Ευθύνη Μελών ΔΣ: (Άμεση) Ζημία Μετόχων & Εταιρικών Δανειστών

Σε προηγούμενή αρθρογραφία μας, μας απασχόλησε η «εξωτερική» ευθύνη των διοικητών της ΑΕ. Από την από μέρους τους πρόκληση, δηλ., άμεσης (περιουσιακής) ζημίας σε τρίτους και μετόχους κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Η διάκριση της άμεσης από την έμμεση ζημία των μετόχων παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και, ως εκ τούτου, εδώ θα μας απασχολήσει. Θα μας απασχολήσει όμως κι ένα άλλο σημαντικό ζήτημα: η ευθύνη των μελών ΔΣ έναντι των εταιρικών δανειστών λόγω πρόκλησης ή παρέλκυσης της πτώχευσης. 

Αποκατάσταση Άμεσης Ζημίας Μετόχων: Διάκριση Από Έμμεση

Η «κακοδιαχείριση» των εταιρικών υποθέσεων από μέλη του ΔΣ ενδέχεται να ζημιώσει προσωπικά και άμεσα τους μετόχους. Οι τελευταίοι, στην περίπτωση άμεσης ζημίας, αποκτούν, ατομικές αξιώσεις αποζημίωσης. Η αποκατάσταση, όμως, της έμμεσης ζημίας είναι δυνατό να αξιωθεί από την ΑΕ-μόνον, μέσα από την άσκηση εταιρικής αγωγής (κι όχι από τους μετόχους που εμμέσως ζημιώθηκαν). 

Αποζημιωτική ευθύνη του ΔΣ δεν γεννάται και, γενικά, ζήτημα αποκατάστασης ζημίας μετόχων δεν ανακύπτει, εάν αποτέλεσμα της παράνομης και υπαίτιας δράσης των μελών του είναι η μείωση της καθαρής εταιρικής περιουσίας. Στην περίπτωση αυτή η ΑΕ θα είναι η μοναδική αμέσως ζημιωθείσα και δικαιούχος αποζημίωσης.

Παραδείγματα Άμεσης Ζημίας Μετόχων: 

(α) Ανεπίτρεπτη επέμβαση του ΔΣ στα μετοχικά δικαιώματα-ενδεικτικά, σε περίπτωση μη νόμιμου περιορισμού ή αποκλεισμού του δικαιώματος προτίμησης σε αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου.

(β) Απευθείας, μη νόμιμη, διάθεση των νέων μετοχών από το ΔΣ σε τρίτους. 

(γ) Λήψη αποφάσεων από μέρους του ΔΣ, που εμπίπτουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΓΣ. 

(δ) Μη δίκαιη, διαμόρφωση από το ΔΣ των όρων εταιρικού μετασχηματισμού και της σχέσης ανταλλαγής. 

Πτώχευση ΑΕ 

Επί αφερεγγυότητας της ΑΕ, τα μέλη του ΔΣ της εταιρείας οφείλουν να υποβάλουν αίτηση πτώχευσης εντός τριάντα ημερών από την παύση πληρωμών. Αν δεν το πράξουν εγκαίρως, γεννάται, καταρχήν, ευθύνη εις βάρος των υπαιτίων. Η αστική αυτή ευθύνη είναι ατομική, και εις ολόκληρο, για την αποκατάσταση της ζημίας των εταιρικών πιστωτών. 

Εις ολόκληρον ευθύνη των μελών του ΔΣ έναντι των πιστωτών για πρόκληση της πτώχευσης της εταιρείας θα ανακύπτει (και) εάν η ΑΕ περιήλθε σε κατάσταση παύσης πληρωμών εξαιτίας υπαίτιων ενεργειών τους. Τους πιστωτές βαρύνει η (εξ ορισμού δυσχερής) απόδειξη της υπαιτιότητας. Η ζημία των πιστωτών είναι, στην περίπτωση αυτή, άμεση. Δεν διέρχεται, επομένως, από την εταιρική (:πτωχευτική) περιουσία κι ούτε διεκδικείται από τον σύνδικο. 

Οι μέτοχοι δικαιούνται να αξιώσουν από τα μέλη του ΔΣ την αποκατάσταση της άμεσης, μόνον, ζημίας που υπέστησαν από ζημιογόνες πράξεις και παραλείψεις των τελευταίων. Δεν δικαιούνται, κατά συνέπεια, να αξιώσουν την αποκατάσταση της όποιας έμμεσης ζημία τους (εξαιτίας, λ.χ., της απομείωσης της εταιρικής περιουσίας ή της μείωσης της αξίας των μετοχών τους). Οι τρίτοι, επίσης, δικαιούνται να στραφούν κατά των μελών του ΔΣ που, ενδεχομένως, προκάλεσαν πτώχευση ή παρελκυστικά λειτούργησαν σε μια τέτοια περίπτωση. Πάντως, η άρση, απομείωση ή άμβλυνση της ευθύνης των μελών του ΔΣ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ακόμα κι αν η ΓΣ εγκρίνει τη διαχείρισή τους ή τα απαλλάξει από την ευθύνη τους. Περί αυτών, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.-

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

Σημ.: Το παρόν άρθρο σε πλήρη μορφή.