Ένα πείραμα με αποξηραμένη σταφίδα που άφησε...άφωνους τους αμπελουργούς!

Του Αντώνη Παντινάκη

Η θερμοκρασία του θύμιζε φούρνο. Δεν ήταν. “Ηλιακό ξηραντήριο” είναι η ονομασία του θαλάμου που υπάρχει στον εξωτερικό χώρο του Εργαστηρίου Ενεργειακών και Φωτοβολταϊκών Συστημάτων του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (πρώην ΤΕΙ Κρήτης).

Σ’ έναν τέτοιο θερμοθάλαμο είναι πολύ πιθανό να πηγαίνουν τα επόμενα χρόνια (πόσα, δεν μπορούμε να προβλέψουμε) οι αμπελουργοί της Κρήτης για να παράγουν τη σταφίδα τους. “Γρήγορα και ποιοτικά”, όπως διαπίστωσε πρώτος απ’ όλους ο πρόεδρος της ομάδας Αμπελουργών Κρήτης Πρίαμος Ιερωνυμάκης, που έκανε την αρχή: Διέθεσε μία μεγάλη ποσότητα σταφυλιών για να συμμετάσχει σ’ ένα πείραμα που τον άφησε... άφωνο!

“Ένα αναβαθμισμένο προϊόν που θα ωφελήσει τους αγρότες”

“Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης, μέσω μίας προγραμματικής σύμβασης το 2015-2016 και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Εκτός από εμάς συμμετείχαν πολύ καλοί συνάδελφοι από την τότε Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, ο καθηγητής Δημήτρης Λυδάκης και ο συνεργάτης του Μανώλης Κονταξάκης, ο οποίοι ανέλαβαν το κομμάτι του αγροτικού προϊόντος, της μελέτης αποξήρανσης της σταφίδας. Εμείς ως εργαστήριο εδώ αναλάβαμε την τεχνολογική υλοποίηση του θαλάμου ξήρανσης ”, μας πληροφόρησε ο κ. Φώτης Μαυροματάκης, καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου.

“Αυτή τη στιγμή ο θάλαμος μπορεί να αποξηράνει, αποδεδειγμένα, αγροτικά προϊόντα, όχι μόνο σταφύλια και να οδηγήσει σε ένα αναβαθμισμένο προϊόν, που θα ωφελήσει τους αγρότες”, συμπλήρωσε.

Εντός του θαλάμου, “που ουσιαστικά είναι ένα έμμεσο ηλιακό ξηραντήριο, οι ακτίνες του ήλιου δεν περνάνε, το προϊόν προστατεύεται”, τονίζει ο κ. Μαυροματάκης. Προστασία παρέχεται και από τις εξωτερικές συνθήκες: “Επομένως, μία ξαφνική βροχή ή η υγρασία στην ατμόσφαιρα δεν επηρεάζουν το προϊόν, το οποίο είναι μέσα σε ένα κλειστό χώρο, χωρίς φως, μέσα στον οποίο διοχετεύουμε θερμό αέρα μέσω ενός ηλιακού συστήματος”.

Ο πρόεδρος των Αμπελουργών παρενέβη για να υπερθεματίσει: “Ζήσαμε χρονιές όχι μόνο με βροχοπτώσεις που καταστρεφόταν το προϊόν τελείως, αλλά και με υγρασίες που το υποβάθμιζαν. Όλα αυτά δημιουργούν πτωτική τάση στις τιμές αλλά και στην εξέλιξη της αγοράς. Διότι ένα υποβαθμισμένο προϊόν, δεν χάνει μόνο μία χρονιά τη θέση του στην αγορά, αλλά δίνει την ευκαιρία σε άλλες ανταγωνίστριες χώρες να μπουν πιο δυναμικά να να πάρουν τη θέση του”. Ο κ. Ιερωνυμάκης έχει πάθει κι έχει... μάθει πως “όποιος δεν συμβαδίζει με τις εξελίξεις και δεν έχει ένα ποιοτικό προϊόν – το έχουμε ζήσει κι εμείς οι ίδιοι πολλές φορές – καταστρέφεται!”.

Ο κ. Μαυροματάκης στάθηκε σε ένα ακόμη “πολύ σημαντικό γεγονός”, ότι “η Κρήτη διαθέτει από τα υψηλότερα ηλιακά δυναμικά, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Και είναι επίσης πολύ θετικό το γεγονός ότι η παραγωγή του σταφυλιού συμπίπτει με την περίοδο της μέγιστης ηλιακής ακτινοβολίας. Άρα μπορούμε να αξιοποιήσουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό ηλιακή ενέργεια που δεν μας κοστίζει, για να αποξηράνουμε αγροτικά προϊόντα προς όφελος των παραγωγών”.

Η αποξήρανση βήμα - βήμα

Ο καθηγητής του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου μας περιέγραψε εν συνεχεία ενδελεχώς τη διαδικασία αποξήρανσης: “Μέσα στον θερμοθάλαμο, το ηλιακό ξηραντήριο, διοχετεύεται ο θερμός αέρας. Μέσα σε αυτόν τον θάλαμο έχουμε τοποθετήσει το προϊόν σε ράφια, όπου είναι τοποθετημένο το σταφύλι. Ο θερμός αέρας εισέρχεται στο χώρο αυτό, ανταλλάσει – απορροφά την υγρασία από το σταφύλι και στη συνέχεια η υγρασία αυτή αποβάλλεται στο περιβάλλον. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο το σταφύλι αποβάλλει την υγρασία που έχει και αποξηραίνεται. Σε εξωτερικό χώρο, αυτό συνήθως παίρνει μερικές ή και αρκετές μέρες, (παραπάνω από εβδομάδα ή ένα δεκαήμερο), ενώ μέσα σε ένα τέτοιο χώρο η ξήρανση μπορεί να γίνει πολύ συντομότερα.

Εντός της ημέρας η θερμοκρασία μπορεί να ανέβει μέχρι και τους 60 βαθμούς μέσα στο θάλαμο. Τα βράδια η θερμοκρασία μπορεί να διατηρηθεί σε χαμηλότερα επίπεδα, της τάξεως των 25-30 βαθμών, λίγο υψηλότερα από τη θερμοκρασία του εξωτερικού περιβάλλοντος, έτσι ώστε την επόμενη μέρα το προϊόν να οδηγηθεί σε αποξήρανση γρηγορότερα.

Μπορούμε με θερμοκάμερα ή και με απλά θερμόμετρα να ελέγχουμε τη θερμοκρασία και την υγρασία του θαλάμου, να δούμε ότι είναι στα επιτρεπτά όρια, γιατί κάθε προϊόν έχει τα δικά του χαρακτηριστικά. Επομένως, η αποξήρανσή του απαιτεί τις δικές του συνθήκες”.

“Εργαλείο ανάπτυξης”


Ο κ. Ιερωνυμάκης έζησε από κοντά την πρωτοποριακή μέθοδο αποξήρανσης σταφίδας και μόνο θετικά λόγια βρήκε να πει, κοιτώντας και προς το... μέλλον: “Φέραμε σταφύλια πριν τρεις μέρες, γύρω στα 100 κιλά. Απλώσαμε την ίδια ποσότητα και σε εξωτερικό χώρο στον Προφήτη Ηλία! Το αποτέλεσμα είναι πάρα πολύ καλό! Έχω μείνει... άφωνος όσον αφορά την γρήγορη εξέλιξη και την διασφάλιση της ποιότητας του προϊόντος! Να ευχαριστήσουμε τους καθηγητές και τους φοιτητές που βοήθησαν. Το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο μας δίνει αυτή τη στιγμή ένα εργαλείο το οποίο τα επόμενα χρόνια μπορεί πραγματικά να δώσει μεγάλη ανάπτυξη στην περιοχή μας.

Εφόσον το πείραμα πέτυχε, το Μεσογειακό Πανεπιστήμιο χρειάζεται μία χρηματοδότηση για να φτιάξει έναν τέλειο θάλαμο, ο οποίος τελειώνοντας τη διαδικασία αυτή από τους καθηγητές και τους φοιτητές, θα βγει στην αγορά!

Η έρευνα και η καινοτομία θεωρούμε ότι θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση του αμπελώνα και της γεωργίας γενικότερα για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε και να ανταγωνιστούμε τα ίδια ή και άλλα προϊόντα που υπάρχουν στις αγορές. Από την Κρήτη πρέπει να φεύγουν προϊόντα αναβαθμισμένα και ποιοτικά. Και μέσα από την εξέλιξη της Τεχνολογίας και της Έρευνας να μπορούμε να έχουμε και χαμηλότερο κόστος και διασφαλισμένη πάνω από όλα την ποιότητα και το ίδιο το προϊόν”.

Το “σημαντικότερο πλεονέκτημα” του ηλιακού ξηραντηρίου “είναι ότι το προϊόν είναι 100% προστατευμένο από τις εξωτερικές συνθήκες”, έλεγε και ξαναέλεγε ο κ. Μαυροματάκης. Βασική του επιδίωξη, “να φτιαχτεί, πραγματικά, ένα πρωτότυπο ξηραντήριο, αυτοματοποιημένο πλήρως. Αυτό είναι το βασικό που επιδιώκουμε, ώστε να ωφεληθεί τόσο η τοπική κοινωνία, όσο και η τοπική παραγωγή. Μπορούμε να το αναπτύξουμε και σε αυτές εδώ τις εγκαταστάσεις, υπάρχει το προσωπικό, για να είναι λειτουργικό ένα τέτοιο σύστημα. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε ένα πιλοτικό στάδιο. Χρησιμοποιήθηκε εξοπλισμός που υπήρχε, χρησιμοποιήθηκε εξοπλισμός που μπορέσαμε να αποκτήσουμε στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης με την Περιφέρεια Κρήτης, αλλά χρειάζονται κάποια βήματα ακόμα, και έρευνα για να φτάσουμε εκεί που θέλουμε”.