Ο αστείρευτος πλούτος της Κρητικής παράδοσης, οι άνθρωποί της και οι μεγάλες αίθουσες

Για την παραδοσιακή Κρητική μουσική, την εξέλιξη της, τα όργανα αλλά και τους Πρωτομάστορες μίλησε στο Cretalive ο Ζαχαρίας Σπυριδάκης. Ένας μουσικός που όλη του τη ζωή παίζει λύρα ως σολίστας σε Κρητικές σκηνές μέχρι και Συμφωνικές ορχήστρες, μελετά την Κρητική μουσική και τη διδάσκει. Ο Ζαχαρίας Σπυριδάκης αυτή τη φορά έχει την καλλιτεχνική επιμέλεια σε μία ξεχωριστή εκδήλωση στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου. Ο λόγος για μία εκδήλωση – γιορτή για τους Πρωτομάστορες με τη συμμετοχή νέων ταλαντούχων μουσικών της Κρήτης του σήμερα.

«Η μουσική ιστορία της Κρήτης» είναι ο τίτλος δύο συναυλιών που θα δοθούν στην Αίθουσα «Ανδρέας και Μαρία Καλοκαιρινού» του ΠΣΚΗ την Παρασκευή 29 και το Σάββατο 30 Μαρτίου 2024 και ώρα 21:00. Οι συναυλίες αυτές βασίζονται στο έργο «Πρωτομάστορες» της εταιρείας «Αεράκης – Κρητικό Μουσικό Εργαστήρι και Σείστρον» με τη συμμετοχή κορυφαίων Κρητικών καλλιτεχνών.

Ας μιλήσουμε λοιπόν για τη Μουσική Ιστορία της Κρήτης… Πόσο πίσω πρέπει να πάμε; Ποιοι είναι εκείνοι που πάνω τους στηρίζεται το μεγάλο κεφάλαιο που λέγεται Μουσική Ιστορία της Κρήτης;

«Πρέπει να πάμε αρκετά πίσω τουλάχιστον με τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα την Κρητική μουσική και πρέπει να πω ότι στα όργανα αναφοράς εκτός από τη Λύρα και το Λαούτο, που γνωρίζουν οι περισσότεροι, είναι ακόμη το Βιολί το Μαντολίνο το Μπουλγαρί, τα πνευστά όπως η Ασκομαντούρα, το Θιαμπόλι και τα κρουστά όπως το Νταουλάκι. Χρονικό σημείο αναφοράς λοιπόν είναι οι πρώτες ηχογραφήσεις που έγιναν με αυτά τα όργανα, είτε οργανωμένα σε κάποιο στούντιο είτε σε χώρους που παιζόταν ζωντανά, από μέσα της εποχής όπως μαγνητόφωνα με μεγάλες "πομπίνες" καταφράφοντας τους σκοπούς (μελωδίες) και τους τρόπους που εκτελούνταν εκείνη την εποχή. Μιλάμε για περίπου από το 1925 και μετέπειτα με την ανάπτυξη της τεχνολογίας που επέτρεψε την ηχογράφηση.. Εδώ έρχεται και η συμβολή του Κρητικού μουσικού εργαστηρίου Αεράκης που έψαξε, ανθολόγησε και επανέκδοσε πολλές παλιές ηχογραφήσεις από τους “Πρωτομάστορες” όπως τους θεωρούμε σήμερα της Κρητικής μουσικής παράδοσης όπως ο Χάχαλης, ο Χαρίλαος, ο Ρόδινος, ο Καλογερίδης μέχρι την επόμενη γενιά των σπουδαίων Ναύτη, Σκορδαλού, Μουντάκη, Δερμιτζογιάννη και πλήθος άλλων… Όλοι οι σύγχρονοι καλλιτέχνες ήρθαν σε επαφή με ένα υλικό - θησαυρό που θα ήταν πολύ εύκολο πλέον να ακούσουν τους τρόπους με τους οποίους παλιότεροι εκτελούσαν με το συγκεκριμένο ύφος και τεχνικές το υλικό της εποχής…».

Στη συναυλία – αφιέρωμα που θα γίνει την Παρασκευή 29 και το Σάββατο 30 Μαρτίου στο ΠΣΚΗ τι θα δούμε/ ακούσουμε;

«Πολύ παλιό υλικό με μελωδίες που αποτελούν τα σημεία αναφοράς της Κρητικής μουσικής ανθολογίας από μουσικούς λίγο παλαιότερους αλλά και νεότερους που συνεχίζουν να εργάζονται για τη μελέτη και την καταγραφή αλλά και να το προβάλλουν σε κάθε παρουσίαση σε κάθε συναυλία ή κοινωνική εκδήλωση που συμμετέχουν. Η κρητική μουσική ακόμα στο νησί μας αποτελεί ζωντανό πυρήνα της κοινωνίας και δεν αντιμετωπίζεται σαν ένα μουσειακό είδος αλλά σαν μία παράδοση η οποία συνεχώς εξελίσσεται γι’ αυτό και αγκαλιάζεται συνεχώς από τους νεότερους, ακόμα και από άλλα μέρη της Ελλάδας αλλά και άλλα μέρη του κόσμου...»

Γίνεται ουσιαστική δουλειά, παράγεται αξιόλογο έργο στις μέρες μας; Η υπερπληθώρα δημιουργών βοηθά στην ανάπτυξη και εξέλιξη ή αλλοιώνει το ύφος;

«Πατώντας πάνω σε αυτά τα χνάρια είναι πάρα πολύ δύσκολο να “ξεστρατήσεις” και αισθητικά αλλά και ουσιαστικά… μιλάμε για τεχνικές και για φόρμες που είναι απαραίτητα να διατηρήσουν την ταυτότητα του μουσικού υλικού... ναι, η αλήθεια είναι ότι υπάρχει υπερπληθώρα ανθρώπων που ασχολούνται με την Κρητική μουσική.. αυτός ο πλουραλισμός και με τις υπερβολές και με τα πισωγυρίσματα του εννοείται, έχει βάλει σε μία ανοδική πορεία αυτό που εννοούμε πολιτισμική εξέλιξη... το ύφος αλλάζει όπως και οι καιροί αλλάζουν… οι τρόποι έκφρασης διαφοροποιούνται, αλλά όταν πατάς σε γερές βάσεις όλα γίνονται εύκολα και σωστά… το φίλτρο του χρόνου όπως πάντα συλλέγει, επιλέγει, ανθολογεί και κρατά το ουσιώδες… το καλύτερο…»

Πόσο σημαντικό είναι η Κρητική Μουσική να ανεβαίνει σε σπουδαίες σκηνές πολιτισμού;

«Χρόνια τώρα κάποιοι άνθρωποι που προέρχονται από το χώρο της παράδοσης έχουν μπει σε μεγάλες αίθουσες που παρουσιάζονται κλασικά έργα σε όλο τον κόσμο και παρουσιάζουν το πλούτο και το μέγεθος της παράδοσης του νησιού μας. Είναι σημαντικό να έρχεται σε επαφή με ένα άλλο κοινό που δεν έχει υπόψη του την ύπαρξη της και να προβάλλεται όσο της αναλογεί αφού μεγάλο μέρος των ανθρώπων σε αυτό το νησί την αγκαλιάζει ακόμα και ιδίως οι νεότεροι όπως είπα. Είναι σημαντικό λοιπόν που το Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου έχει τις πόρτες του ανοιχτές, τα αυτιά του τεντωμένα σε όλους αυτούς που "φέρουν πολιτισμό" στην Κρήτη για να τον προβάλει και αυτό αναγνωρίζεται ως μέγιστη συμβολή»