Γ. Αλμυράκης: Νέα Αλικαρνασσός, μια πολύπαθη πολεοδομική ενότητα του Δήμου Ηρακλείου

Γράφει ο Γιάννης Αλμυράκης*

Η πολεοδομική ενότητα της Νέας Αλικαρνασσού Ηρακλείου  είναι μία  περιοχής που έχει πρόσωπο προς το βορρά και συνορεύει δυτικά με το Ηράκλειο και  ανατολικά με το Δήμο  Χερσονήσου (Γούβες). Διοικητικά ανήκει στο Δήμου Ηρακλείου και περιλαμβάνει στο νότιο της τίμημα την βιομηχανική περιοχή Ηρακλείου ανατολικά τον αερολιμένα "Νίκος Καζαντζάκης" και τμήμα του λιμανιού του Ηρακλείου ενώ μεγάλες αρτηρίες οδικές διέρχονται μέσα από το αστικό ιστό της πόλης. Η συνολική του έκταση ανέρχεται στα 16,1 km² ενώ κατά την Απογραφή του 2011 είχε πληθυσμό 12.925 κατοίκους.

Στο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ηρακλείου αποτελεί την πολεοδομική ενότητα με αριθμό 40 μέσα στην οποία διακρίνονται ειδικές χρήσης όπως οι φυλακές κοντά σε κατοικημένη περιοχής το καταυλισμό των τσιγάρων την ΒΙ.ΠΕ. Ηρακλείου το λιμάνι το αεροδρόμιο τα στρατόπεδα, δηλαδή θέσεις χωροταξικά και περιβαλλοντικά ασύμβατες. Αν κάποιες από αυτές μετά εγκατασταθούν θα προκύψει μία λογική αύξηση προς εκμετάλλευση τους ως προς την χρήση κατοικιών υπηρεσιών εμπορίου. Η πολεοδομική ενότητα έχει κάποιες σημαντικές εκτάσεις που έχουνε μείνει ανεκμετάλλευτες, τμήματα γης της περιοχής έχει χρήση γεωργικής εκμετάλλευσης μέσα στην οποία διακρίνεται και διάσπαρτη δόμηση.

Η Νέα Αλικαρνασσός διαθέτει από την αρχή της διαμόρφωσης της ρυμοτομικό σχέδιο και κοινόχρηστους χώρους. Πολλές από τις έκτασης του αστικού ιστού της έχει χέρσα γη  αλλά και εκτάσεις που έχουν καταπατηθεί από ιδιώτες ανήκουν περιουσιακά στο δήμο. Η περιοχή είχε αγροτικό καθαρά χαρακτήρα πριν την εγκατάσταση των προσφύγων. Η γεωργική γη με την πάροδο του χρόνου μετατράπηκε σε αστική με αποτέλεσμα ο πρωτογενής τομέας να συρρικνώνεται διαρκώς. Η περιοχή σήμερα διαθέτει πέντε πάρκα φυτεμένα επίσης διαθέτει εγκαταστάσεις αναψυχής και άθλησης. Το νότιο τμήμα της πολεοδομικής ενότητας διατηρεί χαρακτήρα αγροτικό με αμπελώνες ελαιώνες και βοσκότοπους αλλά παρατηρείται και μία υποβάθμιση λόγω της εγκατάστασης της Βιομηχανικής Περιοχής και των εγκαταστάσεων του Στρατού και τον εγκαταλελειμμένων λατομείων. Το μεγαλύτερο μέρος του παραλιακού μετώπου της παραμένει ουσιαστικά ανεκμετάλλευτο χωρίς προστασία από τους κυματισμούς και χωρίς πρόσβαση.

Πολλά από τα προβλήματα της περιοχής προέρχονται από τη λειτουργία του αεροδρομίου "Ν. Καζαντζάκης" όπως αυτό της ηχορύπανσης και του κινδύνου ατυχήματος αλλά και τις μεγάλες περιβαλλοντικές οχλήσεις με βλαβερές και επώδυνες επιπτώσεις της υγείας των κατοίκων της. Πολλές φορές η ηχορύπανση ξεπερνά τα 100 dB, που τους θερινούς μήνες η επιβάρυνση από το μεγάλο αριθμό των προσγειώσεων και τον απογειώσεων είναι μεγάλη και ασφυκτική. Το γεγονός ότι γειτνιάζει με την αστική περιοχή επιβάλλει περιορισμούς τόσο στο ύψος των οικοδόμων όσο και στην δόμηση της περιοχής αποτέλεσμα που επηρεάζουν τις χρήσεις γης και σαφώς και τις αξίες της γης. Οι χώροι στάθμευσης πέριξ του αεροδρομίου παραμένουν ελάχιστες έναντι του όγκου της κινητικότητας του αλλά και τα λήμματα του αεροδρομίου καταλήγουν στη θάλασσα ανεπεξέργαστα. Το τμήμα του λιμανιού που αναπτύσσεται στο βόρειο τμήμα του έχει συγκέντρωση της ρυπογώνες λειτουργίες του όπως της ναυπηγοεπισκευαστικές λειτουργίες τις αποθήκες πετρελαιοειδών την διακίνηση των καυσίμων και το φορτίων.

Μέσα από τη νέα Αλικαρνασσό παίρνουν διάφορα οδικοί άξονες όπως ο ΒΟΑΚ( βόρειος οδικός άξονας) η παλιά Εθνική Οδός Ηρακλείου Αγίου Νικολάου οδικός άξονας ΒΙ.ΠΕ. Ηρακλείου Βιάννου. Εντός σχεδίου πόλεως υπάρχουν πλατύς οδοί με πεζοδρόμηση και ο κεντρικός άξονας η Λεωφόρος Ίκαρου που συνδέει το Ηράκλειο με το αεροδρόμιο του . Οι διαδημοτικές μετακινήσεις σε γενικές γραμμές είναι ανεκτές. Οι κεντρικές λειτουργίες διατάσσονται σε ένα σταυροειδή δίκτυο με εναλλασσόμενη αντιδρομιση με διαδοχικά παράλληλα κεντρικούς δρόμους. Η μικρή απόσταση της πολεοδομικής ενότητας από την εθνική οδό όπως ακόμα το αεροδρόμιο και το λιμάνι έχουν σαν αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα αυξημένο κυκλοφοριακό φόρτο, ηχορύπανση αλλοίωση του φυσικού τοπίου και φυσικά μόλυνση του αέρα.

Το αεροδρόμιο δημιουργεί αρκετά προβλήματα στον αστικό κλοιό της περιοχής της Νέας Αλικαρνασσού, ένα ενδεχόμενο ατύχημα θα έχει βλαβερές συνέπειες και αποτελέσματα. Τα καυσαέρια ηχορύπανση και η λειτουργία του ραντάρ είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν αρνητικά στην υγεία των κατοίκων της περιοχής. Η επέκταση της πόλης δεν είναι εφικτή αφού υπάρχουν πολλοί περιορισμοί στην δόμηση κάτι που επηρεάζει την αξία της γης και παράλληλα δεσμεύει και ένα αρκετά μεγάλο της τμήμα που θα μπορούσε να γίνει επέκταση της πόλης προς την πλευρά του αεροδρομίου.

Εντός των δυτικών ορίων της Πολεοδομικής ενότητας της Νέας Αλικαρνασσού υπάρχει το λιμάνι Ηρακλείου όπου διαθέτει αυξημένες ρυπογώνες  λειτουργίες που σαν αποτέλεσμα έχουν την υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων. Ο μεγάλος αριθμός επιβατών ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες που εξυπηρετεί το λιμάνι έκανε βασική την ανάγκη να κατασκευαστεί μία βασική οδική αρτηρία με αποτέλεσμα να αυξηθεί αρκετά το κυκλοφοριακό φορτίο της περιοχής και κατ επέκταση να επιβαρυνθεί σημαντικά το περιβάλλον.

Ενώ καθημερινά αυξάνεται ο αριθμός των ιδιωτικής χρήσης αυτοκινήτων υπάρχει γενικότερη έλλειψη οργανωμένων ιδιωτικών ή δημόσιων χώρων στάθμευσης. Από την λειτουργία των μεγάλων οδικών αξόνων υποβαθμίζεται σημαντικά ο αστικός ιστός για την εξυπηρέτηση των δραστηριοτήτων. Αποτέλεσμα έχει η διαμπερή μετακίνηση των αγαθών και των πολιτών την ηχορύπανση την υπερεκτίμηση της αξίας της γης και τις κοινωνικές συγκρούσεις λόγω συμφερόντων. Σε γενικές γραμμές όμως το οδικό δίκτυο εντός του αστικού κλοιού είναι καλό και σχεδιασμένο με ανεξάρτητες οδικές αρτηρίες που συνδέονται κάθετα και οριζόντια μεταξύ τους παρά τα προβλήματα συντήρησης που  παρουσιάζουν. Άλλος ένας παράγοντας που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την διαμόρφωση του οδικού δικτύου είναι η αυθαίρετη δόμηση.

Όλες αυτές οι ασύμβατες μεταξύ τους χρήσεις γης δημιουργούν μία όξυνση στα κυκλοφοριακά προβλήματα της περιοχής που επιβαρύνουν το φυσικό περιβάλλον και την ποιότητα του εδάφους και κατ επέκταση του αέρα του νερού και βέβαια της ποιότητας της ζωής των κατοίκων της. Εντός του αστικού ιστού παρατηρείται κακή και αδιαμόρφωτη οικιστική δραστηριότητα και δραστηριότητες οχλίζουσες όπως επαγγελματικά εργαστήρια και συνεργεία αυτοκινήτων που χρήζουν άμεσης μετεγκατάστασης. Τέλος παρατηρείται περιορισμένης μελλοντική επέκτασης του σχεδίου πόλης κάτι που αυξάνει στον αστικό ιστό την πύκνωση και την καθ ύψος επέκταση .

Τα αμέσως επόμενα χρόνια θα έρθουμε αντιμέτωποι για το πώς θα πρέπει να αξιοποιηθούν προς όφελος των πολιτών τόσο η μετεγκατάσταση των φυλακών στη Νεάπολή όσο και του δεύτερου σε κίνηση αεροδρομίου στη χώρα μας στο Κασστέλι Πεδιάδος .Οι μελέτες, οι αποφάσεις και η υλοποίηση τους πρέπει να γίνει από μια ομάδα ανθρώπων που θα έχει γνώμονα το συμφέρον της πόλης και κατ επέκταση των πολιτών της . Με σεβασμό προς το περιβάλλων και τον άνθρωπο . 

*Ο Γιάννης Αλμυράκης είναι υποψήφιος σύμβουλος με την παράταξη του Μιχάλη Καραμαλάκη «Ηράκλειο, η πόλη μας»

Πολιτικός Μηχανικός Τ.Ε. / Ε.Δ.Ε.
Msc Περιβαλλοντολόγος Πολιτικός Μηχανικός 
Veb Συντήρηση Αναστήλωση 
Msc Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Κτιρίων
Ενεργειακός Επιθεωρητής /Τεχνικός Ασφαλείας