Γράφει ο Γιάννης Αλμυράκης*
Μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα το ζητούμενο σε όλες τις μελέτες κυκλοφοριακής οργάνωσης προτεραιότητα είχε το αυτοκίνητο. Οι απαλλοτριώσεις οι διανοίξεις και οι διαμόρφωσης έδινα όλο και μεγαλύτερο ρόλο και χώρο στο αυτοκίνητο έτσι ώστε η πόλη και ο χώρος να προσαρμόζεται στις ανάγκες του αυτοκινήτου και όχι το αντίστροφο .Το γεγονός ότι οι πόλη μας έχει τη δυνατότητα να εξυπηρετούν συγκεκριμένο αριθμό αυτοκινήτων σχεδόν ποτέ δεν λαμβάνεται υπόψη στις συμβατικές κυκλοφοριακής μελέτης, κλέβοντας χώρο από τις χρήσεις και τους χρήστες των οδών που παραχωρούνται στο αυτοκίνητο.
Ο αριθμός των αυτοκινήτων μπορεί να περιοριστεί σημαντικά γιατί εξαρτάται από κάποιους παράγοντες που μπορούν να ληφθούν υπόψη στον ανασχεδιασμό αστικών οδών.
1. Περιοριστικά μέτρα πάνω σε περιοχές ήπιας κυκλοφορίας πλάτη των οδών πεζοδρομήσεις χοροί που μπορούν να διαμορφωθούν σε χώρους στάθμευσης
2. Εναλλακτικές λύσεις πάνω στις δημόσιες συγκοινωνίες τους πεζόδρομους, το περπάτημα, το ποδήλατο, και γενικά την αξιοπιστία την διαθεσιμότητα και τις επιδόσεις.
3. Το κόστος ανακατασκευής, κυκλοφορίας όπως φόρους δασμοί στάθμευσης, χρήσης και κόστος και έσοδα από την χρήση των δημόσιων συγκοινωνιών.
4. Η πολεοδομική οργάνωση ο γενικός πολεοδομικός σχεδιασμός και η σωστή κατανομή των χρήσεων γης.
5. Τη σωστή αξιοποίηση των ενετικών τειχών πέριξ του κέντρου του Ηρακλείου .
Οι μέχρι σήμερα μελέτες είχαν στόχο η πόλη να μπορεί να υποδέχεται ένα μεγαλύτερο αριθμό αυτοκίνητο ,με διαπλάτυνση των ήδη υφισταμένων οδών χωρίς καμιά υποδομή για ποδήλατο δρόμους η πεζόδρομους. Με το να κρατούν το κόστος του αυτοκινήτου χαμηλά εξώθησαν την κοινωνία για περισσότερη χρήση και τους κατοίκους της πόλης να αδιαφορούν για άλλους τρόπους μετακίνησης. Αποτέλεσμα η αυξητική τάση της χρήσης των αυτοκινήτων.
Το Ηράκλειο, η πόλη μας υστερεί σημαντικά στη συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση με αυτές των αντίστοιχων ευρωπαϊκών. Τα κυκλοφοριακά τις προβλήματα εστιάζονται στην ανύπαρκτη στάθμευση τη φτωχή δημόσια συγκοινωνία τις ανύπαρκτες υποδομές ποδηλάτων τις υποδομές για περπάτημα το κυκλοφοριακό χάος τη καθόλου σήμανση και διαμόρφωση για τον έλεγχο της ταχύτητας χωρίς περιοριστικά μέτρα για την στάθμευση των αυτοκινήτων των κατοίκων του κέντρου όπως και των κατοίκων των περιφερειακών οικισμών που θέλουν να επισκεφθούν το κέντρο. Η αυθαίρετη δόμηση και η απουσία πολεοδομικών σχεδιασμών και πολιτικών στο σχεδιασμό των αστικών οδών έχει ως αποτέλεσμα η πόλη μας να χαρακτηρίζονται ως η πόλη του αυτοκινήτου.
Για να αλλάξουμε όλα αυτά θα πρέπει να ληφθούν σημαντικές δράσεις και λύσεις ώστε να γίνει η πόλη ανθρώπινη . Όλα ξεκινούν από τις οικονομικές δυνατότητες που μπορεί να εξασφαλίσει από χρηματοδότηση του Δημοσίου αλλά και από ιδιωτικούς φορείς, δηλαδή η πλέον σύγχρονη παρέμβαση ώστε να μπορεί να υλοποιηθεί μία πολιτική και ένα σχέδιο. Τα τελευταία χρόνια οι πόροι που προέρχονται από την ευρωπαϊκή ένωση αποτελούν ίσως το βασικότερο παράγοντα υλοποίησης των προγραμμάτων στον ανασχεδιασμό των αστικών οδών.
Οι περιορισμένες πηγές χρηματοδότησης οι πολύπλοκες διαδικασίες έγκρισης το χρονοβόρο χρονοδιάγραμμα κατασκευής έχει ως αποτέλεσμα το Ηράκλειο να παραμένει στάσιμο και στο τομέα του κυκλοφοριακού και της στάθμευσης με συνέπειες που αποδέχτη έχουν τους κατοίκους και τους επισκέπτες . Μια λύση σε αυτό είναι οι ενδιάμεσες στρατηγικές σχεδιασμού. Είναι ένα σύνολο εργαλείων και τακτικών που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να βελτιώσουμε έστω οδούς και δημόσιους χώρους για το κοντινό μέλλον.
Ο στόχος και τα πλεονεκτήματα σε μία μελέτη ενδιάμεσου σχεδιασμού είναι :
α) Να είναι προσβάσιμοι οι χώροι και οι δρόμοι για να καλύψουν όλες τις ανάγκες των επισκεπτών
β) Να μπορεί να εξισορροπεί τις απαιτήσεις των κατοίκων των επιχειρήσεων και των βιομηχανιών της περιοχής
γ) Να στοχεύει οι διάφοροι συνδυασμοί μετακινήσεων να αποσκοπούν παράλληλα σε οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη
δ) Να καταφέρει να βελτιώσει την σχέση κόστους και εισπράξεις προς όφελος των δικτύων
ε) Να αξιοποιήσει τα υφιστάμενα δίκτυα
ζ) Να περιοριστεί η ενεργειακή κατανάλωση των αερίων του θερμοκηπίου και η γενικότερη ρύπανση
η) Να προωθούν την ήπια κυκλοφορία και όχι την αυξημένη ταχύτητα
θ) Να τροφοδοτούν με εμπορεύματα τα καταστήματα σε ώρες που να μην επηρεάζει την ποιότητα του οδικού περιβάλλοντος
ι) Να προωθήσουν την διαχείριση κινητικότητας βιώσιμης μετακίνησης που δεν είναι απαραίτητη η δημιουργία νέων υποδομών για το "Car Sharing", "Κοινόχρηστου αυτοκινήτου" συλλογική χρήσης των αυτοκινήτων των ποδήλατων των ηλεκτρονικών πατινιών κ.τ.λ.
λ) Να υπάρχει άνετη προσπέλαση των ΑΜΕΑ με ειδικό σχεδιασμό ώστε η παρουσία τους να είναι σεβαστή
Για να γίνει βιώσιμη πόλη το Ηράκλειο θα πρέπει αρχικά η επέκταση της να περιοριστεί δημιουργώντας υψηλότερου συντελεστές δόμησης στις επεκτάσεις των σχεδίων χωρίς σε αυτό να περιλαμβάνεται το ιστορικό κέντρο. Αξιοποίησης των ανενεργών βιομηχανικών εγκαταστάσεων και των εγκαταλελειμμένων κτιρίων. Το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας(ΣΒΑΚ) υπηρετεί τέτοιου είδους αλλαγές στα πολεοδομικά συγκροτήματα.
1. Να έχουν εγκατασταθεί πολλές δραστηριότητες σε απόσταση σχετικά μικρή μεταξύ τους που θα είναι εφικτή να καλύψει με το ποδήλατο ή τα πόδια
2. Να εγκατασταθούν διάσπαρτα μέσα στο αστικό ιστό θέσεις εργασίας
3. Η ταχύτητα των μηχανοκίνητων να γίνετε όσο το δυνατόν χαμηλότερες
4. Η ρύπανση του αέρα και του θορύβου να είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερη
5. Η αισθητική στους δρόμους να εμπλουτιστεί με περισσότερο πράσινο με πληροφόρηση για τους πεζούς κατάλληλη αστική επίπλωση και ποδήλατα
Για να αναδείξει η πόλη μας την ταυτότητα της θα πρέπει να ακολουθήσει τέσσερις πολεοδομικές στρατηγικές
α) Να βγάλει από το κέντρο το αυτοκίνητο με ένα ΣΒΑΚ που θα δίνει τις λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν στις εισόδους της πόλης με αυστηρή πολιτική στάθμευσης σε επισκέπτες και ιδιαίτερες λύσεις για τους κατοίκους τις
β) Αποθάρρυνση της επέκτασης της πόλης προς την περιφέρεια υιοθετώντας ειδικές πρακτικές πολεοδομικής και κυκλοφοριακής πολιτικής
γ) Με τη δημιουργία γειτονιών που θα έχουν μορφή ήπιας κυκλοφορίας και με όριο ταχύτητας όχι πάνω από 30 km/h
δ) Με την ανάπλαση διαδρομών που θα αναπτύσσονται ακτινωτά και θα χρησιμοποιούνται συνδυαστικά με τους πεζούς και τους ποδηλάτες έτσι που να συνδέει το κέντρο με την γειτονικές περιοχές.
*Ο Γιάννης Αλμυράκης είναι υποψήφιος σύμβουλος με την παράταξη του Μιχάλη Καραμαλάκη «Ηράκλειο, η πόλη μας»
Πολιτικός Μηχανικός Τ.Ε. / Ε.Δ.Ε.
Msc Περιβαλλοντολόγος Πολιτικός Μηχανικός
Veb Συντήρηση Αναστήλωση
Msc Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Κτιρίων
Ενεργειακός Επιθεωρητής /Τεχνικός Ασφαλείας
