Κλιματική αλλαγή σε περιβάλλον ασφάλειας

Γράφει ο Γιάννης Αναστασάκης*

Στην Κρήτη νιώσαμε όλοι τυχεροί που η σφοδρή κακοκαιρία "Daniel" πέρασε από την ηπειρωτική Ελλάδα στη βόρεια Αφρική χωρίς να μας πλήξει. Η τύχη όμως δεν είναι κάτι στο οποίο μπορεί να βασιστεί κάποιος, πολύ περισσότερο οι κοινωνίες και οι υποδομές. Η κλιματική αλλαγή μετατρέπεται σε κλιματική κρίση και δεν περιμένουμε να έρθει, είναι ήδη εδώ.

Υπάρχουν οπωσδήποτε φυσικά φαινόμενα που εμφανίζονται στο πέρασμα του χρόνου με μεγάλη περιοδικότητα, όπως οι πλημμύρες. Ωστόσο, η αλλαγή των κλιματικών συνθηκών είναι τέτοια που δεν αφήνει περιθώρια βεβαιότητας για τον χρόνο επιστροφής ενός πολύ ισχυρού φαινομένου. Και ενώ φυσικά δεν μπορούμε ούτε να ελέγξουμε τις συνέπειες όλων των πιθανών φαινομένων, ούτε και να φτιάξουμε υποδομές που να είναι ικανές να καλύψουν το φάσμα τους, υπάρχουν όμως αρκετά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε.

Καταρχάς, πρέπει, χωρίς να χαθεί χρόνος, να μελετήσουμε το γεωφυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον που έχουμε σε σχέση με τους κινδύνους που παράγουν οι φυσικές καταστροφές. Με τη χρήση μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης είναι σήμερα δυνατή η προσομοίωση και η πρόβλεψη των επιπτώσεων σε περίπτωση εκδήλωσης ακραίων φαινομένων. Αυτό που έγινε στη Θεσσαλία και στη Λιβύη μπορούσε να συμβεί και εδώ, δεν είναι κάτι υποθετικό. Ας δούμε άμεσα τι συνέπειες θα είχε, αυτό και μια σειρά από άλλες φυσικές καταστροφές. Όταν γνωρίζουμε τον ακριβή κίνδυνο, τότε έχουμε την βάση για να σχεδιάσουμε την αποφυγή του.

Έπειτα, και ενώ προφανώς δεν είναι ελέγξιμα όλα τα φαινόμενα, δεν γίνεται πλέον να σχεδιάζονται και να υλοποιούνται υποδομές με γνώμονα την εκτίμηση κινδύνου που υπήρχε πριν δεκαετίες. Με τα επικαιροποιημένα δεδομένα θα αλλάξουμε τα πλαίσια θωράκισης υποδομών που σχεδιάζονται τώρα για το μέλλον και θα ενσκύψουμε στις ήδη υπάρχουσες για να δούμε πώς θα γίνουν πολύ ανθεκτικότερες.

Η εθνική οδός Αθήνας- Θεσσαλονίκης έμεινε κλειστή πάνω από δύο εβδομάδες. Φανταζόμαστε τον ΒΟΑΚ να καταρρέει και κλείνει για αντίστοιχο διάστημα; Το φράγμα Αποσελέμη να μην αντέχει το νερό; Το νέο αεροδρόμιο να καλύπτεται από νερά στο μέσο της τουριστικής περιόδου; Υπάρχουν φαινόμενα που μπορούν να κάνουν αυτά τα σενάρια πραγματικότητα. Υπάρχουν όμως και τρόποι να προληφθούν αυτά σε πολύ μεγάλο βαθμό.

Η Κρήτη, με ένα κορυφαίο ερευνητικό και τρία εξαιρετικά και δυναμικά πανεπιστημιακά ιδρύματα, διαθέτει ήδη το επιστημονικό δυναμικό που μπορεί να υποστηρίξει αυτή τη διαδικασία. Το νησί μας βρίσκεται σε φάση εμβάθυνσης των αναπτυξιακών επενδύσεων και ανανέωσης των στρατηγικών υποδομών. Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών και της βιωσιμότητας των επενδύσεων περνά μέσα από την επανεκτίμηση των φυσικών κινδύνων και την προληπτική βελτίωση των όρων αντιμετώπισής τους.

Η προβλεπτικότητα και η σχεδίαση για αυτό που μπορεί να αντιμετωπίσει η Κρήτη τις επόμενες δεκαετίες είναι κεντρική απαίτηση της εποχής μας. Η συγκρότηση ενός διεπιστημονικού οργάνου που θα συντονίσει και θα κατευθύνει αυτή τη διαδικασία είναι εφικτό και αναγκαίο σήμερα σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης. Με αυτό τον τρόπο η εργασία αυτή θα λάβει στρατηγική διάσταση και θα μπορέσει να δει τα πράγματα στη μεγάλη εικόνα.

Οι δυνατότητες που έχουμε δεν είναι λίγες, είναι σημαντικές. Ο συνδυασμός τους μπορεί να μεγιστοποιήσει το αποτέλεσμα. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι μια κατάσταση που θα περάσει απλά, αλλά δεν είναι και μια καταδίκη που πρέπει να δούμε μοιρολατρικά. Οι επιπτώσεις της μπορούν να μετριαστούν και να ελεγχθούν, ακόμα και με όφελος σε κάποιες περιπτώσεις, αν δράσουμε έγκαιρα και ανάλογα. Το μέλλον δεν μας περιμένει, έχει έρθει. Ας το αντιμετωπίσουμε.

*Ο Γιάννης Αναστασάκης είναι Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ - MSc - MBA
Υποψ. Περιφερειακός Σύμβουλος Ηρακλείου
"Για την Κρήτη μας - Σταύρος Αρναουτάκης"
Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων, Καθημερινότητας & Πρασίνου
Δήμος Ηρακλείου