Τα «Σκλαβωμένα πάθη» και οι γενίτσαροι του χθες … και του σήμερα!

Συνέντευξη στον Γιώργο Γκουτζαμάνη

Με ένα ιστορικό μυθιστόρημα που μας ταξιδεύει από τη Μίλατο ως την Κωνσταντινούπολη, επέστρεψε λογοτεχνικά ο Μανώλης Συλλιγάρδος. Το «Σκλαβωμένο πάθος» είναι το τρίτο βιβλίο του Κρητικού συγγραφέα, ο οποίος μάς ταξιδεύει στα όμορφα τοπία της Κρήτης, το 1823, με την Επανάσταση να έχει θεριέψει και τους Τούρκους να αγωνίζονται να την καταπνίξουν, γράφοντας τις πρώτες σελίδες της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας με αίμα. Μια προδοσία οδηγεί σε μια μοιραία συνάντηση, ίντριγκες, κινδύνους και δυνατά πάθη από τη Μίλατο στην Κρήτη, μέχρι το Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη. Τοποθεσίες τόσο ρεαλιστικά δοσμένες που τις «μυρίζεις» και τις «γεύεσαι» και παράλληλα καταστάσεις βαθιά συμβολικές. Το «Σκλαβωμένο πάθος»  και ο Μανώλης Συλλιγάρδος έρχονται να δηλώσουν πως «ο έρωτας δεν έχει ούτε πατρίδα ούτε θρησκεία».

Είναι το ίδιο συγκινητική η έκδοση του τρίτου βιβλίου με εκείνη του πρώτου;

Η έκδοση του τρίτου μου βιβλίου «Σκλαβωμένο πάθος» (εκδόσεις «Πηγή» 2021) είναι το ίδιο συγκινητική με την έκδοση του πρώτου μου βιβλίου «Η Κραυγή του λύκου» (εκδόσεις «Συλλεκτική πένα» 2016). Η «Η Κραυγή του λύκου» είναι το πρώτο μου «παιδί» και το αγάπησα ιδιαίτερα. Η έκδοσή του με συγκίνησε πολύ,  περισσότερο δε όταν από τις πρώτες κιόλας παρουσιάσεις του βρήκε ανταπόκριση από το αναγνωστικό κοινό. Όμως και στο τρίτο όπως και στο δεύτερο «Πρόσφυγες» (εκδόσεις «Πηγή» 2018), η έκδοσή του ήταν το ίδιο συγκινητική σε μένα, καθώς διαπίστωσα και εδώ την ανταπόκριση του αναγνωστικού κοινού.  Σε όλα η πλοκή, η δράση, οι ανατροπές και ο έντονος συναισθηματισμός κυριαρχούν  σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους της χώρας μας. Ιδιαίτερα στο «Σκλαβωμένο πάθος» και στην «Κραυγή του λύκου»  κυριαρχεί ο ανεκπλήρωτος έρωτας δυο νέων. Τα στρατόπεδα που τους χωρίζουν είναι η διαφορετική πατρίδα και θρησκεία στη δίνη δυο σκληρών και απάνθρωπων πολέμων. Εκείνου της Κρητικής επανάστασης κατά των Τούρκων και εκείνου της εθνικής αντίστασης των Ελλήνων κατά του Ναζισμού και το ολοκαύτωμα των Εβραίων. Ο αναγνώστης δεν μπορεί παρά να συμφωνήσει ότι ο έρωτας δεν έχει ούτε πατρίδα ούτε θρησκεία. 

Πείτε μας λίγα λόγια για τους κεντρικούς χαρακτήρες του έργου, τον Μουράτ και τη Θεανώ, και τη μεταξύ τους σχέση;

Στο βιβλίο μου «Σκλαβωμένο πάθος» ο Μουράτ ο Αιμοσταγής είναι ένας γοητευτικός, γενναίος γενίτσαρος, γιος του αρχηγού των γενίτσαρων και ανιψιός του Μεγάλου Βεζίρη. Συμμετέχει στην καταστολή της Κρητικής επανάστασης και στην άλωση του σπηλαίου της Μιλάτου (1823). Είναι αιμοβόρος και φιλόδοξος, πιστός μουσουλμάνος στο Κοράνι και στον Σουλτάνο. Όμως ο αναγνώστης στην πορεία της ανάγνωσης, θα ανακαλύψει έναν έντονα συναισθηματικό χαρακτήρα, που θα γεννηθεί μέσα από τον έρωτά του για τη Θεανώ.  Η Θεανώ είναι μια πανέμορφη δεκαοχτάχρονη Βουλισμενιώτισσα, κόρη του παπά του χωριού. Ευαίσθητη και καλλιεργημένη κοπέλα που τυγχάνει να ζει την περίοδο των σφαγών από τους Τούρκους, κατά την κρητική επανάσταση. Βρίσκεται κλεισμένη μαζί με τους γονείς της, τον αδελφό της, την καλύτερη φίλη της και χιλιάδες γυναικόπαιδα και γέρους στο μαρτυρικό σπήλαιο, όπου κατέφυγαν για να σωθούν. Το σπήλαιο στο τέλος πέφτει στα χέρια των Τούρκων,  με  βάναυσα, αιματηρά και φρικτά αντίποινα στους αθώους έγκλειστους.

Σφαγές ανελέητες, απάνθρωπα βασανιστήρια, είναι το σκηνικό που εκτυλίσσεται στα μάτια της Θεανώς, με τους γονείς της να αποκεφαλίζονται μπροστά της και τον μικρό αδελφό της να αρπάζεται για να γίνει γενίτσαρος. Εκείνη με την φίλη της και άλλες κοπέλες δένονται από τις κοτσίδες τους και σύρονται σκλάβες και παλλακίδες στα τούρκικα χαρέμια. Σε όλα αυτά πρωτοστατεί ο Μουράτ, τον οποίο μισεί η Θεανώ για την θηριωδία του. Όμως αργότερα, όταν εκείνος  την ερωτεύεται παράφορα, η Θεανώ ανακαλύπτει το άλλο του πρόσωπο και το μίσος της μετατρέπεται σε έρωτα.

Η ίδια δεν μπορεί να ελέγξει τα συναισθήματά της όταν βλέπει την αλλαγή του Μουράτ που με αυταπάρνηση την προστατεύει από τους κινδύνους που διατρέχει. Ο ασυμβίβαστος έρωτας μοιραία έρχεται στις καρδιές των δύο νέων μέσα από ίντριγκες, δολοφονίες και ανατροπές στο Τοπ Καπί.      

Πέρα από την προφανή κατηγοριοποίηση του πονήματος σας ως ιστορική μυθιστοριογραφία, σε ποια άλλη κατηγορία θα το κατατάσσατε; Τι άλλες πτυχές διαθέτει;

Κατά βάση το «Σκλαβωμένο πάθος» όπως και η «Κραυγή του λύκου» είναι ιστορικά μυθιστορήματα. Περιέχουν όμως μέσα ρομαντισμό, έρωτα και έντονα πάθη. Οπότε θα μπορούσαν να ενταχθούν σε μυθιστορήματα  περιπέτειας, ερωτικά, ακόμα και ρομαντισμού στα τμήματα που δεν περιέχουν βία. Εάν η πλοκή και η δράση  αναφέρονταν  στη  σημερινή εποχή, σίγουρα ένα αστυνομικό μυθιστόρημα θα μπορούσε να πάρει ενδιαφέροντα στοιχεία, πλοκής, δράσης και μηχανορραφίας και από τα δυο παραπάνω μου βιβλία.     
 

Σήμερα υπάρχουν γενίτσαροι; Πώς μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε;

Σήμερα δυστυχώς υπάρχουν γενίτσαροι μέσα στις καρδιές και στις ψυχές κάποιων. Η ασυγκράτητη βία σκορπά ακόμα και το θάνατο στα σπίτια, στους δρόμους και στα γήπεδα. Μόνο που εδώ πόλεμος δεν υπάρχει. Υπάρχουν θύτες και αθώα θύματα σε μια χώρα ειρηνική όπως η δική μας. Παράλογοι θύτες που βγάζουν το μίσος τους και τα άγρια απωθημένα τους στην ίδια τη ζωή. Ακόμα και το bullying αποτελεί μια μορφή γενιτσαρισμού. Θεωρώ ότι γενίτσαρος δεν γεννιέσαι αλλά γίνεσαι. Όπως στην εποχή των σουλτάνων αρπάζονταν μικρά παιδιά για να γίνουν οι στυγνοί γενίτσαροι που ξέρουμε, έτσι και σήμερα οι ψυχές των νέων εκπαιδεύονται από στυγνούς εγκληματίες που και αυτούς τους εκπαίδευσαν κάποιοι άλλοι, για να σκορπούν την βία και το θάνατο.

Πιστεύω ότι το προσωπείο του συστήματος, παγκόσμια, ευθύνεται για αυτές τις μισαλλόδοξες και κακουργηματικές πράξεις. Η πολιτεία πρέπει να θεσπίσει πιο αυστηρούς νόμους με σκληρότερες ποινές, για να αποτραπεί και να προληφθεί η βία που μαστίζει όχι μόνο την χώρα μας, μα και τον κόσμο ολόκληρο.
 

Στα βιβλία σας εμφανίζονται κοινωνικά ισχυροί χαρακτήρες, σαν τον Μουράτ ή τον αξιωματικό Χανς, οι οποίοι επανεξετάζουν έως και μετανιώνουν τη μέχρι τώρα πορεία τους. Πιστεύετε πως σαν κοινωνία, μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη στην εσωτερική πυξίδα των κοινωνικά ισχυρών ή θα έπρεπε να τους παίρνουμε τούτη τη δύναμη;

Προσωπικά δεν πιστεύω ότι η κοινωνία μπορεί να έχει εμπιστοσύνη στην εσωτερική πυξίδα των κοινωνικά ισχυρών. Τούτο διότι ενώ κάποιοι από αυτούς μπορεί να έχουν εσωτερικές ευαισθησίες, όταν καταλάβουν κοινωνικά ισχυρές και ηγετικές θέσεις, εγκλωβίζονται στο σύστημα της ποδηγέτησης των μεγάλων συμφερόντων που πάντα υπάρχει. Έχουμε όμως και κάποια παραδείγματα κοινωνικά ισχυρών, που αποδεικνύουν έμπρακτα την αγάπη τους για τον άνθρωπο. Μακάρι να μπορούσαμε χωρίς βία να παίρναμε τη δύναμή τους για να γίνει ο κόσμος καλύτερος, εφόσον δεν κινδυνεύαμε να γίνουμε κι εμείς όπως εκείνοι, χρησιμοποιώντας την ισχύ μας, με τον ίδιο τρόπο.

Ο έρωτας είναι σοφός δάσκαλος για τη Θεανώ; Ή θα έπρεπε ίσως να υπακούσει σε άλλα καλέσματα της ζωής;

Η Θεανώ όπως η κυρά Φροσύνη και τόσες άλλες γυναίκες της ιστορίας μας ακολούθησε τα διδάγματα του έρωτα, όπως αυτά αποτυπώνονται στην Αντιγόνη του Σοφοκλή. Έρως ανίκατε μάχαν. Είναι πολύ δύσκολο να απεμπλακείς από τα κελεύσματα της καρδιάς, καθώς το συναίσθημα μπαίνει σχεδόν πάντα πάνω από την λογική. Η Θεανώ τράβηξε τον δρόμο της καρδιάς της. Δικαιώθηκε και λυτρώθηκε από την επιλογή της, όταν αργότερα έγινε Βαλιντέ Σουλτάν, βοηθώντας το σκλαβωμένο γένος της. 

(Θα ρισκάρω να ακουστεί η επόμενη ερώτηση λίγο χαζή ίσως, γιατί φοβάμαι πως είναι αναγκαία στην εποχή μας) Είναι σημαντικό για τους αυριανούς συγγραφείς, που έχουν μεράκι με την ιστορική μυθιστοριογραφία, να κατέχουν καλά την Ιστορία και να την αναπαράγουν σωστά;

Η ερώτησή σου είναι σωστή και αφορά όλους αυτούς που θέλουν να γίνουν συγγραφείς. Ο συγγραφέας κατά τη γνώμη μου δεν είναι ανάγκη να σπουδάσει Ιστορία για να του εξασφαλιστούν ιστορικές γνώσεις ούτε να έχει διαβάσει απαραίτητα πλήθος ιστορικών βιβλίων. Οι ιστορικές του γνώσεις (που απαραίτητα πρέπει να έχει) πρέπει όμως να είναι αρκετές για την συγγραφή ενός ιστορικού μυθιστορήματος. Το ιστορικό μυθιστόρημα δεν είναι ένα βιβλίο ιστορίας, αλλά ένα βιβλίο στο οποίο κεντρική θέση κατέχει η φαντασία, η ευαισθησία, η πλοκή και η δράση στο οποίο βέβαια απαραίτητα συνυπάρχουν και τα ιστορικά γεγονότα. Γεγονότα πραγματικά, διασταυρούμενα με ιστορικές αναφορές και είναι εκείνα που θα καταστήσουν το μυθιστόρημα ιστορικό.  

Ποιες πτυχές της ιστορίας σας εμπνέουν και σας γοητεύουν περισσότερο; Έχετε συγγραφείς-ινδάλματα;

Περισσότερο με γοητεύει η αρχαιοελληνική-ρωμαϊκή και βυζαντινή ιστορία. Όμως μεγάλη θέση στις προτιμήσεις μου έχει ο Γαλλικός Διαφωτισμός και η Αναγέννηση. Οι αγαπημένοι μου συγγραφείς είναι ο Βίκτωρ Ουγκώ, ο Λέων Τολστόι, η Διδώ Σωτηρίου και ο Νίκος Καζαντζάκης.

Δείτε επίσης:

Από την Κραυγή του Λύκου στους Πρόσφυγες

Κρητικιά συγγραφέας κάνει το Θεό Πάνα, για πρώτη φορά ... πρωταγωνιστή!