Βιταμίνη D: Πόση χρειαζόμαστε και γιατί

Η βιταμίνη D  είναι μία από τις τέσσερις λιποδιαλυτές βιταμίνες στις οποίες έχουν αποδοθεί σημαντικές βιολογικές δράσεις. Ο πρωταρχικός φυσιολογικός ρόλος της αφορά το μεταβολισμό του ασβεστίου και των οστών, καθώς συμμετέχει στη διατήρηση της σταθερότητας των συγκεντρώσεων του ασβεστίου και του φωσφόρου. Εντούτοις, πρόσφατα δεδομένα συσχετίζουν τη βιταμίνη D και την ομοιοστασία του ασβεστίου με ένα πλήθος παθήσεων, όπως νευρομυικές διαταραχές και πτώσεις, ψωρίαση, σκλήρυνση κατά πλάκας, παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη, λοιμώξεις και καρκίνο.

Η βιταμίνη D χαρακτηρίζεται ως ορμόνη της ηλιοφάνειας διότι όταν το δέρμα εκτίθεται στον ήλιο, η δράση του Β κλάσματος της υπεριώδους ακτινοβολίας προκαλεί τη φωτόλυση της 7-δευδροχοληστερόλης σε προβιταμίνη D3 η οποία ταχύτατα μετατρέπεται σε βιταμίνη D3. Ένα πλήθος ενδογενών παραγόντων και περιβαλλοντικών επιδράσεων μπορεί να τροποποιήσει την παραγωγή βιταμίνης D από το δέρμα, όπως η χροιά του δέρματος, η χρήση αντηλιακών, οι ενδυματολογικές συνθήκες, το γεωγραφικό πλάτος, η εποχή του χρόνου και η ηλικία.

Τα στοιχεία της επάρκειας σε βιταμίνη D σε υγιείς αλλά και σε πληθυσμούς ασθενών είναι ελλιπή. Είναι πλέον φανερό ότι ακόμα και κατά την παιδική ηλικία υπάρχουν καταστάσεις ήπιας έλλειψης βιταμίνης D, εκτός από αυτές που προκαλούν διάφορες μορφές σκελετικών παθήσεων. Σοβαρή και παρατεταμένη έλλειψη βιταμίνης D δεν είναι πια συχνή. Αντιθέτως, λιγότερο σοβαρή έλλειψη παρατηρείται σε ηλικιωμένα άτομα που ζουν σε ιδρύματα ή στο σπίτι αλλά φαίνεται ότι δεν είναι σπάνια και σε υγιείς ενήλικες και παιδιά, ιδιαίτερα το χειμώνα, γεγονός που οδήγησε τις Παιδιατρικές Εταιρείες στο να αναθεωρήσουν προς τα πάνω την απαραίτητη ημερήσια πρόσληψη.

Τα χρόνια της πανδημίας του Covid 19 έχουν προσθέσει επιστημονικές γνώσεις στην πεποίθησή μας ότι οι δράσεις της βιταμίνης D εκτείνονται πολύ πέρα ​​από τον καθιερωμένο μυοσκελετικό της ρόλο. Αυτές οι δράσεις της Βιταμίνης D αλλά και η ανάγκη για χρήση συμπληρωμάτων από το φαινομενικά υγιή πληθυσμό έχουν αποτελέσει αντικείμενο χιλιάδων επιστημονικών μελετών αλλά και αντιπαραθέσεων. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας εικοσιπενταετίας καθιερώθηκε η μέτρηση της βιταμίνης D του ορού χωρίς ωστόσο να υπάρχει διεθνής ομοφωνία για το όριο μεταξύ έλλειψης και επάρκειας. Αντιθέτως υπάρχει η τάση στις νεότερες μελέτες να αυξάνεται το κατώτερο φυσιολογικό όριο ειδικά για τα μεταβολικά και τα αυτοάνοσα νοσήματα.

Επιπλέον, το «μεσογειακό παράδοξο» της ανεπάρκειας βιταμίνης D που διαπιστώνεται σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε χώρες με ηλιοφάνεια όπως η Ελλάδα, καθιστά απαραίτητη τη συνεργασία μεταξύ των επιστημόνων για να κατανοήσουμε την κλίμακα του προβλήματος και το μέγεθος των διαταραχών που μπορεί να σχετίζονται με αυτό το πρόβλημα. Ταυτόχρονα, πρέπει να σκεφτούμε την ανάγκη για τεκμηριωμένες κατευθυντήριες οδηγίες για τη μέτρηση και τη χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμίνης D.

Οι τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας δημοσιοποιήθηκαν τον Ιούνιο του 2024. Σύμφωνα με αυτές τις οδηγίες προτείνεται η καθολική και συνεχής χορήγηση συμπληρωμάτων σε δόση που συνήθως εξατομικεύεται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του ατόμου και τον τρόπο ζωής για πολύ συγκεκριμένες και επιβεβαιωμένες με βάση τις μελέτες ενδείξεις χορήγησης όπως η κύηση, η γαλουχία αλλά και ο προδιαβήτης.

Η Μεσογειακή Συνάντηση Ειδικών για τη Βιταμίνη D ξεκίνησε το 2017 από τη Θεσσαλονίκη και με ενδιάμεσους σταθμούς το Άμπου Ντάμπι και τη Ρώμη επιστρέφει στις 4 και 5 Οκτωβρίου 2024 στη Θεσσαλονίκη ως ένα αναγνωρισμένο επιστημονικό γεγονός. Η Διημερίδα αποτελεί σημαντική συνάντηση διακεκριμένων επιστημόνων από τον ελληνικό, το μεσογειακό και τον παγκόσμιο χώρο και σκοπός της είναι να παρουσιαστούν και να συζητηθούν οι πρόσφατες εξελίξεις και κατευθυντήριες οδηγίες για το ρόλο της βιταμίνης D στην πρόληψη σκελετικών αλλά και εξωσκελετικών παθήσεων (καρδιαγγειακών, νεφρολογικών ενδοκρινολογικών μεταβολικών και ογκολογικών).

Σημαντική συμμετοχή αποτελεί η παρουσίαση των νεότερων κατευθυντήριων οδηγιών από τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης κο Αναστάσιο Πίττα που είναι ο αντιπρόεδρος της επιτροπής κατευθυντήριων οδηγιών για τη βιταμίνη D της Αμερικανικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας. Στόχος της συνάντησης είναι να συζητηθούν διεξοδικά οι δράσεις της βιταμίνης D ώστε να γίνει δυνατή η τοποθέτησή της στη θέση που της ανήκει, στην προσπάθεια μας να ολοκληρώσουμε το παζλ της πρόληψης αλλά και της θεραπείας πολλών χρόνιων νοσημάτων.

Φωτογραφία από Bruno via Pixabay