Μια πόλη στη Βραζιλία θα αποκαλύψει την δραστικότητα του εμβολιασμού κατά της Covid-19

Η πόλη Σεράνα βρίσκεται στα νοτιοανατολικά μιας από τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία της COVID-19. Μέχρι το τέλος Μαρτίου, οι ημερήσιοι θάνατοι στη Βραζιλία είχαν φτάσει στους 3.000, ενώ η πανδημία έχει στοιχίσει την ζωή σε πάνω από 405.000 ανθρώπους. Ο εμβολιασμός συνεχίζεται με αργούς ρυθμούς αφού μόνο το 15% του πληθυσμού έχει λάβει τουλάχιστον μια δόση.

Εκτός από τους κατοίκους στη Σεράνα. Εκεί, σχεδόν όλοι οι ενήλικες έχουν εμβολιαστεί πλήρως. Οι κάτοικοι της πόλης αυτής συμμετέχουν σε ένα πείραμα που ονομάζεται Projeto S, το οποίο θα μετρήσει την πραγματική αποτελεσματικότητα του κινεζικού εμβολίου CoronaVac, καθώς και το αν και πόσο καλά προστατεύει από τις παραλλαγές του κορωνοϊού. Η παραλλαγή με την ονομασία P.1, η οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά στον Αμαζόνιο και τώρα είναι ευρέως διαδεδομένη σε ολόκληρη τη Βραζιλία, δείχνει ότι είναι τόσο πιο μεταδοτική και ικανή να αποφύγει τα αντισώματα που έχουν εκπαιδευτεί να αναγνωρίζουν τον κορωνοϊό.

Ανάμεσα στις ερωτήματα που μπορεί να απαντήσει η μελέτη είναι «εάν τα εμβολιασμένα άτομα προστατεύουν τα μη εμβολιασμένα, πόσο διαρκεί η ανοσία τους και ποιες παραλλαγές κυκλοφορούν», λέει ο Μάρκος Μπόργκες, συντονιστής του έργου και διευθυντής του κρατικού νοσοκομείου της Σεράνα. «Θα μπορέσουμε επιτέλους να παρατηρήσουμε πώς ένα μεγάλο σύνολο ανθρώπων ανταποκρίνεται στο εμβόλιο σε πραγματικές συνθήκες».

Το πείραμα

Η Σεράνα είναι μια σχετικά μικρή πόλη με 45.600 κατοίκους από τους οποίους περίπου οι 30.000 είναι ενήλικες. Βρίσκεται κοντά σε ένα σημαντικό ερευνητικό κέντρο δημόσιας υγείας, την πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο. Επιπλέον, ο ιός κυκλοφόρησε ευρέως στην κοινότητα αυτή. Μια μελέτη του Ιουλίου 2020 «έδειξε ότι το 5% του πληθυσμού έφερε τον ενεργό ιό – δηλαδή ένα άτομο στα 20, ένα πολύ υψηλό ποσοστό», λέει ο Μπόργκες.

Ωστόσο, οι κάτοικοι της πόλης ήταν πρόθυμοι να εμβολιαστούν. Η ομάδα του Ινστιτούτου Butantan, ενός ερευνητικού κέντρου που χρηματοδοτεί το έργο, έθεσε ως στόχο τον εμβολιασμό τουλάχιστον του 80% των κατοίκων της πόλης άνω των 18 ετών.

Μέχρι τις 11 Απριλίου, 27.722 ενήλικες είχαν λάβει την πρώτη δόση του εμβολίου και σχεδόν όλοι τους (27.160), είχαν λάβει και τη δεύτερη μέχρι το τέλος του ίδιου μήνα, που σημαίνει ότι το 95,7% των ενηλίκων είχαν εμβολιαστεί πλήρως.

Το εμβόλιο αναπτύχθηκε από την Sinovac Biotech με έδρα την Κίνα. Χρησιμοποιεί μια απενεργοποιημένη έκδοση του SARS-CoV-2, τον ιό που προκαλεί την COVID-19, που δεν μπορεί να προκαλέσει ασθένεια, αλλά μπορεί να εκπαιδεύσει το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος να αναγνωρίζει τον κορονοϊό, ώστε να μπορεί να τον καταπολεμήσει εάν μολυνθεί στο μέλλον.

Σε μια κλινική δοκιμή Φάσης III στην οποία συμμετείχαν 12.600 εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας στο Σάο Πάολο, το CoronaVac είχε αποτελεσματικότητα περίπου 50% δύο εβδομάδες μετά τη δεύτερη δόση, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 15 Απριλίου στο medRxiv.org. Η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) έθεσαν ως όριο το 50% ως προς την αποτελεσματικότητα που απαιτείται για την έγκριση ενός εμβολίου COVID ‑ 19. Συγκριτικά, σε κλινικές δοκιμές, τα εμβόλια mRNA Moderna και Pfizer είχαν αποτελεσματικότητα περίπου 95%.

Όπως τα εμβόλια της Pfizer και της Moderna, το CoronaVac προσφέρει προστασία έναντι του θανάτου και των σοβαρών μορφών της COVID-19. Από τους 9 εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης που νοσηλεύτηκαν με COVID-19, οι έξι δεν είχαν εμβολιαστεί, ο ένας είχε λάβει μόνο μια δόση εμβολίου και δύο είχαν λάβει και τις δύο δόσεις. Μόνο ένα άτομο πέθανε, το οποίο δεν είχε εμβολιαστεί.

(AP Photo/Andre Penner)

Δεδομένα πραγματικού κόσμου

Τα δεδομένα του πραγματικού κόσμου παρέχουν πληροφορίες που δεν μπορούν να δώσουν οι κλινικές δοκιμές. Για παράδειγμα, ο εμβολιασμός των γειτόνων μπορεί να κάνει τη διαφορά στο θέμα της αποτελεσματικότητας. «Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ενός εμβολίου που έχει 95% αποτελεσματικότητα και ενός που έχει πάνω από 50%; Με το πρώτο θα πρέπει να εμβολιαστεί το 80% ή το 85% του πληθυσμού για να ελεγχθεί η ασθένεια, ενώ με το δεύτερο θα πρέπει να εμβολιαστούν όλοι για να έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα», λέει ο Ερνέστο Μάρκες, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ.

Καθώς έχουν εμβολιαστεί οι περισσότεροι ενήλικες στη Σεράνα, ο Μάρκες εκτιμά ότι τα αποτελέσματα θα δείξουν συλλογική προστασία – ή αποτελεσματικότητα – με το CoronaVac, ακόμα και αν η ατομική προστασία φαίνεται χαμηλή συγκριτικά. Αυτό είναι σημαντικό όχι μόνο για τη Βραζιλία, αλλά για όλες τις χώρες που υιοθετούν το εμβόλιο, όπως η Ινδονησία και η Τουρκία. Τα αποτελέσματα στη Σεράνα θα επηρεάσουν πάρα πολύ τις πολιτικές εμβολιασμού κατά της COVID-19, στις χώρες  όπου χρησιμοποιείται το CoronaVac, λέει ο επιστήμονας.

Τα αποτελέσματα μπορεί να δείξουν εάν ο αντίκτυπος του μαζικού εμβολιασμού των κατοίκων υπερβαίνει τα όρια της πόλης. «Περίπου 15.000 από τους 45.000 κατοίκους της Σεράνα ταξιδεύουν για να πάνε στις δουλειές τους, οπότε θα δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα», λέει ο Μπόργκες.

Το Projeto S έχει ήδη κάποια θετικά πρώτα αποτελέσματα. Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο αριθμός των καθημερινών λοιμώξεων από τον κορονοϊό μειώθηκε από 28 που ήταν στις 20 Μαρτίου σε 7 ένα μήνα αργότερα. Το ποσοστό των σοβαρών περιπτώσεων μειώθηκε από το 70% που ήταν τον Μάρτιο στο 10% στις αρχές Απριλίου.

Κατά τη διάρκεια του εμβολιασμού από τα μέσα Φεβρουαρίου έως τα μέσα Απριλίου, έξι εμβολιασμένα άτομα πέθαναν από την COVID-19, σύμφωνα με την κυβέρνηση του Σάο Πάολο. Από αυτούς, πέντε είχαν λάβει μόνο μία δόση ενώ ένας εμφάνισε συμπτώματα λίγο μετά τη λήψη της δεύτερης δόσης, γεγονός που οδηγεί τους ερευνητές να πιστεύουν ότι ο ασθενής είχε ήδη μολυνθεί τη στιγμή της δεύτερης δόσης. Μεταξύ των μη εμβολιασμένων καταγράφηκαν 14 θάνατοι.

Επίσης σύμφωνα με τη νοσοκόμα Γκλέντα ντε Μοράες, η οποία εργάζεται εδώ και δύο δεκαετίες στη Σεράνα και συμμετέχει στο συντονισμό του Projeto S, τα θετικά διαγνωστικά τεστ έχουν επίσης μειωθεί- σε λιγότερο από 20% την ημέρα- πολύ λιγότερο από τα 30% έως 40% που είχαν καταγραφεί πριν τον εμβολιασμό.

Σύμφωνα με την τοπική Γραμματεία Υγείας, τα επιβεβαιωμένα κρούσματα κορυφώθηκαν τον Ιανουάριο του 2021, με 706 κατοίκους της πόλης να έχουν μολυνθεί με COVID-19. Οι λοιμώξεις στη συνέχεια μειώθηκαν τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο (484 και 692 κρούσματα, αντίστοιχα) και μειώθηκαν ακόμη περισσότερο τον Απρίλιο, με 235 επιβεβαιωμένα κρούσματα.

Όλα αυτά είναι σαφώς «αποτέλεσμα του εμβολιασμού», λέει η Έθελ Μασιέλ, επιδημιολόγος στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Espírito Santo. Ωστόσο ο Μπόργκες είναι πιο προσεκτικός. «Το μελετάμε ακόμα και όταν έχουμε τα αποτελέσματα, θα είμαστε σε θέση να επιβεβαιώσουμε με βεβαιότητα εάν αυτά τα γεγονότα σχετίζονται», λέει.

Η Τζούλιανα Έλαγκα, το πρώτο άτομο που εμβολιάστηκε στη Σεράνα, είναι σίγουρη ότι αυτή είναι η διέξοδος. «Έχω υποφέρει πολύ με την πανδημία και ο εμβολιασμός ήταν μια πραγματικά συναισθηματική στιγμή για μένα. Ένιωσα πραγματικά ανακούφιση μετά τη δεύτερη δόση. Παρόλο που συνεχίζω να φοράω μάσκα και να τηρώ τα μέτρα προστασίας, είμαι πιο ήσυχη».

Το Projeto S θα συνεχίσει να παρακολουθεί τους κατοίκους για ένα χρόνο.