Τα ελλείμματα που έφερε στο προσκήνιο η πανδημία

"Η χώρα μας δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένη για την αντιμετώπιση και την διαχείρισή της πανδημίας, η κρίση της οποίας έφερε στο προσκήνιο τα ελλείμματα της πολιτικής στην υγεία, στην παιδεία και στους θεσμούς που υφίστανται από χρόνια". Αυτό επισημαίνει σε ανάρτησή του ο Καθηγητής Γενικής Ιατρικής Χρήστος Λιονής, καταθέτοντας κάποιες "σκέψεις", όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.


Αναλυτικά ο κ. Λιονής γράφει: 

"Η πορεία της πανδημίας φαίνεται να βρίσκεται στη χώρα μας σε μια κρίσιμη καμπή, και όχι μόνο γιατί ο αριθμός των περιπτώσεων που καταγράφονται καθημερινά αυξάνεται. Υπάρχει αρκετή σύγχυση στον πληθυσμό, που σε συνδυασμό με τον πανικό που προκαλεί μια ελλιπώς σχεδιασμένη και συντονισμένη επικοινωνιακή στρατηγική, διαμορφώνει μια αρνητική προοπτική για την αντιμετώπιση της επιδημίας στη χώρα μας.

Υπήρξαν λάθη στην ανακοίνωση των νέων περιπτώσεων που παρουσιάζονταν ως αριθμοί ανά νομό, προκαλώντας σύγχυση στην ερμηνεία από αυτούς που τους διαβάζουν, οδηγώντας πιθανά σε αποφάσεις και μέτρα αναντίστοιχα με το μέγεθος και την πορεία της πανδημίας. Απλοί αριθμοί που δε λάμβαναν υπόψη τους τη σύνθεση του πληθυσμού και ιδιαίτερα το ποσοστό των νέων που είχαν και τη μεγαλύτερη έκθεση τον ιό, καθώς και των ευάλωτων ομάδων, το βαθμό έκθεσης του πληθυσμού σε εξωγενείς πηγές, καθώς και την κινητικότητα του, όπως επίσης τον ρυθμό και το είδος της χρήσης των διαγνωστικών δοκιμασιών. Δεδομένα από καλά σχεδιασμένες πληθυσμιακές και επαναλαμβανόμενες μελέτες, με βάση τα αντισώματα στο γενικό πληθυσμό, αλλά και επιδημιολογικές με βάση τα συμπτώματα, που θα διερευνούσαν την κλινική εικόνα στην ομάδα αυτών που νοσούν με ήπια συμπτώματα ή στην κατηγορία αυτών που ονομάζουμε «ασυμπτωματικούς», δεν είναι διαθέσιμα. Τα δεδομένα αυτά είναι απαραίτητα για μια εθνική αλλά και περιφερειακή στρατηγική αντιμετώπισης της πανδημίας.

Θα ήθελα περισσότερο να μείνω σε θεσμικά βήματα που θα κάλυπταν υφιστάμενα ελλείμματα, τα οποία χρειάζεται η χώρα μας όχι μόνο για να αντιμετωπίσει τη σημερινή πανδημία αλλά και για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξή της. Επιγραμματικά, θα αναφέρω τις παρακάτω χαμένες ευκαιρίες, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ώστε η σημερινή συζήτηση να στρεφόταν:

(α) στην υγεία και να μην έμενε περιορισμένη στον κορωνοιό. Η σημερινή πανδημία άλλωστε επιβεβαίωσε ότι ο παραδοσιακός διαχωρισμός σε μεταδοτικά και μη μεταδοτικά νοσήματα δεν ισχύει, και ότι η κύρια στόχευση των υπηρεσιών υγείας θα πρέπει να είναι η προαγωγή της υγείας και η μείωση της ευαλωτότητας. Μια τέτοια συζήτηση θα έφερνε στο φως τη σχέση της φτώχειας και της κοινωνικής απομόνωσης με τις σοβαρές παρενέργειες της λοίμωξης και θα οδηγούσε σε μια νέα πολιτική για την αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων και της υποστήριξης των ευάλωτων ομάδων στην κοινότητα. Μια τέτοια συζήτηση ακόμη θα έδινε ένα άλλο ρόλο στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, που σε συνεργασία με τις υπηρεσίες δημόσιας υγείας θα συνέβαλαν στην επιδημιολογική επιτήρηση της πανδημίας, καθώς και στην αντιμετώπιση των ήπιων περιπτώσεων, ενώ θα συνέβαλαν και στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή προγραμμάτων μείωσης της ευαλωτότητας. Παράλληλα, αυτή θα οδηγούσε και στη διασύνδεση των υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας με αυτές της κοινωνικής φροντίδας, ενώ ακόμη θα έδινε ένα καινούργιο ρόλο στην εκπαίδευση και στην προετοιμασία των μελλοντικών γενεών.

(β) στη δημόσια υγεία και στην ενίσχυση των υπηρεσιών της που θα ενίσχυαν μαζί με άλλα μέτρα και το ρόλο της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης τόσο στην υγειονομική επιτήρηση και στην παρακολούθηση της πανδημίας αλλά και στο σχεδιασμό και εφαρμογή των προστατευτικών μέτρων. Έτσι, χάθηκε προς το παρόν μια σημαντική ευκαιρία ενδυνάμωσης των περιφερειακών και τοπικών θεσμών που θα συνέβαλαν στην εδραίωσή τους αλλά και στην καλύτερη επικοινωνία με τους πολίτες, για την οποία δε χρησιμοποιήθηκαν πρόσωπα με επιρροή και λόγο στις τοπικές κοινωνίας συμβάλλοντας έτσι στη διαμόρφωση μιας νέας πρακτικής και συμπεριφοράς.

(γ) στη νεότητα και στην τεχνολογία με όρους απασχόλησης αλλά και επικοινωνιακής και αναπτυξιακής στρατηγικής που θα συνέβαλε περισσότερο αποτελεσματικά στη μείωση της έντασης, καθώς και στην ουσιαστικότερη ανάμιξή της νέας γενιάς στη διαχείριση της πανδημίας.

(δ) στην εκπαίδευση και στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα δίνοντας την αφορμή για την ανάπτυξη ενός άλλου σχολείου που θα επένδυε στις αξίες και στην αναζήτηση της γνώσης με ολοκληρωμένες παιδαγωγικές προσεγγίσεις που θα στόχευαν στην υιοθέτηση συμπεριφορών με ενεργητική μάθηση.

Η κρίση της πανδημίας έφερε στο προσκήνιο τα ελλείμματα της πολιτικής στην υγεία, στην παιδεία και στους θεσμούς που υφίστανται από χρόνια. Η χώρα μας δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένη για την αντιμετώπιση και την διαχείρισή της. Ας μάθουμε όμως από αυτά που δεν έγιναν και να τολμήσουμε με γενναιότητα και σύνεση, όπως ανέφερε ο Πλάτων, τα βήματα που χρειάζονται για το μέλλον. Η ευθύνη είναι και δική μας".