Οι πληγές του Brexit στην οικονομία της Βρετανίας

Οι προειδοποιήσεις ήταν έντονες. Μια απόφαση για έξοδο από την Ε.Ε., υποστήριζε η  κυβέρνηση της Βρετανίας, θα οδηγήσει άμεσα σε ύφεση, σε επώδυνη πτώση των τιμών των κατοικιών και ραγδαία μείωση των εξαγωγών. Εχουν παρέλθει σχεδόν 100 ημέρες από τη στιγμή κατά την οποία η Βρετανία ολοκλήρωσε την απόσχισή της από την Ε.Ε., πέντε χρόνια μετά το δημοψήφισμα και αρχίζει να αναδύεται μια πιο καθαρή εικόνα των επιπτώσεων που είχε η απόφασή της. Το διαζύγιο είχε ήδη αρνητικό αντίκτυπο στη βρετανική οικονομία, όπως καταδεικνύουν τα στοιχεία, ακόμη κι αν αυτός ο αντίκτυπος έχει σε μεγάλο βαθμό επισκιασθεί από εκείνον της πανδημίας. Πολλές από τις συνέπειες του Brexit θα φανούν έπειτα από πολύ καιρό. Δεδομένου, πάντως, ότι η Βρετανία βρίσκεται εκτός της ενιαίας αγοράς της Ε.Ε. και εκτός της τελωνειακής, το εμπόριο με τους πρώην εταίρους της έχει πληγεί, αλλά η πλήρης έκταση των επιπτώσεων δεν θα είναι σαφής παρά μόνον όταν θα μπορέσουν να επαναλειτουργήσουν πλήρως οι επιχειρήσεις μετά το lockdown. 

Μέχρι στιγμής, πάντως, φαίνεται ότι έχουν αποδειχθεί αβάσιμοι ορισμένοι από τους  κινδύνους που επικαλείτο η πλευρά όσων ήθελαν να παραμείνουν μέλη της Ε.Ε. Σε σχετική μελέτη του, που δημοσίευσε το 2016 πριν από το δημοψήφισμα, το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών προέβλεπε πως και μόνον η απόφαση για έξοδο και η ενεργοποίηση του Αρθρου 50 της Συνθήκης θα προκαλούσε πτώση του βρετανικού ΑΕΠ κατά 3,6% μέσα στα πρώτα δύο χρόνια, θα αύξανε την ανεργία κατά 520.000 άτομα και θα οδηγούσε σε πτώση των τιμών των κατοικιών κατά 10%. Δεν συνέβη αυτό, εν μέρει και επειδή η κυβέρνηση δεν έσπευσε να ενεργοποιήσει το Αρθρο 50 παρά μόνον τον Μάρτιο του 2017. Μέχρι τον Ιούνιο του 2018, αντιθέτως, το ΑΕΠ της Βρετανίας είχε αυξηθεί κατά περισσότερο από 3%, οι άνεργοι της χώρας είχαν μειωθεί κατά 280.000 και η μέση τιμή μιας κατοικίας είχε αυξηθεί κατά περισσότερο από 7%. Και μετά ήρθε ο κορωνοϊός.

Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά σχεδόν 10% το περασμένο έτος, καταγράφοντας τη χειρότερη ύφεση που έχει γνωρίσει η χώρα από το 1709. Εκτοτε η οικονομία της Βρετανίας έχει ανακάμψει μόνον μερικώς από τις τεράστιες ζημίες που της προκάλεσε την άνοιξη του περασμένου έτους η αναστολή της οικονομικής δραστηριότητας. Οι απώλειές της σε σύγκριση με τα προ της πανδημίας επίπεδα είναι μεγαλύτερες από οποιασδήποτε άλλης χώρας-μέλους του G7. Τον Απρίλιο του 2016 η βρετανική κυβέρνηση είχε στείλει ένα φυλλάδιο σε όλα τα νοικοκυριά της χώρας, καλώντας τους πολίτες να ψηφίσουν υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε.,  προειδοποιώντας πως μια έξοδος θα οδηγήσει σε άνοδο του κόστους διαβίωσης, καθώς θα υποχωρούσε η στερλίνα καθιστώντας ακριβότερες τις εισαγωγές. Σε αυτό αποδείχθηκε ακριβής. Η στερλίνα υποχώρησε κατά 18% έναντι του ευρώ μέσα σε δύο χρόνια από το δημοψήφισμα και παραμένει ακόμη κατά 12% κάτω από το επίπεδο που είχε την ημέρα του δημοψηφίσματος.

Ο πληθωρισμός τιμών καταναλωτή έφτασε στα υψηλότερα επίπεδα 5,5 ετών και συγκεκριμένα στο 3,1% τον Νοέμβριο του 2017, με αποτέλεσμα την πτώση του βιοτικού επιπέδου των Βρετανών. Εκτοτε, όμως, έχει υποχωρήσει εξαιτίας της πανδημίας. Το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών είχε προβλέψει πως αν μετά την έξοδό της η Βρετανία κατόρθωνε να συνάψει εμπορική συμφωνία με τους πρώην εταίρους της, 15 χρόνια αργότερα η οικονομία της θα είναι από 4,6% ώς 7,8% μικρότερη από αυτό που θα ήταν αν είχε παραμείνει μέλος της Ε.Ε. Τώρα, που η Βρετανία είναι τυπικά εκτός Ε.Ε. και ενιαίας αγοράς για λιγότερο από 100 ημέρες, το Γραφείο Προϋπολογισμού εκτιμά ότι το Brexit έχει ήδη μειώσει το ΑΕΠ της κατά 1,4% στο χρονικό διάστημα που έχει μεσολαβήσει από το δημοψήφισμα. Εκτιμά πως μακροπρόθεσμα το ΑΕΠ θα είναι κατά 4% μικρότερο από αυτό που προβλεπόταν αν είχε μείνει στην Ε.Ε.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση η έξοδος από την Ε.Ε. επρόκειτο να δυσχεράνει το έργο των επιχειρήσεων που θέλουν να εξάγουν στους πρώην εταίρους της και παράλληλα θα οδηγούσε σε αύξηση του κόστους τους. Η πρόβλεψη αυτή απεδείχθη εύστοχη. Οι βρετανικές επιχειρήσεις βρέθηκαν αντιμέτωπες με πρόσθετη γραφειοκρατία όπως τα πιστοποιητικά υγείας για τις εξαγωγές προϊόντων στην Ε.Ε. Τον Ιανουάριο οι εξαγωγές της Βρετανίας στη Γηραιά Ηπειρο ήσαν κατά 41% λιγότερες σε σύγκριση με τον αμέσως προηγούμενο μήνα, όταν δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί η έξοδος. Πριν από το δημοψήφισμα, πολλοί στο Σίτι του Λονδίνου προειδοποιούσαν ότι η έξοδος από την Ε.Ε. θα προκαλούσε μαζική απώλεια θέσεων εργασίας. Η εταιρεία λογιστών PricewaterhouseCoopers είχε προβλέψει πως θα χάνονταν 100.000 θέσεις εργασίας από τον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι λιγότερες οι θέσεις εργασίας που μετανάστευσαν στην Ε.Ε. Σύμφωνα με την ΕΥ, μέχρι τον Μάρτιο είχαν φύγει 7.600. Είναι, ωστόσο, πιθανόν να χαθούν κι άλλες θέσεις εργασίας αν δεν επιτευχθεί συμφωνία ανάμεσα στην Ε.Ε. και τη Βρετανία σε ό,τι αφορά τις εταιρείες του χρηματοπιστωτικού κλάδου και την πρόσβασή τους στην ενιαία αγορά, την οποία έχουν χάσει εξαιτίας του  Brexit.