Ο έλεγχος και η καταγραφή του σωματικού βάρους αποτελούν μια βασική μέτρηση για τους ανθρώπους που προσέχουν τη διατροφή τους και την υγεία τους. Κάθε πότε πρέπει να γίνεται όμως; Δεν υπάρχει μια μοναδική απάντηση σε αυτό, εξαρτάται από τους στόχους που έχετε θέσει στον εαυτό σας και τις συστάσεις του γιατρού, του διατροφολόγου ή του προπονητή σας. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Τι σημαίνει το βάρος σας για την κατάσταση της υγείας σας;
Ο αριθμός που βλέπετε στη ζυγαριά είναι το άθροισμα της άλιπης μάζας του σώματός σας - μυς, όργανα, οστά και υγρά όπως το νερό και το αίμα - και της λιπώδους μάζας (που αναφέρεται επίσης ως λιπώδης ιστός), μετρημένο με κιλά και γραμμάρια.
Όσο περισσότερο λίπος έχετε σε σύγκριση με την άλιπη μάζα σας, τόσο υψηλότερο είναι το ποσοστό σωματικού λίπους σας. Μια μελέτη που ανέλυσε δεδομένα για περισσότερους από 50.000 ενήλικες ηλικίας 40 ετών και άνω διαπίστωσε ότι όσο αυξάνεται το ποσοστό σωματικού λίπους, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος θνησιμότητας(1). Όμως, το βάρος από μόνο τους δε σημαίνει κάτι για το ποσοστό σωματικού λίπους ή την γενικότερη κατάσταση της υγείας σας, καθώς εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως ο σωματότυπος, το φύλο, η ηλικία και φυσικά το ύψος σας.
Πόσο συχνά πρέπει να ζυγίζεστε;
Η παρακολούθηση του βάρους σας μπορεί να σας βοηθήσει να ακολουθήσετε πιο υγιεινές συνήθειες, όπως η μείωση στην κατανάλωση τροφίμων με υψηλή θερμιδική αξία όπως τα σνακ, περισσότερη σωματική άσκηση, κ.τλ. Δε θα πρέπει όμως να σας προκαλεί αρνητικά συναισθήματα. Μια μελέτη έχει δείξει ότι το συχνό ζύγισμα σχετίζεται σε ορισμένες περιπτώσεις με μειωμένη αυτοπεποίθηση, άγχος και κατάθλιψη, όπως επίσης και με διατροφικές διαταραχές(2).
Ημερήσιο ζύγισμα
Πολλοί θεωρούν ότι εάν ζυγίζονται μια φορά την ημέρα μπορούν να παρακολουθούν πιο αποτελεσματικά το βάρος τους και να προσαρμόζουν ανάλογα τη διατροφή και την άσκησή τους, για να επιτύχουν τους στόχους τους. Το καθημερινό ζύγισμα συνιστάται να γίνεται μετά την πρωινή επίσκεψη στην τουαλέτα, κατά προτίμηση σε ηλεκτρονική ζυγαριά που δίνει πιο ακριβείς μετρήσεις από μια μηχανική ζυγαριά. Στο φυλλάδιο της Vicko(3) θα βρείτε μια αξιόπιστη ψηφιακή ζυγαριά μπάνιου σε προσφορά στα 8,90 ευρώ, ώστε να έχετε μια καλύτερη εικόνα του σωματικού βάρους σας.(3)
Εβδομαδιαίο ζύγισμα
Το εβδομαδιαίο ζύγισμα σας επιτρέπει να παρακολουθείτε την πρόοδό σας και να προσαρμόζετε τη στρατηγική σας μεσοπρόθεσμα, χωρίς να ασχολείστε διαρκώς με τα κιλά σας. Για καλύτερα αποτελέσματα, συνιστάται να ζυγίζεστε μια συγκεκριμένη μέρα της εβδομάδας και πάλι το πρωί.
Περιστασιακό ζύγισμα
Κάποιοι επιλέγουν να έχουν μια γενικότερη εποπτεία στο βάρος τους και να ζυγίζονται περιστασιακά, για παράδειγμα όταν πηγαίνουν στο γυμναστήριο ή όταν αντιλαμβάνονται διαφορές στην εφαρμογή των ρούχων τους.
Καθόλου ζύγισμα
Μπορείτε να βελτιώσετε την υγεία και την ευεξία σας μέσω της διατροφής και της άσκησης χωρίς να χάσετε ούτε γραμμάριο. Μην ξεχνάτε, το βάρος είναι απλώς ένας αριθμός ανάμεσα σε πολλούς άλλους παράγοντες και δείκτες που πρέπει να λάβετε υπ’ όψη σας.
Τι προκαλεί τις διακυμάνσεις του βάρους σας;
Αν ζυγίζεστε τακτικά ίσως έχετε παρατηρήσει ότι το βάρος σας μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί ακόμη και κατά τη διάρκεια της ίδιας μέρας. Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι για αυτό είναι οι εξής:
- Το αλάτι προκαλεί στο σώμα σας κατακράτηση νερού και αύξηση βάρους.
- Όταν τρώμε υδατάνθρακες, η ενέργεια που δεν χρησιμοποιούμε αμέσως αποθηκεύεται ως γλυκογόνο στους μύες μας. Κάθε γραμμάριο γλυκογόνου δεσμεύει τρία γραμμάρια νερού.
- Αν πρόσφατα αυξήσατε την κατανάλωση λαχανικών ή μεταπηδήσατε σε μια πιο φυτική διατροφή, πιθανότατα τρώτε περισσότερες φυτικές ίνες. Μπορεί να παρουσιάσετε προσωρινή δυσκοιλιότητα, η οποία ίσως κάνει το βάρος σας να ανέβει.
- Οι ορμονικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της περιόδου μπορεί να προκαλέσουν κατακράτηση υγρών.
- Οι διακυμάνσεις του βάρους μπορεί επίσης να οφείλονται σε υποκείμενα ιατρικά προβλήματα, κάτι που το τακτικό ζύγισμα μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε. Για παράδειγμα, η απότομη αύξηση του βάρους μπορεί να οφείλεται σε διαταραχές του θυρεοειδούς, καρδιακή ανεπάρκεια ή νεφροπάθεια.
Να έχετε πάντα κατά νου, ότι ενώ η καταγραφή του σωματικού βάρους είναι μια χρήσιμη μέτρηση, η ένδειξη της ζυγαριάς είναι ένας απλός αριθμός και δεν πρέπει να επηρεάσει τη διάθεσή σας ή την ποιότητα της ζωής σας.
Πηγές
- Frank AP, de Souza Santos R, Palmer BF, Clegg DJ. Determinants of body fat distribution in humans may provide insight about obesity-related health risks. Journal of Lipid Research. 2019
- Pacanowski CR, Linde JA, Neumark-Sztainer D. Self-weighing: helpful or harmful for psychological well-being? A review of the literature. Curr Obes Rep. 2015
- Ψηφιακή ζυγαριά ακριβείας στο Βίκο φυλλάδιο
