσύνη. Επειδή ο όγκος του αίματος αυξάνεται στην εγκυμοσύνη και μειώνεται απότομα μετά τον τοκετό, αυξάνεται ο κίνδυνος θρόμβωσης, λέει η Dr. Buckwalter. Ο κίνδυνος για εγκεφαλικό αργότερα στη ζωή αυξάνεται και αν μία έγκυος:
- Πάρει πολλά κιλά ή
- Εκδηλώσει διαβήτης κύησης ή προεκλαμψία
Τι να κάνετε
Ο καλύτερος τρόπος για να προστατευθούν οι γυναίκες είναι να προσέχουν την πίεσή τους. Αν δουν ότι αυξάνεται, πρέπει να λαμβάνουν αμέσως μέτρα. «Τα εγκεφαλικά πιθανότατα θα μειώνονταν κατά το ήμισυ, αν όλοι οι πάσχοντες από υπέρταση έθεταν υπό έλεγχο την πίεσή τους», εκτιμά η Dr. Buckwalter.
Απαραίτητο είναι να αρχίζει ο έλεγχος της πίεσης από την τρίτη δεκαετία της ζωής (20-29 ετών) και να γίνεται συστηματικά. Απαιτούνται επίσης τακτικές εξετάσεις αίματος για να ανιχνευθεί εγκαίρως τυχόν υψηλή χοληστερόλη ή σάκχαρο.
Αν καπνίζετε, κάνετε ό,τι μπορείτε για να το κόψετε. Και να αφιερώνετε τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα σε φυσικές δραστηριότητες, όπως το περπάτημα.
Προσέξτε επίσης τη διατροφή σας. Κορεσμένα λιπαρά, τρανς λιπαρά και αλάτι σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικό, τονίζει η καθηγήτρια. Η καλύτερη λύση είναι να ακολουθείτε μια μεσογειακή διατροφή, φτωχή σε αλάτι.
Ενημερωθείτε, τέλος, για το οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών νοσημάτων στην οικογένειά σας και συζητήστε το με τον γιατρό σας. Μπορεί να χρειάζεστε πρόσθετα και πρωιμότερα προληπτικά μέτρα, εάν είναι βεβαρημένο.
