Ροχαλητό: Αιτίες, πιθανοί κίνδυνοι και αποτελεσματικές θεραπείες

Μέχρι τώρα πιστεύαμε ότι οι γυναίκες ήταν αυτές που συνήθως δεν μπορούσαν να κλείσουν μάτι από το ροχαλητό του συντρόφου τους. Ομως πρόσφατα ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Εσεξ στη Βρετανία μελέτησαν 14.000 ζευγάρια κατά τη διάρκεια του ύπνου τους και τα αποτελέσματα ήταν ανατρεπτικά: το 30% των ανδρών διαμαρτυρήθηκαν πως η σύντροφος τους ροχαλίζει το βράδυ και δεν τους αφήνει να κοιμηθούν, με το αντίστοιχο ποσοστό των… διαμαρτυρόμενων γυναικών να είναι μόλις 20%.

Σύμφωνα μάλιστα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Daily Mail», το 25% των ζευγαριών επιλέγει ως λύση στην περίπτωση που ροχαλίζει το έτερον ήμισυ τον… καναπέ, το χωριστό κρεβάτι ή και τα διαφορετικά υπνοδωμάτια, ενώ το 1 στα 20 ζευγάρια σκέφτεται ακόμη και το διαζύγιο για αυτόν τον λόγο.

Απλός θόρυβος ή κάτι πιο σοβαρό;

H αλήθεια είναι ότι εκατομμύρια άνθρωποι (άνδρες και γυναίκες) σε όλον τον κόσμο έχουν πρόβλημα ροχαλητού, αλλά οι περισσότεροι από αυτούς δεν το παραδέχονται, με αποτέλεσμα να μην πηγαίνουν στον γιατρό, λένε οι ειδικοί σε θέματα ύπνου.

Οπως μάλιστα τονίστηκε στο Ετήσιο Πανελλήνιο Συνέδριο για τις «Διαταραχές του ύπνου στην καθημερινή ιατρική πράξη», ο έλεγχος στα άτομα που ροχαλίζουν συστηματικά επιβάλλεται γιατί μπορεί να οφείλεται σε ανατομικές ανωμαλίες όπως π.χ. το στραβό ρινικό διάφραγμα, σε χρόνια αποφρακτική ρινίτιδα ή σε αμυγδαλές και κρεατάκια που πρέπει να αφαιρεθούν.

Υπάρχουν επίσης και περιπτώσεις που το ροχαλητό μπορεί να αποτελεί εκδήλωση μιας πολύ πιο σοβαρής κατάστασης, όπως είναι η υπνική άπνοια, η οποία δημιουργεί σοβαρά προβλήματα και χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση.

Τι είναι η υπνική άπνοια

Ο όρος αυτός περιγράφει τη διακοπή της αναπνοής (άπνοια) κατά τον ύπνο λόγω απόφραξης της αεροφόρου οδού (των περασμάτων του αέρα). Πρόκειται για παθολογική κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από θορυβώδες ροχαλητό, με επαναλαμβανόμενα επεισόδια διακοπής της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου (επειδή φράσσεται ο αεραγωγός), τα οποία κρατούν για δευτερόλεπτα ή ακόμη και για λεπτά.

Οταν διακόπτεται η αναπνοή, ο ασθενής περνά από τον βαθύ ύπνο στον ελαφρύ, αλλά πριν ξυπνήσει εντελώς η αναπνοή του επανέρχεται και ξαναβυθίζεται στον ύπνο. Αυτές οι μικροαφυπνίσεις συνεχίζονται πολλές φορές κατά τη διάρκεια του ύπνου και συνήθως δεν γίνονται αντιληπτές από τον ίδιο τον ασθενή.

Ωστόσο, η υπνική άπνοια, που σύμφωνα με τους ειδικούς της Ελληνικής Εταιρείας Διαταραχών Υπνου (EΛΕΔΥ) εμφανίζεται στο 4% των ανδρών και στο 2% των γυναικών, είναι η πιο συχνή οργανική αιτία υπνηλίας και όχι μόνο. Θεωρείται προάγγελος σοβαρών προβλημάτων υγείας, καθώς επιβαρύνει σχεδόν όλα τα συστήματα του οργανισμού.

Είναι επικίνδυνη;

Η άπνοια του ύπνου έχει αποδειχθεί ότι συνδέεται με σοβαρές επιπτώσεις στη γενική υγεία των πασχόντων. Με πρώτες τις καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως αρτηριακή υπέρταση, έμφραγμα, εγκεφαλικό, αρρυθμία, οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο αιφνίδιου θανάτου στους ασθενείς εφόσον δεν υποβληθούν στην κατάλληλη θεραπεία. Επιπλέον, επειδή εξαιτίας της υπνικής άπνοιας ο ασθενής δεν κοιμάται επαρκώς τη νύχτα, αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ξυπνά ήδη κουρασμένος το πρωί.

Τα επακόλουθα είναι υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, η οποία με τη σειρά της συνδέεται με κακές επιδόσεις στην εργασία και με υψηλό κίνδυνο ατυχημάτων κατά την οδήγηση. Η άπνοια ύπνου, μπορεί ακόμα να προκαλέσει πρωινούς πονοκεφάλους, κατάθλιψη, διαταραχές μνήμης, κρίσης, συγκέντρωσης, καθώς και σεξουαλικές διαταραχές, κυρίως στους άνδρες.

Πώς θα διαπιστωθεί;

Η διάγνωση για να διαπιστωθούν οι διαταραχές αναπνοής κατά τον ύπνο, μπορεί να γίνει μόνο με μια ειδική εξέταση που λέγεται «πολυσωματική μελέτη ύπνου» σε εξοπλισμένα Κέντρα Μελέτης Υπνου, που διαθέτουν αρκετά δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία.

Η διαδικασία απαιτεί να κλείσετε αρχικά ένα ραντεβού, κατά το οποίο ο γιατρός θα πάρει το ιστορικό σας, θα ελέγξει την αναπνευστική σας λειτουργία με σπιρομέτρηση, θα σας υποβάλει σε εξετάσεις αίματος για να δει τα αέρια του αίματος και θα φροντίσει να περάσετε ένα βράδυ στο εργαστήριο ύπνου.

Εκεί, θα τοποθετήσουν σε διάφορα σημεία του σώματός σας ηλεκτρόδια, τα οποία συνδέονται με ένα ειδικό μηχάνημα με οθόνη και καταγράφουν την αναπνοή, την καρδιακή λειτουργία, τη ροή του αέρα από τη μύτη και το στόμα και γενικότερα οποιαδήποτε λειτουργία του οργανισμού θεωρείται ότι διαταράσσεται κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Ολα τα στοιχεία καταγράφονται σε έναν υπολογιστή και αξιολογούνται την επομένη από το γιατρό. Πρόκειται για μια ανώδυνη εξέταση χωρίς καμία αντένδειξη που μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία.

Ποια είναι η θεραπεία;

Αν διαπιστωθεί πρόβλημα υπνικής άπνοιας οι λύσεις που προτείνουν οι ειδικοί συνήθως είναι:

Συντηρητική θεραπεία. Γίνεται με τη χρήση μιας ειδικής «μάσκας», που φοριέται κατά τη διάρκεια του ύπνου και έχει την ιδιότητα να «πιέζει» και να διατηρεί κατά κάποιον τρόπο ανοιχτούς τους αεραγωγούς. Η συγκεκριμένη θεραπεία θεωρείται αρκετά αποτελεσματική, αφού μέσα σε λίγες ημέρες τα επεισόδια άπνοιας σχεδόν υποχωρούν.

Χειρουργικές λύσεις. Οι επεμβάσεις με νυστέρι ή το άνοιγμα των αεραγωγών με λέιζερ μπορούν να βοηθήσουν κυρίως άτομα νεαρής ηλικίας, χωρίς ωστόσο να εξαλείψουν τελείως το πρόβλημα.

Να θυμάστε

* Το ροχαλητό παρουσιάζεται και στα παιδιά σε ποσοστό 7%-12%. Περίπου το 80% των παιδιών που ροχαλίζουν εμφανίζουν «ιδιοπαθές ροχαλητό», δηλαδή ροχαλητό χωρίς καμία αιτία, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου για το ροχαλητό των παιδιών ευθύνονται οι αμυγδαλές ή τα κρεατάκια και το πρόβλημα αντιμετωπίζεται συνήθως χειρουργικά.

* Οποιαδήποτε αναπνευστικά προβλήματα πρέπει να εξετάζονται από ειδικό (ΩΡΛ, πνευμονολόγο) διότι και αυτά με τη σειρά τους μπορεί να προκαλέσουν ροχαλητό.

* Tο ροχαλητό είναι πιο κοινό σε άτομα μέσης ηλικίας και η συχνότητά του αυξάνει στις ηλικίες 50 έως 60 ετών.

* Τα άτομα με πολύ αυξημένο βάρος έχουν ογκώδεις ιστούς στην περιοχή του λαιμού, φαινόμενο που εμποδίζει τη φυσιολογική ροή του αέρα, προκαλεί δονήσεις στο εσωτερικό του στόματος και ευνοεί το ροχαλητό.

* Επειδή το ροχαλητό είναι το κύριο σύμπτωμα και της υπνικής άπνοιας (η οποία πρέπει να ελέγχεται) καλό είναι να επισκεφθείτε τον γιατρό όταν έχετε τις παρακάτω ενδείξεις: ροχαλίζετε δυνατά και βαριά για περισσότερο από 2 μήνες, αισθάνεστε υπνηλία και κούραση κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης ημέρας, σταματάτε να αναπνέετε, βήχετε ή πνίγεστε κατά τη διάρκεια του ύπνου.

10 + 1 τρόποι για να το περιορίσετε

1. Ασκηθείτε. Η σωματική άσκηση βελτιώνει το αναπνευστικό σύστημα, ελαττώνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης ροχαλητού και άπνοιας.

2. Διατηρήστε κανονικό το βάρος σας. Τα άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα έχει αποδειχθεί ότι ροχαλίζουν συχνότερα και εντονότερα από εκείνα με φυσιολογικό βάρος.

3. Αποφεύγετε το αλκοόλ. Επειδή έχει την ιδιότητα να χαλαρώνει υπερβολικά τους μυς προκαλώντας έτσι ροχαλητό, είναι καλό να το αποφεύγετε τουλάχιστον 4 ώρες προτού πάτε για ύπνο.

4. Και το φαγητό, όχι αργά το βράδυ. Επειδή και η τροφή προκαλεί την έκκριση σάλιου που μπορεί να επηρεάσει την αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου και να δημιουργήσει ροχαλητό.

5. Σταματήστε το κάπνισμα. Μειώνετε έτσι τις πιθανότητες δημιουργίας φλεγμονών στους αεραγωγούς.

6. Αποφεύγετε φάρμακα όπως τα ηρεμιστικά, τα υπνωτικά και τα αντι-ισταμινικά πριν από τον ύπνο. Τα φάρμακα αυτά, επειδή χαλαρώνουν πολύ τους μυς, μπορούν να μειώνουν τους μυϊκούς τόνους στις διόδους του αέρα της αναπνοής, προκαλώντας έτσι ροχαλητό.

7. Προσπαθήστε να κοιμάστε στο πλευρό. Οταν κοιμάστε ανάσκελα, η πιθανότητα ροχαλητού είναι μεγαλύτερη.

8. Υψώστε το πάνω μέρος του κρεβατιού σας, εκεί που βάζετε το κεφάλι σας, κατά 12 εκατοστά. Η ανύψωση αυτή θα διευκολύνει τη ροή του αέρα διά μέσου των αναπνευστικών οδών της μύτης και του λάρυγγα.

9. Εξασφαλίστε υγρασία στο υπνοδωμάτιο. Οι συσκευές θέρμανσης και ψύξης (κλιματιστικά) ξηραίνουν τον αέρα και ο ξηρός αέρας προκαλεί περισσότερες συσπάσεις του λάρυγγα και άρα θορυβώδες ροχαλητό.

10. Δοκιμάστε τα ρινικά έμπλαστρα ή τα ρινικά σπρέι που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Τα έμπλαστρα (τσιροτάκια) τοποθετούνται στη ράχη της μύτης διευκολύνοντας την αναπνοή και περιορίζοντας έτσι το ροχαλητό. Τα ρινικά σπρέι θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με μεγάλη προσοχή και να δίνονται μόνο για θεραπεία οξέων προβλημάτων στη μύτη για περιορισμένο διάστημα και με την καθοδήγηση του γιατρού σας.

11. Αν τα πράγματα δεν βελτιωθούν, θα βρείτε στην αγορά και κάποιες συσκευές που τοποθετούνται στο στόμα κρατώντας ελαφρώς προτεταμένο το σαγόνι. Με αυτόν τον τρόπο διατηρούνται ανοιχτές οι αεροφόροι οδοί.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον δρα Ξενοφώντα Κόχιλα του Ξενοφώντος, χειρουργό ΩΡΛ