Το 5,3% των νοικοκυριών στην Ελλάδα έχουν άτομο με αναπηρία άνω του 67%

Με αφορμή την 3η Δεκέμβρη 2017, Εθνική και Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία, για τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό στα άτομα με αναπηρία, δόθηκε στη δημοσιότητα το 1ο Δελτίο του Παρατηρητηρίου για τα θέματα αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ.

Το Δελτίο αυτό, βασίζεται στα στοιχεία της δειγματοληπτικής Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης έτους 2016 (με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το 2015), που διενεργείται σε ετήσια βάση από την Ελληνική Στατιστική Αρχή σε συνεργασία με τη Eurostat, και αποτελεί τη βασική πηγή αναφοράς των συγκριτικών στατιστικών για την κατανομή του εισοδήματος και τον κοινωνικό αποκλεισμό στις χώρες της Ε.Ε.

Κατά το 2016, η έρευνα διενεργήθηκε σε 18.255 νοικοκυριά και σε 44.094 μέλη των νοικοκυριών αυτών, εκ των οποίων 37.850 ήταν άτομα ηλικίας 16 ετών και άνω.

• Σύμφωνα με το δείκτη GALI (Global Activity Limitation Index), το ποσοστό των ατόμων με αναπηρία, δηλαδή με μακροπρόθεσμο περιορισμό της συνήθους δραστηριότητας λόγω προβλημάτων υγείας, ανέρχεται στο 24,7%, του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω, δηλαδή 2.231.197 σε σύνολο 9.016.247 ατόμων.
• Εξ αυτών, 1.014.177 άτομα, δηλαδή το 11,2% του συνολικού πληθυσμού (16+), αντιμετωπίζουν σοβαρής μορφής περιορισμό στην δραστηριότητα τους.
• 1.217.020 άτομα (13,5%) εκτιμάται ότι έχουν περιορίσει επίσης τη δραστηριότητα τους λόγω προβλήματος υγείας «αλλά όχι πάρα πολύ».
• Το 5,3% των νοικοκυριών αναφέρουν ότι έχουν μέλος ή μέλη με αναπηρία ποσοστού 67% και άνω.
• Σε όλες τις ομάδες ηλικιών ο «κίνδυνος φτώχειας ή αποκλεισμού», σύμφωνα με τον σύνθετο δείκτη, είναι μεγαλύτερος για τα άτομα με αναπηρία σε σύγκριση με τον πληθυσμό χωρίς κανέναν περιορισμό, και επίσης η εν λόγω διαφορά λαμβάνει τρομακτικές διαστάσεις στις ηλικίες έως 54 ετών (της τάξεως των 20 ποσοστιαίων μονάδων).
• Στις ηλικίες από 16 έως 64 ετών, στο φάσμα της φτώχειας και του αποκλεισμού βρίσκονται οι 6 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία, και οι 5 στους 10 με μέτριο περιορισμό δραστηριότητας.

Ειδικότερα ανά ηλικιακή κατηγορία, σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού βρίσκεται:

• Το 71,5% του πληθυσμού με αναπηρία 16-19 ετών (έναντι του 46,6% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία),
• το 57,6% του πληθυσμού με αναπηρία 20-24 ετών (έναντι του 49,1% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία),
• το 63,5% του πληθυσμού με αναπηρία 25-29 ετών (έναντι του 44,7% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία),
• το 54,2% του πληθυσμού με αναπηρία 30-34 ετών (έναντι του 32,5% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία),
• το 52,7% του πληθυσμού με αναπηρία 35-39 ετών (έναντι του 31% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία),
• το 56,4% του πληθυσμού με αναπηρία 40-44 ετών (έναντι του 36,5% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία),
• το 53,9% του πληθυσμού με αναπηρία 45-49 ετών (έναντι του 35,2% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία),
• το 58,1% του πληθυσμού με αναπηρία 50-54 ετών (έναντι του 38,4% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία),
• το 58,7% του πληθυσμού με αναπηρία 55-59 ετών (έναντι του 47,3% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία).

Παρότι ο μεμονωμένος δείκτης κινδύνου φτώχειας υποεκτιμά σημαντικά το ποσοστό των ατόμων με αναπηρία που διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας, διαπιστώνεται και εδώ ότι σε όλες τις ηλικιακές ομάδες οι τιμές του δείκτη είναι υψηλότερες στα άτομα με αναπηρία, σε σύγκριση με τον πληθυσμό χωρίς αναπηρία.

• Για το σύνολο του πληθυσμού 16-64 ετών ο κίνδυνος φτώχειας εκτιμάται στο 26,7% έναντι του 22,3% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία.
• Μεγάλες αποκλίσεις των επιπέδων σχετικής φτώχειας διαπιστώνονται ειδικότερα στις ηλικιακές ομάδες: «16-19 ετών»: 52,8% στα άτομα με αναπηρία έναντι 32,4% στα άτομα χωρίς αναπηρία, «30-34 ετών»: 30,8% στα άτομα με αναπηρία έναντι 18,5% στα άτομα χωρίς αναπηρία, «35-39 ετών»: 28,4% στα άτομα με αναπηρία έναντι 20% στα άτομα χωρίς αναπηρία, «50-54 ετών»: 29,8% στα άτομα με αναπηρία έναντι 21,6% στα άτομα χωρίς αναπηρία.
• Στην ομάδα 16-64 το ποσοστό κινδύνου φτώχειας πριν από όλες τις κοινωνικές μεταβιβάσεις (αφαιρώντας δηλαδή τα επιδόματα και τις συντάξεις από το εισόδημα) αγγίζει το 67% στον πληθυσμό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία και το 58,1 στην ομάδα με μετρίου βαθμού περιορισμό δραστηριότητας, ενώ στον πληθυσμό χωρίς αναπηρία ανέρχεται στο 42,2%.
• Το ποσοστό των ατόμων άνω των 16 ετών με σοβαρό περιορισμό δραστηριότητας που διαβιεί σε νοικοκυριά με υλική στέρηση είναι 25,7%, ενώ στις παραγωγικές ηλικίες 16-64 ετών το ποσοστό εκτοξεύεται στο 36,9%. Σχεδόν δηλαδή οι 4 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία μεταξύ 16 και 64 ετών βιώνουν σοβαρές υλικές στερήσεις.
• Τέλος, το 42,8% του πληθυσμού με βαριά αναπηρία και το 28% του πληθυσμού με μέτρια αναπηρία στην ηλικία 16 έως 59 ετών διαβιούν σε νοικοκυριά με εργασία χαμηλής έντασης, έναντι του 17,1 των ατόμων με κανένα περιορισμό δραστηριότητας.

Η αναπηρία συμβαδίζει με τη φτώχια

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΣΑμεΑ Ιωάννη Βαρδακαστάνη η αναπηρία και η φτώχεια πάνε δυστυχώς μαζί, το ίδιο και ο κοινωνικός αποκλεισμός των αναπήρων. 

Στρατηγικός στόχος του αναπηρικού κινήματος είναι  η διασφάλιση της ισότιμης συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία στα κοινωνικοοικονομικά δρώμενα, γεγονός που προϋποθέτει την προώθηση από την Πολιτεία πολιτικών και μέτρων που θα στοχεύουν στην άρση των εμποδίων που οδηγούν τα άτομα με αναπηρία στον αποκλεισμό. Όπως είναι γνωστό όμως ο σχεδιασμός πολιτικών και μέτρων για να είναι αποτελεσματικός πρέπει να βασίζεται σε δεδομένα προερχόμενα από επιστημονικές έρευνες και αξιόπιστες στατιστικές, η δε υλοποίηση αυτών να παρακολουθείται από εξειδικευμένους και κατάλληλους δείκτες.

Όπως λέει ο κ. Βαρδακαστάνης, η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζοντας την ανάγκη υποστήριξης με επιστημονικά στοιχεία των εθνικών στρατηγικών για τη διασφάλιση της ισότιμης συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία, προβλέπει, μεταξύ άλλων, το άρθρο 31 «Στατιστικές και συγκέντρωση δεδομένων» στη Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία του ΟΗΕ.

Με στόχο λοιπόν, την ανάπτυξη εργαλείων που θα υποστηρίξουν την προώθηση εθνικών στρατηγικών, πολιτικών και μέτρων προς όφελος της υποστήριξης των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους να ζήσουν ανεξάρτητα και αξιοπρεπώς, η ΕΣΑμεΑ παρουσίασε επίσημα το 1ο Δελτίο του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας και τα πρώτα συμπεράσματα είναι ότι τα άτομα με αναπηρία και οι οικογένειές τους αναδεικνύονται με διαφορά οι φτωχότεροι μεταξύ των φτωχών και οι υφιστάμενες οικονομικές ενισχύσεις δεν επαρκούν ώστε τα άτομα αυτά να μπορούν να εξασφαλίζουν ένα ανεκτό επίπεδο διαβίωσης, δεδομένου του πρόσθετου κόστους που απορρέει από την αναπηρία τους.

1 στους 6 πολίτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει κάποιο είδος αναπηρίας

Ωστόσο, και στην υπόλοιπη Ευρώπη τα πράγματα δεν είναι πολύ καλά καθώς σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 1 στους 6 πολίτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει κάποιο είδος αναπηρίας.Τα στοιχεία δείχνουν, ότι πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι είναι άτομα με αναπηρία και περίπου 190.000.000 αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην καθημερινή τους ζωή, εξαιτίας της αδυναμίας της κοινωνίας να λάβει υπόψη τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης ομάδας, τις δυνατότητες και τις ειδικές της ανάγκες, περιθωριοποιώντας την και στερώντας από αυτήν τη συμμετοχή στα κοινωνικά, δημόσια αγαθά και υπηρεσίες.