Ο Γιώργος Κιμούλης «ξετυλίγει» σε ένα «Παγκάκι» τις ανθρώπινες σχέσεις

Συνέντευξη στην Αφροδίτη Γ. Γερωνυμάκη

Τι συμβαίνει όταν δύο φαινομενικά άγνωστοι κάθονται στο ίδιο παγκάκι και αρχίζουν να συνομιλούν; Οι άνθρωποι μπορούν τελικά να ζήσουν μαζί; Και αν ναι, γιατί δεν το καταφέρνουν; Που βρίσκεται η ευτυχία; Ο Γιώργος Κιμούλης «παραθέτει» τα παραπάνω ερωτήματα και καλεί το κοινό να τα απαντήσει παρακολουθώντας «Το Παγκάκι» του Αλεξάντρ Γκέλμαν.

«Το Παγκάκι» ή αλλιώς «Το Κόκκινο Ρομάντζο» είναι ένα θεατρικό έργο που γράφτηκε το 1983, λίγο πριν από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Πρόκειται για ένα διαχρονικό έργο το οποίο έχει ως κεντρικό άξονα τις ανθρώπινες σχέσεις, τη μοναξιά αλλά και τη συντροφικότητα. Ένα έργο που παρουσιάζει την πάλη του κάθε ανθρώπου με το εξιδανικευμένο «Εγώ» αλλά και το βολικό «Εμείς» δοσμένα όλα μέσα από κωμικούς διαλόγους. Βλέπουμε επί σκηνής τρυφερές στιγμές να εναλλάσσονται με άγριες συνειδητοποιήσεις , αφελή όνειρα με την κοινή πραγματικότητα και το γέλιο με το κλάμα.

Ο Γιώργος Κιμούλης, εξαιρετικός γνώστης της ρωσικής δραματουργίας, σκηνοθετεί μια αρκετά απαιτητική, λόγω και της διαχρονικότητάς της , παράσταση ενώ ως πρωταγωνιστές τόσο εκείνος όσο και η Φωτεινή Μπαξεβάνη έχουν αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές.

Με αφορμή την εν εξελίξει περιοδεία του έργου και την παράσταση που θα δώσουν την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου στο θέατρο Αστόρια στο Ηράκλειο, ο Γιώργος Κιμούλης μας μίλησε για «Το Παγκάκι», τις ανθρώπινες σχέσεις αλλά και για τη σχέση του πνευματικού κόσμου της Ελλάδας με τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της χώρας.

Γιατί επιλέξατε «Το Παγκάκι» του Αλεξάντρ Γκέλμαν;

Η αιτία που κάθε φορά επιλέγω να ερμηνεύσω ένα έργο έχει άμεση σχέση με τα ερωτήματα τα οποία ακούω στον περιβάλλοντα χώρο μου και με τα δικά μου ερωτήματα, ανάλογα με τη θεματική του έργου. Πρώτα δημιουργείται η ανάγκη του να πω κάτι, να ρωτήσω κάτι και μετά ψάχνω να βρω το έργο μέσω του οποίου θα το κάνω.

Ποιο είναι λοιπόν το ερώτημα που σας έκανε να επιλέξετε το συγκεκριμένο έργο;

Το ερώτημα είναι το εάν μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν πια μαζί και αν θέλουν γιατί δεν το κατορθώνουν. Ο Γκέλμαν έχει γράψει ένα έργο σπουδαίο γιατί αυτό το σοβαρό θέμα το παρουσιάζει με τον κώδικα της κωμωδίας, γιατί αυτό είναι ουσιαστικά «Το Παγκάκι», μια κωμωδία .

Νομίζετε ότι το «Εγώ» μπορεί τελικά να είναι πιο δημιουργικό από το «Εμείς» ή το αντίθετο;

Η ευτυχία βρίσκεται στο συλλογικό και αυτό οι άνθρωποι δεν το έχουν ακριβώς ξεχάσει αλλά το αποφεύγουν. Αυτό συμβαίνει ίσως γιατί φοβούνται, γιατί έχουν συσσωρεύσει εντός τους πάρα πολλές ήττες, απορρίψεις, αποτυχίες και φοβούνται να συναντηθούν με τους άλλους ανθρώπους αλλά η ευτυχία δυστυχώς βρίσκεται στο μαζί με τους άλλους, όχι στο χώρια.

Ο σκηνοθέτης Ολέγκ Εφρέμοφ, με τον οποίο έχουν συνδεθεί άμεσα τα έργα του Γκέλμαν, στόχευε στο να αφυπνίσει την αίσθηση της αλλαγής στο κοινό του. Εσείς σκηνοθετικά σε τι στοχεύετε;

Και ο Γκέλμαν αλλά και εγώ πιστεύω αυτό που έλεγε ο Ντάριο Φο, ότι το κλάμα ανακουφίζει αλλά το γέλιο θυμώνει και ο θυμός είναι ένας σημαντικός βατήρας για πολλές αλλαγές αλλά ακόμα και για την ίδια την έννοια της δημιουργίας. Είναι σχεδόν αναγκαίος ο θύμος και επιφέρει το συναίσθημα της αλλαγής.

Τα δύο πρόσωπα της παράστασης παρουσιάζουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους καθώς από τη μια πλευρά έχουμε μια προσωπικότητα έτοιμη να δεχθεί την οποιαδήποτε αλήθεια και από την άλλη πλευρά έχουμε έναν χαρακτήρα που συνεχώς προσπαθεί να παραπλανήσει. Ποια είναι τα κοινά στοιχεία των δύο αυτών προσωπικοτήτων;

Το κοινό χαρακτηριστικό είναι ότι όπως οι περισσότεροι άνθρωποι έτσι και οι δύο αυτοί χαρακτήρες ξέρουν πολύ καλά τι είναι και επίσης ξέρουν πολύ καλά και τι θα ήθελαν να γίνουν. Μερικές φορές οι άνθρωποι αρχίζουν να μιμούνται και να συμπεριφέρονται σαν αυτό που θα ήθελαν να γίνουν πριν γίνουν και βλέπουν ότι αυτό «πιάνει», περνάει. Οι άλλοι είναι σαν να μην το καταλαβαίνουν αυτό το ψέμα. Δεν τους περνάει όμως ποτέ από το μυαλό ότι οι άλλοι δεν είναι ότι δεν το βλέπουν, το βλέπουν, απλώς δεν το καταδεικνύουν γιατί ίσως να κάνουν και αυτοί το ίδιο. Παρουσιάζουμε τον εαυτό μας στους ανθρώπους μέσα από μια μάσκα όχι αυτού που είμαστε, αλλά αυτού που θα θέλαμε να γίνουμε. Βεβαίως το να πλησιάσεις με αυτή τη μάσκα συμπεριφοράς έναν άλλο άνθρωπο σημαίνει ότι οι σχέσεις που θα δημιουργήσεις μαζί του έχουν ημερομηνία λήξης γιατί κάποια στιγμή η μάσκα θα πέσει.

37 χρόνια μετά, που εντοπίζετε τη διαχρονικότητα του έργου;

«Το Παγκάκι» θεωρείται κατά κάποιο τρόπο κλασικό έργο και τα κλασικά έργα είναι σαν να έχουν γραφτεί σχεδόν τη στιγμή που παρουσιάζονται, είναι σαν να είναι άχρονα και άτοπα.

Τελευταία υπάρχει αρκετή συζήτηση γύρω από το ότι απουσιάζουν οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας από τις πολιτικές εξελίξεις. Είναι κάτι που νομίζετε ότι ισχύει και αν ναι τι πρέπει να αλλάξει;

Δεν το νομίζω. Παίζει βεβαίως τεράστιο ρόλο πάνω από όλα το κατά πόσο πιστεύεις ότι η πολιτική δεν ανήκει στους πολιτικούς μόνο, πάνω από όλα ανήκει στους πολίτες από τη στιγμή από την οποία το πιστεύεις αυτό είναι φυσικό να συμμετέχεις στα πολιτικά πράγματα. Το να συμμετέχεις σημαίνει να επεμβαίνεις, να παίρνεις θέση, να παρεμβαίνεις, να έχεις οποιεσδήποτε ακτιβιστικές συμπεριφορές, στάσεις, θέσεις. Τώρα το κατά πόσο το κατορθώνουμε αυτό να το κάνουμε όλοι δεν μπορώ να πω, κάποιοι το κατορθώνουν ενώ κάποιοι όχι.

Αυτοί που το κατορθώνουν νομίζετε ότι μπορούν να συμβάλουν έτσι ώστε να υπάρχει ουσιαστικός αντίκτυπος;

Ο αντίκτυπος έχει άμεση σχέση με αυτό που είπαμε στην αρχή, οποιαδήποτε ατομική ενέργεια ευπρόσδεκτη είναι, το σημαντικό είναι πως αυτά τα άτομα θα οργανωθούν και θα λειτουργούν συλλογικά. Που σημαίνει ότι πρέπει να θεωρείς τη συλλογικότητα ως μια πολύ βασική αρχή της κοινωνικής σου παρέμβασης.

Τα επόμενα ερωτήματά σας που θα σας οδηγήσουν;

Όταν έχει ολοκληρωθεί ένα έργο και πρέπει να παίξω ένα άλλο εκείνη είναι η στιγμή που βλέπω ουσιαστικά ποια ερωτήματα είναι εκείνα που φωτίζονται περισσότερο στο μυαλό μου και ποια είναι εκείνα που βλέπω στον περιβάλλοντα χώρο μου. Ακόμα δεν έχει έρθει αυτή η στιγμή.

Η περιοδεία σας δημιουργεί ένα αίσθημα πληρότητας ή κούρασης;

Οι περισσότεροι λέμε ότι αυτό το κράτος δυστυχώς λειτουργεί ομφαλοκεντρικά και διαφωνούμε με αυτόν τον τρόπο, το να διαφωνούμε με αυτόν τον τρόπο δεν λέει τίποτα, πρέπει να κάνεις και κάποιες πράξεις, ο καθείς από το μετερίζι του. Από το δικό μου μετερίζι αυτό που μπορώ να κάνω είναι εάν θεωρώ ότι μια παράσταση που έχω φτιάξει έχει κάποια αξία, οφείλω να την παρουσιάσω και εκτός Αθηνών και όχι μόνο το καλοκαίρι αλλά και τον χειμώνα.

Σας ευχαριστούμε πολύ!

Και εγώ σας ευχαριστώ.