Η εκτίμηση των ασβεστώσεων των στεφανιαίων αρτηριών αποτελεί τον ισχυρότερο προδιαθεσικό δείκτη στεφανιαίας νόσου

Η στεφανιαία νόσος ευθύνεται για πολλούς πρόωρους θανάτους και μπορεί να αφορά όχι μόνο σε άντρες, όπως ίσως θα πίστευε κανείς, αλλά και σε γυναίκες, κυρίως στις ηλικίες μετά την εμμηνόπαυση.

Το ποσοστό ασβεστώσεων των στεφανιαίων αρτηριών είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον κίνδυνο καρδιακών συμβαμάτων. Η εκτίμηση των ασβεστώσεων των στεφανιαίων αρτηριών και συγκεκριμένα το ποσοστό ασβέστωσης (CCS - coronary calcium score) θεωρείται ένας αξιόπιστος δείκτης πρόγνωσης για τη νόσο. 

Είναι μια εύκολη, γρήγορη αναίμακτη και ανώδυνη εξέταση, με ελάχιστη ακτινοβολία, χάρη στους νεότερης  τεχνολογίας αξονικούς τομογράφους. 

Τι προσφέρει η  εκτίμηση του CCS

Πρόκειται για αξονική τομογραφία που μετρά τη συσσώρευση αθηρωματικής πλάκας ασβεστίου στις αρτηρίες και ανάλογα με το αποτέλεσμά της ο γιατρός κατατάσσει τον ασθενή σε «χαμηλού ή υψηλού κινδύνου», για στεφανιαία νόσο.

Από το 2016, η εξέταση αυτή συνιστάται, από τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρίας, ενώ από το 2017, έχει καθιερωθεί ως υποχρεωτικός προσυμπτωματικός - προληπτικός έλεγχος, κάθε πέντε χρόνια, όπως η μαστογραφία και η κολονοσκόπηση. Γενικότερα συστήνεται για άντρες άνω των 40 και γυναίκες άνω των 50 ετών. 

Πώς να προετοιμαστείτε για την εξέταση 

Συζητήστε αρχικά με το γιατρό σας εάν έχει να σας δώσει κάποιες συγκεκριμένες οδηγίες σχετικά με τη διατροφή σας ή τα φάρμακά σας, από την προηγούμενη ημέρα. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 10 με 15 λεπτά και μετά μπορείτε να επιστρέψετε στις καθημερινές σας δραστηριότητες. 

Επαναστατικές αλλαγές, χάρη στους αξονικούς τομογράφους νέας γενιάς 

Η διερεύνηση ασβεστώσεων στεφανιαίων αρτηριών με την χρήση αξονικού τομογράφου, επιτρέπει - με τον πλέον αξιόπιστο και μη επεμβατικό τρόπο - την διαπίστωση,  στην πρώιμη φάση, ύπαρξης ή όχι στεφανιαίας νόσου, πριν από την εκδήλωση κλινικών συμπτωμάτων στεφανιαίας νόσου.

Το ποσοστό ασβέστωσης των στεφανιαίων αρτηριών (CCS) είναι από μόνο του πιο ισχυρός προγνωστικός δείκτης μελλοντικών συμβαμάτων, σε σύγκριση με το σύνολο των άλλων παραγόντων κινδύνου.  

Ο αξονικός τομογράφος ο Somaton Definition που διαθέτει το Διαγνωστικό Κέντρο Ασκληπιός επιτρέπει την ανεύρεση και ποσοστοποίηση και των ελάχιστων ασβεστώσεων των στεφανιαίων αγγείων. 

Τι είναι οι ασβεστώσεις των στεφανιαίων αρτηριών

Πρόκειται για εναπόθεση ασβεστώσεων στον έσω χιτώνα των στεφανιαίων αρτηριών. Αυτές οι ασβεστώσεις βρίσκονται σε συγκεκριμένους τύπους αθηρωματικών βλαβών και αντιπροσωπεύουν περίπου το 20% του συνολικού όγκου τους. 

Οι εναποθέσεις ασβεστίου μέσα στις αρτηρίες εμποδίζουν τη σωστή αιμάτωση του καρδιακού μυ και ανάλογα με τα αποτελέσματα ο γιατρός μπορεί να συστήσει φαρμακευτική αγωγή, αλλαγές στον τρόπο ζωής και/ή συμπληρωματικές διαγνωστικές εξετάσεις. 

Ανάλογα με το ποσοστό ασβεστώσεων κατατάσσουμε τους ασθενείς σε 4 ομάδες:

• 1η ομάδα: Απουσία ασβεστώσεων στεφανιαίων αρτηριών (ποσοστό ασβέστωσης = 0) - συνδέεται με πολύ χαμηλή πιθανότητα στεφανιαίας νόσου (<1%). 
• 2η ομάδα: Με ποσοστό ασβεστώσεων 1-80 - η πιθανότητα εμφάνισης συμπτωματικής καρδιαγγειακής νόσου είναι 2 έως 5 φορές μεγαλύτερη από ότι στους ασθενείς χωρίς ασβεστώσεις (3:1).
• 3η ομάδα: Με ποσοστό ασβεστώσεων 80-400 - για άτομα στην ομάδα αυτή ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου είναι 12 έως 16 φορές  μεγαλύτερος από ότι σε άτομα που δεν έχουν ασβεστώσεις (12-16:1). 
• 4η ομάδα: Με σκορ πάνω από 400 - στην περίπτωση αυτή  ο κίνδυνος είναι 25 φορές μεγαλύτερος (22-28:1). Το 90% των ασθενών θα έχει τουλάχιστον μια σημαντική βλάβη των στεφανιαίων αρτηριών.

Αντενδείξεις   

Οι έγκυες γυναίκες δεν θα πρέπει να υποβληθούν στην εξέταση αυτή, εξαιτίας της - έστω και ελάχιστης  - ακτινοβολίας.

Πρακτικά

Η πρώτη επισήμανση είναι ότι η παρουσία οποιασδήποτε ασβέστωσης είναι συνώνυμο αθηρωμάτωσης των στεφανιαίων αρτηριών. 

Η αθηρωμάτωση ή αθηροσκλήρωσης είναι η δημιουργία πλάκας στα εσωτερικά τοιχώματα του αρτηριακού δικτύου, με αποτέλεσμα την σταδιακή νέκρωση του εσωτερικού τους χιτώνα, την απώλεια της ελαστικότητας των αγγείων και την μείωση του εύρους του αγγειακού αυλού. Σε άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών, περισσότερο από το 95% των ανδρών και το 75% των γυναικών εμφανίζουν ασβεστώσεις των στεφανιαίων αρτηριών.

Δεύτερη σημαντική επισήμανση είναι ότι ενώ το Coronary calcium score-CCS  προσφέρει μια ποσοτική εκτίμηση της έκτασης της στεφανιαίας αθηροσκληρυντικής νόσου, δεν μας δίνει καμία πληροφορία για την σοβαρότητα ή όχι μιας πιθανής στένωσης του στεφανιαίου δικτύου.

Εντούτοις, άτομα με σοβαρό ποσοστό ασβεστώσεων (CCS ) - μεγαλύτερο από 400 - έχουν υψηλή πιθανότητα (>90%) τουλάχιστον μίας σημαντικής στένωσης αρτηρίας (>70%). 

Εκτός από το σημαντικό διαγνωστικό αποτέλεσμα για τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο, τα αποτελέσματα της αναίμακτης στεφανιογραφίας μπορούν να δώσουν στους εξεταζόμενους το κίνητρο να υιοθετήσουν πιο υγιεινές συνήθειες ζωής, να βελτιώσουν τη διατροφή και να αυξήσουν τη φυσική τους δραστηριότητα. 

Γίνεται επίσης στο πλαίσιο ελέγχου σε ανθρώπους με γνωστή στεφανιαία νόσο ή σε ασθενείς που έχουν κάνει επέμβαση επαναιμάτωσης στελέχους (stend) ή αορτοστεφανιαία παράκαμψη (bypass) στο πλαίσιο του ελέγχου. 

Φάνης Ζαμπετάκης 

Καρδιολόγος 

Επιστημονικός Διευθυντής Ιατρικού - Διαγνωστικού Κέντρου «Ασκληπιός Διάγνωσις»

Εξειδικευμένος στην Επεμβατική Καρδιολογία και στην Καρδιαγγειακή απεικόνιση, στη Γαλλία

Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστήμιου Στρασβούργου

Υπεύθυνος του τμήματος Καρδιαγγειακής Απεικόνισης «Ασκληπιός Διάγνωσις»