Άνοια: Πώς συνδέεται η παιδική μας ηλικία με τον κίνδυνο εμφάνισης μεγαλώνοντας;

Ποιοι είναι οι λόγοι που κάποιοι, μεγαλώνοντας, είναι πιο επιρρεπείς σε νόσους όπως η άνοια; Γιατί εμφανίζουν έκπτωση γνωστικής λειτουργίας ήδη από τη μέση ηλικία; Μήπως η υγεία της παιδικής μας ηλικίας καθορίζει τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουμε ως ενήλικες;

Σε αυτά τα ερωτήματα θέλησαν να απαντήσουν ερευνητές από τη μελέτη Childhood Determinants of Adult Health από το Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας Menzies του Πανεπιστημίου της Τασμανίας, με επικεφαλής τον δρ. Jamie Tait και την αναπληρώτρια καθηγήτρια Michele Callisaya από το Εθνικό Κέντρο για την Υγιή Γήρανση και το Πανεπιστήμιο Monash της Μελβούρνης, «τρέχοντας» σχετική μελέτη, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στο Journal of Science and Medicine in Sport.

Τα ερευνητικά ευρήματα ανέδειξαν τη συσχέτιση των επιπέδων της γνωστικής μας λειτουργίας ως μεσήλικες με το επίπεδο της φυσικής μας κατάστασης ως παιδιά. Συγκεκριμένα, η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όσο καλύτερη φυσική κατάσταση έχει κάποιος στην παιδική του ηλικία, τόσο μειωμένες είναι οι πιθανότητες να αντιμετωπίσει εκπτώσεις στη γνωστική του λειτουργία ως μεσήλικας, αλλά και άνοια αργότερα.

Για να καταλήξουν σε αυτή τη συσχέτιση, οι ερευνητές παρακολούθησαν 1.244 άτομα από το 1985, οπότε οι συμμετέχοντες ήταν 7 – 15 ετών, για περισσότερα από 30 χρόνια, μέχρι το 2017-19. Σε πρώτη φάση, οι συμμετέχοντες αξιολογήθηκαν ως προς τη φυσική τους κατάσταση (καρδιοαναπνευστική, μυϊκή δύναμη, μυϊκή αντοχή) και ανθρωπομετρικούς παράγοντες (αναλογία μέσης – ισχίου). Οι ίδιοι συμμετέχοντες εξετάστηκαν εκ νέου την περίοδο 2017 – 2019, οπότε και βρίσκονταν σε ηλικία 39 – 50 ετών, ως προς τη γνωστική τους λειτουργία, με τη χρήση μιας σειράς ηλεκτρονικών τεστ.

Η αρχική υπόθεση των ερευνητών ήταν ότι τα επίπεδα δραστηριότητας, η φυσική κατάσταση και η μεταβολική υγεία στην πρώιμη ηλικία μπορούν να προστατεύουν από την άνοια στη μετέπειτα ζωή.

Αυτό που γνωρίζαμε από προγενέστερες μελέτες ήταν ότι τα παιδιά που αναπτύσσουν μυϊκή δύναμη, καρδιοαναπνευστική ικανότητα και αντοχή λόγω αθλητισμού και άσκησης είναι συνήθως πιο υγιή αργότερα στη ζωή τους. Επιπροσθέτως, η καλή φυσική κατάσταση στην ενήλικη ζωή έχει συνδεθεί με καλύτερη γνωστική λειτουργία και μειωμένο κίνδυνο άνοιας αργότερα.

Η νέα μελέτη διαπίστωσε, τελικά, ότι οι συμμετέχοντες που, ως παιδιά, κατέγραψαν υψηλότερα επίπεδα καρδιοαναπνευστικής και μυϊκής φυσικής κατάστασης και χαμηλότερη μέση αναλογία μέσης – ισχίου, σημείωσαν υψηλότερη βαθμολογία σε τεστ ταχύτητας επεξεργασίας και προσοχής, καθώς και στην καθολική γνωστική τους λειτουργία ως μεσήλικες. Ειδικότερα, η αυξημένη απόδοση σε σωματικά τεστ σχετίστηκε με καλύτερη γνωστική λειτουργία αργότερα στη ζωή και μειωμένες πιθανότητες εμφάνισης άνοιας σε μεταγενέστερο επίπεδο. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα νέα ερευνητικά ευρήματα δεν επηρεάστηκαν από παράγοντες όπως η ακαδημαϊκή μόρφωση, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση κατά την παιδική ηλικία, αλλά και η κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα στη μέση ηλικία.

Σύμφωνα με την δρ. Callisaya, αυτή είναι η πρώτη μελέτη παγκοσμίως που καταδεικνύει τη σχέση μεταξύ των αντικειμενικά μετρήσιμων μεταβλητών φυσικής κατάστασης και παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία και της γνωστικής ικανότητας στη μέση ηλικία. Η ίδια τονίζει ότι είναι σημαντικό να εντοπιστούν οι παράγοντες της πρώιμης ζωής ενός ανθρώπου που θα μπορούσαν να τον προστατεύσουν από τη γνωστική έκπτωση κατά τη διάρκεια της μετέπειτα ζωής του, δεδομένου ότι συνδέεται με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης ήπιας γνωστικής εξασθένησης και άνοιας σε μεγαλύτερη ηλικία.

«Η ανάπτυξη στρατηγικών που βελτιώνουν τη φυσική κατάσταση και μειώνουν τα επίπεδα παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία είναι σημαντική, γιατί θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση της γνωστικής απόδοσης στη μέση ηλικία», υπογράμμισε η δρ. Callisaya και συνέχισε, λέγοντας: «Κάτι επίσης σημαντικό που αναδεικνύει η μελέτη είναι ότι οι προστατευτικές στρατηγικές ενάντια στη μελλοντική γνωστική έκπτωση μπορεί να χρειαστεί να ξεκινήσουν από την πρώιμη παιδική ηλικία, έτσι ώστε ο εγκέφαλος να μπορεί να αναπτύξει επαρκείς μηχανισμούς άμυνας έναντι αναπτυσσόμενων νόσων, όπως η άνοια σε μεγαλύτερη ηλικία».