Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσιολογίας, οι περισσότερες αλλεργικές αντιδράσεις που οφείλονται σε τρόφιμο, είναι ήπιες. Αποτελούν αιφνίδιες και μη κανονικές αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι τμήματος μιας τροφής -πρωτεΐνης επί το πλείστον-, το γνωστό ως αλλεργιογόνο, για την καταπολέμηση του οποίου ο οργανισμός θα απελευθερώσει εξουδετερωτικά αντισώματα.
Αν και το 30% των ενηλίκων θεωρούν ότι πάσχουν από τροφική αλλεργία σε κάποιο τρόφιμο, το πραγματικό ποσοστό εκτιμάται σε 2% του πληθυσμού και 5% ειδικότερα στα παιδιά, στα οποία όμως εμφανίζονται νωρίς (κυρίως στο γάλα, το αυγό, τη σόγια και τα σιτηρά) και υποχωρούν συνήθως μετά από λίγα χρόνια. Φυστίκια, ψάρι, σαλιγκάρια και καρύδια ευθύνονται για το 90% των τροφικών αλλεργιών παγκοσμίως.
Οι αλλεργικές αντιδράσεις από τρόφιμο εκδηλώνονται κυρίως με συμπτώματα από:
- το αναπνευστικό σύστημα (καταρροή, συμφόρηση, κνησμός, βήχας, δύσπνοια, συριγμός, δυσφορία, άσθμα)
- το πεπτικό σύστημα (κοιλιακό άλγος, ναυτία, έμετοι, διάρροια)
- το δέρμα (γενικευμένο εξάνθημα, κνησμός, οίδημα βλεφάρων και/ή χειλέων, γλώσσας)
Οι ήπιες αντιδράσεις αντιμετωπίζονται με αντιϊσταμινικά και κορτιζονούχα φάρμακα.
Αναφυλαξία και αναφυλακτικό (αλλεργικό) σοκ
Η 17χρονη ανήκε στις ελάχιστες δυνητικά θανατηφόρες περιπτώσεις περιπτώσεις σοβαρής αλλεργικής (αναφυλακτικής) αντίδρασης ή αναφυλαξίας. Πρόκειται για κατάσταση απειλητική για τη ζωή που θα πρέπει να αντιμετωπίζεται πάντα ως επείγον ιατρικό περιστατικό. Μπορεί να εκδηλωθεί σε δύο φάσεις, την άμεση ή οξεία (εντός λεπτών έως 2-3 ωρών) και την όψιμη (6-8 ώρες από την κατανάλωση του τρόφιμου. Περιλαμβάνει:
- εκδηλώσεις από το δέρμα (90% των αναφυλακτικών αντιδράσεων), τους βλενογόνους ή και τα δύο (π.χ. γενικευμένες φουσκάλες, κνησμός, πρήξιμο ή/και μυρμήγκιασμα στα χείλη, τη γλώσσα ή το πρόσωπο, δυσκολία στην κατάποση κ.λπ)
- επίμονα συμπτώματα από το γαστρεντερικό (στομαχικός πόνος, έμετος κ.α.)
- συμπτώματα από το αναπνευστικό (δύσπνοια, συριγμός, δυσφορία στο στήθος)
- πτώση της αρτηριακής πίεσης (οπότε μιλάμε για αλλεργικό ή αναφυλακτικό σοκ).
Το φάρμακο εκλογής στην αντιμετώπιση των οξέων, σοβαρών αντιδράσεων, είναι η αδρεναλίνη, ενώ στις ομάδες αυξημένου κινδύνου για αναφυλακτική αντίδραση κατά την ΕΕΑΚΑ συγκαταλέγονται άτομα:
- με ευαισθησία σε ξηρούς καρπούς
- με ιστορικό άσθματος
- που έχουν ήδη εκδηλώσει αναφυλακτική αντίδραση στο παρελθόν
- με αποτυχία ή μη λήψη κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής.
Το 35%–55% των περιπτώσεων αλλεργικού σοκ οφείλεται σε τροφική αλλεργία, με την κατανάλωση του τρόφιμου από απροσεξία για την πλειονότητα των περιπτώσεων.
Σημεία προσοχής και πρόληψη
Οι ειδικοί της ΕΕΑΚΑ επισημαίνουν ότι:
- τα συμπτώματα της τροφικής αλλεργίας εμφανίζονται σε λεπτά ως δύο-τρεις ώρες από τη λήψη της τροφής
- κάθε σχεδόν τροφή (θεωρητικά) μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση, ακόμα και στην ελάχιστη ποσότητα
- μια ήπια αντίδραση μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρή, γι’ αυτό χρειάζεται πάντα άμεσα αντιμετώπιση
Για όσους ζουν με τροφική αλλεργία, σημειώνουν:
- απόλυτη και αυστηρή αποφυγή, είναι ο μόνος τρόπος να αποφύγουμε μια αλλεργική αντίδραση
- διαβάζετε πάντα τις ταμπέλες που αναγράφουν τα συστατικά των τροφών.
Τέλος, η δίαιτα αποφυγής των τροφίμων που προκαλούν αλλεργία για 2-3 χρόνια, μπορεί να οδηγήσει στα παιδιά σε εξάλειψη του προβλήματος αναλόγως την τροφή, ενώ η τροφική αλλεργία σε ξηρούς καρπούς, ψάρι και θαλασσινά συνήθως παραμένει εφ’ όρου ζωής
