Σύντομα προς δημοσίευση και ελληνικές ερευνητικές μελέτες για τον κορωνοϊό

Την πεποίθηση τους ότι σύντομα θα έχουμε τις πρώτες δημοσιεύσεις ερευνητικών μελετών από την Ελλάδα, καθώς αυτήν την περίοδο ερευνητικά κέντρα "δουλεύουν πυρετωδώς σε μία πληθώρα τομέων", εξέφρασαν μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ δύο στελέχη του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών "Δημόκριτος" (ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος) , το οποίο συστρατεύεται με το υπουργείο Υγείας και τις δομές του κράτους στην αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19 με πολλαπλές δράσεις. 

Οι Γεώργιος Νούνεσης, τέως πρόεδρος Δ.Σ. και διευθύνων του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και ο Βαγγέλης Καρκαλέτσης, διευθυντής του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, ανέφεραν ότι η έρευνα για τον COVID-19 περιλαμβάνει πολλά επιστημονικά πεδία, και αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις για τάχιστη συλλογή δεδομένων υψηλής ποιότητας και ανάλυσή τους. Η μεγάλη επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος, θα προκύψει τόσο από διεθνείς συνεργασίες όσο και από διεπιστημονικές προσπάθειες.

"Η Ελλάδα κατέχει σημαντική θέση στον τομέα της έρευνας με σημαντικές ανακαλύψεις και δημοσιεύσεις. Είναι θέμα χρόνου να δημοσιευτούν και οι πρώτες μελέτες από την Ελλάδα. Ήδη ερευνητικές ομάδες σε ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια αλλά και σε καινοτόμους επιχειρήσεις, δουλεύουν πυρετωδώς σε μία πληθώρα τομέων με τεράστιο ενδιαφέρον για την αντιμετώπιση της πανδημίας: από τη γενετική ανάλυση του γονιδιώματος του κορωνοϊού, στην ανάπτυξη καινοτόμων τεστ αντισωμάτων για τον ακριβή έλεγχο της ανοσίας στον πληθυσμό, στη συμμετοχή σε διεθνείς τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων, θεραπευτικών εργαλείων και εμβολίων", τόνισαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τα δύο στελέχη.

Παράλληλα, πρόσθεσαν ότι καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες σε τομείς όπως οι ψηφιακές εφαρμογές για την ιχνηλάτηση των επαφών κρουσμάτων, νέα υλικά για προστατευτικούς εξοπλισμούς, η ανάλυση βιοϊατρικών δεδομένων με χρήση μεθόδων τεχνητής νοημοσύνης, η χρήση ρομποτικών συστημάτων από την απολύμανση χώρων έως την υποστήριξη ασθενών στα νοσοκομεία ή στο σπίτι τους.

Απροετοίμαστος ο πλανήτης για την πανδημία, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις  

"Σε όλες σχεδόν τις χώρες του πλανήτη ήμασταν απροετοίμαστοι για την πανδημία, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις των εξειδικευμένων επιστημόνων και των διεθνών οργανισμών.  Υπήρχε η τάση να υποβαθμίζουμε τους κινδύνους από βιολογικές απειλές. Κάτι αντίστοιχο βλέπουμε να συμβαίνει και με τις απειλές από την κλιματική αλλαγή, όπου διαρκώς μεταθέτουμε λύσεις για το μέλλον, παραβλέποντας πόσο στενά χρονικά περιθώρια υπάρχουν. Ελπίζουμε αυτή η πανδημία να μας διδάξει την απόλυτη ανάγκη ενίσχυσης διεθνών και εθνικών θεσμικών οργάνων για την αντιμετώπιση των μελλοντικών απειλών, την ανάγκη για παγκόσμια επιστημονική συνεργασία με διαφάνεια στα δεδομένα, την ανάγκη για αλληλεγγύη και ισχυρά εθνικά συστήματα δημόσιας υγείας", τονίζουν.

Στο πλευρό της πολιτείας στέκει και το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID- 19. Οι δράσεις του περιλαμβάνουν:  

1. Ανίχνευση ιού, διάθεση υποδομών και ανάπτυξη κατάλληλων μεθοδολογιών για τη διεξαγωγή αναλύσεων για την ανίχνευση του ιού σε βιολογικά υγρά (ώστε να δύνανται να συμβάλουν στον έλεγχο της διάδοσης του ιού) .

Ανίχνευση αντισωμάτων, ποιοτική μέτρηση ανοσίας

2. Ανάπτυξη βιοαισθητήρων για την ταχεία ανίχνευση αντισωμάτων κατά του κορωνοϊού SARS-CoV-2 σε δείγματα αίματος, σε συνεργασία με τη ThetaMetrisis (spin-off εταιρεία του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος). Έχοντας ήδη αναπτύξει και κατοχυρώσει με διπλώματα ευρεσιτεχνίας τεχνολογικές πλατφόρμες οπτικών αισθητήρων για κρίσιμους δείκτες φλεγμονής, άμεσα σχετιζόμενους με την εξέλιξη της νόσου COVID-19, έχει ξεκινήσει την αξιολόγηση αυτών των αισθητήρων για τον γρήγορο, ακριβή και ταυτόχρονο προσδιορισμό των αντισωμάτων IgG/IgM έναντι του SARS-CoV-2 στον ορό ασθενών. Μετά την αξιολόγηση των αισθητήρων σε προ-κλινικό και κλινικό στάδιο, αυτοί θα είναι σε θέση να τυποποιηθούν σε σύντομο διάστημα και να καλύψουν ανάγκες της χώρας.

3. Ανάπτυξη και παραγωγή πρωτοποριακών διαγνωστικών ΚΙΤ για την ποιοτική μέτρηση της ανοσίας του πληθυσμού από εταιρεία του Τεχνολογικού Πάρκου Λεύκιππος σε συνεργασία με ερευνητικά εργαστήρια του Κέντρου. Το βασικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του ΚΙΤ, που είναι στο τελικό στάδιο της διαδικασίας παραγωγής, είναι η παράλληλη μέτρηση πολλών παραμέτρων ανοσίας, που σημαίνει και λιγότερα ψευδώς θετικά αποτελέσματα.

Νέες πειραματικές θεραπείες 

4. Συμμετοχή στη διεπιστημονική ομάδα ερευνητών, ανοσολόγων και κλινικών εμπειρογνωμόνων από τις ΗΠΑ, την Ιταλία, τη Γερμανία, που έχει αναλάβει τον σχεδιασμό κλινικής μελέτης για τον έλεγχο νέας πειραματικής θεραπείας σε ασθενείς COVID-19. Η μελέτη συντονίζεται από την ελληνική φαρμακευτική startup Αμύντας Φαρμακευτικά και θα αξιολογήσει κατά πόσον η στοχευμένη αναστολή του συμπληρώματος, ενός κομβικού συστήματος της φυσικής ανοσίας, μπορεί να περιορίσει την ανεξέλεγκτη φλεγμονή που συμβάλλει στην εκδήλωση οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας σε ασθενείς COVID-19. 

Ερευνητικές δράσεις  

5. Ερευνητική δράση για τη μελέτη του τρόπου παραγωγής αντιγονικών πεπτιδίων από πρωτεΐνες του ιού SARS-CoV-2, με βάση σε πρότερη τεχνογνωσία σχετικά με τους μηχανισμούς που χρησιμοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα για να αναγνωρίζει τα μολυσμένα κύτταρα. Αυτή η δράση στοχεύει στο να ανακαλύψει σημαντικές πτυχές του μηχανισμού άμυνας του οργανισμού ενάντια στον SARS-CoV-2 καθώς και νέες ιδέες για το πως να την ενισχύσουμε. 

6. Σχεδιασμό και ανάπτυξη αναστολέων πρωτεϊνών του SARS-CoV-2 με σκοπό την παρεμπόδιση της αναπαραγωγής του ιού. 

7. Συμμετοχή στην επιδημιολογική μελέτη που ξεκινά για τη χαρτογράφηση του γονιδιώματος του SARS-CoV-2 και τη γενετικής ανάλυσης ασθενών. Η μελέτη, η οποία θα υλοποιηθεί από κοινοπραξία ερευνητικών εργαστηρίων, θα δημιουργήσει σημαντικές βάσεις δεδομένων, οι οποίες σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες διεθνείς, θα αποτελέσουν τη εφαλτήριο για καινοτόμες υπολογιστικές μελέτες με χρήση τεχνητής νοημοσύνης. Το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος θα έχει την ευθύνη ανάπτυξης του συστήματος διαχείρισης και ανάλυσης δεδομένων (data management and analytics).  

Ψηφιακές Εφαρμογές 

8. Υλοποίηση του ερευνητικού έργου BioASQ του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, το οποίο διοργανώνει διεθνείς διαγωνισμούς για συστήματα ανάκτησης βιοϊατρικής πληροφορίας και αυτόματης απάντησης σχετικών επιστημονικών ερωτημάτων από βάσεις δεδομένων. Με στόχο την προώθηση της επιστημονικής έρευνας για τη νόσο COVID-19, δημιουργείται ένας διαγωνισμός στα πλαίσια του έργου, ο οποίος θα χρησιμοποιήσει τα υπολογιστικά εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης του BioASQ, για να απαντηθούν επιστημονικά ερωτήματα γύρω από τον κορονοϊό. Στόχος είναι η διευκόλυνση της κατανόησης της νόσου COVID-19 και η ανακάλυψη νέων λύσεων. 

9. Αξιοποίηση του Παρατηρητηρίου Κοινωνικού Ιστού (Social Web Observatory) του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος για την μελέτη και ανάλυση από ερευνητές των κοινωνικών επιστημών της διάχυσης πληροφορίας για τον COVID-19 στον κοινωνικό ιστό (μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ειδήσεις). Τα αποτελέσματα της ανάλυσης θα διατεθούν δημόσια, με στόχο να υπάρξει εκτίμηση των επιπτώσεων των περιοριστικών μέτρων σε πραγματικό χρόνο και να υποστηριχθεί το έργο του πολιτικού σχεδιασμού. 

Υλικά για προστατευτικούς εξοπλισμούς

10. Διάθεση σε πλήρη ετοιμότητα υποδομής υψηλής διακριτότητας για τη μέτρηση και την καταγραφή ως προς το μέγεθος και τη συγκέντρωση σωματιδίων αερολύματος. Η μονάδα αυτή δοκιμάστηκε και μπορεί να προσφέρει αποτελέσματα για το χαρακτηρισμό ημιδιαπερατών υλικών (π.χ. μασκών) με ικανή αναπνευσιμότητα από τον άνθρωπο ως προς την ικανότητα διήθησης μικροσωματιδίων και νανοσωματιδίων που δυνητικά μεταφέρουν τον SARS-CοV-2. Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί μετρήσεις σε κοινά υλικά για την απόδοση που έχουν συγκριτικά με μάσκες γνωστών προδιαγραφών (Ν95, FFP,1,2,3). Παράλληλα εξετάζονται και αναλύονται τα δεδομένα από τους ερευνητικούς σταθμούς παρακολούθησης ατμοσφαιρικών παραμέτρων για τη μεταβολή της ποιότητας του αέρα από την κλιμακούμενη μείωση των μετακινήσεων και της σχετιζόμενης οικονομικής δραστηριότητας.