Γιώργος Μερκουλίδης: Το Ηράκλειο σε αναζήτηση ταυτότητας

Γράφει ο Γιώργος Μερκουλίδης*

 Όπως έγραψα και σε προηγούμενο άρθρο μου το Ηράκλειο είναι μία από τις ιστορικότερες και σημαντικότερες πόλεις του ελλαδικού χώρου.

  Είναι η πόλη με την πλέον μακροίωνη ιστορική διαδρομή, διαχρονικό κέντρο εμπορίου και ναυτιλίας και διαχρονική εστία συνάντησης και ώσμωσης πολιτισμών.

  Λόγω της εξαιρετικής του γεωστρατηγικής θέσης αποτέλεσε πολλές φορές το μήλον της έριδος πολλών επίδοξων κατακτητών.

  Κατακτήθηκε κατά σειρά από τους Συρακινούς (ένατος έως δωδέκατος αιώνας μ.Χ), τους Ενετούς (1219-1669) και στη συνέχεια από τους Οθωμανούς (1669-1898). Φυσικά οι κατακτητές άφησαν στην πόλη το πολιτισμικό αποτύπωμά τους.  

  Οι Ενετοί άφησαν τα σπουδαία τείχη, που θεωρούνται το καλύτερο οχυρωματικό έργο της Μεσογείου, καθώς επίσης σειρά άλλων εξαιρετικών μνημείων και τον δυτικό τρόπο ζωής, ενώ έφεραν σε άνθηση τις τέχνες και τα γράμματα. Οι Οθωμανοί άφησαν μια πόλη ανατολίτικη χωρίς στυλ και χωρίς στοιχειώδη αισθητική. Το χειρότερο όμως είναι ότι άφησαν την ανατολίτικη νοοτροπία.

  Έκτοτε η πόλη μας πορεύεται με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά. Έχει χαρακτήρα κοσμοπολίτικο αλλά και έντονα ανατολίτικο. Είναι εξωστρεφής και ευρωπαϊκή στην οικονομική της δραστηριότητα, εσωστρεφής δε μίζερη και εξαιρετικά κακόγουστη στην εμφάνιση, το στυλ και τη λειτουργικότητά της. 

Τα προβλήματα της πόλης μας εύκολα εντοπίζονται στα εξής σημεία:  

1. Ελάχιστη έως μηδενική αξιοποίηση του βορείου άξονά της γεγονός που καθιστά σχεδόν αδύνατη την πρόσβαση των δημοτών της στη θάλασσα.
2. Άναρχη και αυθαίρετη δόμηση κυρίως στο εκτός των τειχών τμήμα της, που την κάνει να μην θυμίζει πόλη, αλλά «πλίνθους και κέραμους ατάκτως ερριμένους» και την καθιστά υποδεέστερη και από πόλη της Μέσης Ανατολής.
3. Ανεπαρκής και προβληματική ρυμοτομία που έχει ως συνέπεια, την προβληματική κυκλοφορία πεζών και οχημάτων η οποία δημιουργεί στις ώρες αιχμής εικόνα κυκλοφοριακού χάους.
4. Ανεπαρκής πολεοδομικός σχεδιασμός και μη επέκταση για πολλά χρόνια του υπάρχοντος σχεδίου πόλεως με αποτέλεσμα η πόλη να ασφυκτιά και οι δημότες να καταφεύγουν στην έσχατη λύση της αυθαίρετης δόμησης.
5. Μη έγκυρη αποκομιδή των απορριμμάτων, αλλά και μη επαρκής καθαρισμός των εξωτερικών δημοτικών χώρων, με αποτέλεσμα η πόλη μας εκτός από κακόγουστη να είναι και ακάθαρτη.
6. Μη προβολή της ιστορίας της πόλης μας, μη αξιοποίηση των ενετικών τειχών και άλλων μνημείων της, μεταξύ των οποίων είναι πολλά εγκαταλελειμμένα νεοκλασικά κτήρια.
7. Απουσιάζει επίσης η προβολή των γαστρονομικών ιδιαιτεροτήτων της πόλης, της μουσικής της παράδοσης και άλλων πολιτιστικών στοιχείων της.

 Προτάσεις 

1. Αξιοποίηση του βορείου άξονα και των ενετικών τειχών ώστε οι δημότες και οι πολυάριθμοι επισκέπτες και περιηγητές να αποκτήσουν πρόσβαση προς τη θάλασσα και δυνατότητα περιήγησης στα ενετικά τείχη για απόλαυση της θέας της. Όσον αφορά στα τείχη θα πρέπει να κατασκευασθεί δρόμος επάνω σε αυτά (με αφετηρία την βίγλα) δενδροφυτευμένος εκατέρωθεν, ή φυτευμένος αντιστοίχως με λουλούδια σε ζαρντινιέρες, τον οποίο οι δημότες θα έχουν πανοραμική θέα.
2. Πλήρης εφαρμογή του υπάρχοντος ρυμοτομικού σχεδίου σε όλο το σημείο της πόλης με την διάνοιξη των αντίστοιχων δρόμων καθώς και λήψη πρόσθετων μέτρων για την λύση του κυκλοφοριακού προβλήματος.
3. Άμεση επέκταση του σχεδίου πόλεως, είτε με την έγκριση και υλοποίηση υπαρχουσών μελετών, είτε με την εκπόνηση νέων.
4. Άμεση βελτίωση των παρεχόμενων από τον Δήμο υπηρεσιών καθαριότητας ώστε να αποκτήσουμε μια καθαρή πόλη.
5. Συστηματική καταγραφή και προβολή της πλούσιας ιστορίας της πόλης και των μνημείων της ώστε να γίνει ελκυστικότερη για τους επισκέπτες και περιηγητές μας, αξιοθαύμαστη για τους δημότες.
6. Συστηματική καταγραφή και προβολή του συνόλου των γαστρονομικών ιδιαιτεροτήτων της κοινωνίας μας που απαρτίζουν την περίφημη «κρητική διατροφή», γνωστή διεθνώς για την λιτότητά της σε λιπαρά, τον πλούτο της σε γεύσεις και την μεγάλη συμβολή της στην διατήρηση της καλής υγείας.
7. Συνέχιση της υπάρχουσας πολιτισμικής δραστηριότητας, στο δε χώρο της μουσικής να δοθεί έμφαση και στην καλλιέργεια του τοπικού, παραδοσιακού είδους της.

Αυτά είναι σε αδρές γραμμές τα προβλήματα και οι προτεινόμενες λύσεις για την πόλη μας. Ζητούμενο είναι η διαμόρφωση μίας πόλης με νέα ταυτότητα η οποία θα είναι σύγχρονη και λειτουργική. Καθαρή και όμορφη. Κοσμοπολίτικη και συγχρόνως παραδοσιακή. Ελκυστική για τους ξένους και αξιοθαύμαστη για τους δημότες της.

Την  πόλη αυτή που εγώ ονειρεύομαι, και εσείς, πιστεύω, ότι διακαώς επιθυμείτε, σας ζητώ να μου δώσετε με την ψήφο σας την ευκαιρία από κοινού να δημιουργήσουμε.  

* Ο Γιώργος Β. Μερκουλίδης είναι Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω      
Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος της παράταξης «ΗΡΑΚΛΕΙΟ Η πόλη μας»