Το κλειδί για την κατανόηση και ενδεχομένως την αντιστροφή της διαδικασίας γήρανσης υποστηρίζει ότι ίσως ανακάλυψε μια ομάδα μελετητών. Οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι τα αδρανή υπολείμματα ιών που βρίσκονται «θαμμένα» βαθιά μέσα στον γενετικό μας κώδικα μπορεί να αποτελούν τη λύση του μυστηρίου της αντιγήρανσης. Πρόκειται για ένα ανεξερεύνητο κομμάτι του DNA μας, που έχει επιβιώσει εδώ και εκατομμύρια χρόνια.
Το ανθρώπινο γονιδίωμα, ένας περίπλοκος ιστός γενετικών πληροφοριών, περιέχει τμήματα που κάποτε απορρίπτονταν ως «άχρηστο DNA», χωρίς προφανή λειτουργία. Ωστόσο, κρυμμένα μέσα σε αυτή τη λεγόμενη «γενετική ερημιά» βρίσκονται τα απομεινάρια αρχαίων ιών, που κάποτε μόλυναν τους προγόνους μας. Προγενέστερες έρευνες έχουν υποστηρίξει, μάλιστα, ότι έως και το 8% του ανθρώπινου γονιδιώματος αποτελείται από ιούς. Αυτά τα ιικά θραύσματα (ρετροστοιχεία) αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα του DNA μας και έχουν περάσει από γενιά σε γενιά. Ενώ παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αδρανή, ενδέχεται μερικές φορές να ενεργοποιηθούν καθώς γερνάμε, συμβάλλοντας ενδεχομένως στην ανάπτυξη ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία, καθώς και στην ίδια τη διαδικασία της γήρανσης.
Αυτή η ενδιαφέρουσα πιθανότητα οδήγησε μια ομάδα επιστημόνων στο Weill Cornell Medicine να διερευνήσει περαιτέρω τα στοιχεία. Η έρευνά τους, που δημοσιεύθηκε στο Aging Cell, εισάγει μια νέα μέθοδο για τον υπολογισμό της βιολογικής ηλικίας, τα «επιγενετικά ρολόγια με βάση τα ρετροστοιχεία» (Retro-Age), που εξετάζουν τις χημικές αλλαγές αυτών των αρχαίων ιικών υπολειμμάτων στο DNA. Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτά τα ρολόγια όχι μόνο αποδείχθηκαν ακριβή, αλλά, σε πολλές περιπτώσεις, ξεπέρασαν τις υπάρχουσες μεθόδους μέτρησης της βιολογικής ηλικίας. «Με το Retro-Age, αποκτούμε μια βαθύτερη κατανόηση της διαδικασίας γήρανσης και ένα ισχυρό εργαλείο για την πρόβλεψη της βιολογικής ηλικίας», σχολίασε ο δρ. Lishomwa Ndhlovu, καθηγητής ανοσολογίας στο Τμήμα Λοιμωδών Νοσημάτων του Weill Cornell Medicine.
Αυτό που κάνει την ανακάλυψη ιδιαίτερα σημαντική είναι ο πιθανός αντίκτυπός της στην έρευνα και τη θεραπεία της γήρανσης. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα ρολόγια τους μπορούσαν να ανιχνεύσουν την επιταχυνόμενη γήρανση σε άτομα με HIV, ένα γνωστό σύμπτωμα της ασθένειας. Το πιο ενδιαφέρον που παρατηρήθηκε, όμως, είναι ότι τα αντιρετροϊκά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του HIV φάνηκε να επιβραδύνουν ή και να αντιστρέφουν αυτή την επιταχυνόμενη γήρανση.
«Η επανενεργοποίηση συγκεκριμένων ρετροστοιχείων αυξάνεται με την ηλικία, οδηγώντας ενδεχομένως σε βιολογικά χαρακτηριστικά της γήρανσης, όπως η φλεγμονή, η κυτταρική γήρανση και η γονιδιωματική αστάθεια», εξηγεί ο δρ. Michael Corley, επίκουρος καθηγητής Ανοσολογίας στο Weill Cornell Medicine. «Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι τα ρολόγια ρετροστοιχείων καταγράφουν μη ανιχνευμένες πτυχές της βιολογικής γήρανσης και μπορεί να ανοίξουν το δρόμο για μελλοντικές θεραπείες», προσθέτει.
Το εύρημα αυτό εγείρει μια ενδιαφέρουσα πιθανότητα: Θα μπορούσαν τα αντιρετροϊκά φάρμακα να χρησιμοποιηθούν για να επιβραδύνουν τη γήρανση σε όλους; Αν και είναι πολύ νωρίς για να απαντηθεί με βεβαιότητα αυτό το ερώτημα, η μελέτη ανοίγει νέους ερευνητικούς δρόμους στον τομέα της αντιγηραντικής ιατρικής.
Η μελέτη διαπίστωσε, επιπλέον, ότι τα ρολόγια ρετροστοιχείων μπορούν να ανιχνεύσουν σημάδια αναζωογόνησης σε κύτταρα που είχαν υποστεί «παροδικό επαναπρογραμματισμό», μια αμφιλεγόμενη τεχνική, που αποσκοπεί στην επαναφορά των κυττάρων σε νεότερη κατάσταση. Αυτό υποδηλώνει ότι τα ρολόγια θα μπορούσαν να αποτελέσουν πολύτιμα εργαλεία αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των θεραπειών αντιγήρανσης.
Σε κάθε περίπτωση και ενώ οι επιστήμονες συνεχίζουν να διερευνούν το μυστήριο της γήρανσης, η εν λόγω μελέτη μπορεί να βάλει το δικό της λιθαράκι στη διαμόρφωση καινοτόμων στρατηγικών για την προώθηση μακράς, αλλά και καλύτερης ζωής.
