The Last Of Us: Η επιστημονική αλήθεια για τον «μύκητα – ζόμπι»

Στη σειρά του HBO, «The Last Of Us», η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο του αφανισμού εξαιτίας ενός μύκητα που μολύνει δισεκατομμύρια ανθρώπους. Παρ’ όλο που στην πραγματικότητα δεν απειλούμαστε από ένα τέτοιο σενάριο, οι ειδικοί επισημαίνουν πως δεν πρέπει να αγνοούμε τους κινδύνους που εγκυμονούν οι μύκητες σε όλο τον κόσμο.

Αυτού του είδους η απειλή περιγράφεται στην υπόθεση της προαναφερθείσας σειράς, η οποία ξεκινά με τη δυσοίωνη ομιλία ενός επιδημιολόγου το 1960 σχετικά με τον κίνδυνο που αποτελούν οι μύκητες.

«Εάν ο πλανήτης γίνει έστω και λίγο πιο ζεστός, τότε υπάρχει λόγος να εξελιχθούν [οι μύκητες]», προειδοποιεί με διορατικό τρόπο στην πρώτη σκηνή της σειράς ο επιδημιολόγος, αναφερόμενος στο ενδεχόμενο οι εν λόγω μικροοργανισμοί να μολύνουν και να κυριεύσουν το ανθρώπινο μυαλό.

«Η Κάντιντα, η Ερισύβη, το Κόρντισεπς και ο Ασπέργιλλος: οποιοσδήποτε από αυτούς [τους μύκητες] θα μπορούσε να φωλιάσει στους εγκεφάλους μας και να ελέγξει όχι εκατομμύρια, αλλά δισεκατομμύρια από εμάς».

Εμπνευσμένη από αυτή την ιδέα, η ιστορία της σειράς συνεχίζεται 40 χρόνια αργότερα όταν ένα μαζικό ξέσπασμα Κόρντισεπς οδηγεί σε μια καταστροφική πανδημία, η οποία μετατρέπει τους ανθρώπους σε αιμοδιψή τέρατα.

Τα γεγονότα της σειράς αποτελούν φυσικά προϊόν μυθοπλασίας, αλλά μήπως υπάρχει και κάποια επιστημονική βάση σε αυτά;

Μας απειλούν όντως οι μύκητες;

«Υπάρχουν ήδη μύκητες που κατοικούν σε ανθρώπινους εγκεφάλους σε όλο τον πλανήτη», αναφέρει η καθηγήτρια Ελέιν Μπίγκνελ, κορυφαία ερευνήτρια στον τομέα της έρευνας για τους παθογόνους μύκητες στον άνθρωπο.

«Ορισμένα είδη μυκήτων θεωρούνται αρκετά επικίνδυνα παθογόνα και σκοτώνουν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο – απλώς ο [περισσότερος] κόσμος δεν το γνωρίζει», εξηγεί η Μπίγκνελ.

Το κοινό του «The Last Of Us» ίσως να παρατήρησε ότι μερικά από τα παθογόνα για τα οποία κάνει λόγο ο επιδημιολόγος στη σειρά, υπάρχουν και στην πραγματική λίστα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας με τους μύκητες που απειλούν τη δημόσια υγεία.

Μεταξύ αυτών που θεωρούνται πιο επικίνδυνοι ήταν ο Aspergillus fumigatus, ο οποίος είναι αρκετά συχνός σε σπίτια και εξωτερικούς χώρους και μπορεί να προκαλέσει «χρόνια και οξεία πνευμονική νόσο», ενώ είναι μάλιστα δυνάμει θανατηφόρος.

Επιπλέον, τα είδη της Candida, τα οποία προκαλούν συνηθισμένες μολύνσεις όπως η τσίχλα και ο λειχήνας, αποτελούν επίσης μια βασική αιτία μολύνσεων του αίματος σε ασθενείς που βρίσκονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας.

Παράλληλα, στη λίστα του ΠΟΥ βρίσκεται και ο Cryptococcosis neoformans που μολύνει τους πνεύμονες και τον εγκέφαλο, προκαλώντας πνευμονία και μηνιγγίτιδα σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς. Ο εν λόγω μύκητας οδηγεί στον θάνατο περισσότερους από 1.000 ανθρώπους ετησίως στην υποσαχάρια Αφρική.

«Ένα κοινό στοιχείο μεταξύ των θανατηφόρων μυκήτων είναι ότι μπορούν να αναπτύσσονται στη θερμοκρασία του ανθρώπινου οργανισμού και αυτό είναι ασυνήθιστο για έναν μύκητα», δήλωσε στο Sky News η Μπίγκνελ.

«Οι περισσότεροι μύκητες στο περιβάλλον αναπτύσσονται συνήθως σε πιο ήπιες καιρικές συνθήκες, και αυτό δυσκολεύει οποιονδήποτε μικροοργανισμό να αντιμετωπίσει την ανοσολογική απόκριση του ανθρώπινου οργανισμού και να αντέξει στην υψηλή θερμοκρασία», σημειώνει η ίδια.

Τι ισχύει για το Κόρντισεπς;

Το Κόρντισεπς μπορεί να μην βρίσκεται στη λίστα του ΠΟΥ, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό.

Ο παρασιτικός αυτός μύκητας μολύνει και κυριεύει τον εγκέφαλο εντόμων, ακριβώς όπως κάνει και με τους ανθρώπους στο «The Last Of Us».

«Υπάρχουν περίπου 600 είδη», λέει ο Δρ. Μαρκ Ράμσντεϊλ, καθηγητής μοριακής βιολογίας. «Πρόκειται για παθογόνα που προσβάλλουν κυρίως έντομα. Ελέγχουν το έντομο – ξενιστή και αλλάζουν τη συμπεριφορά του. Και έτσι, από αυτή την άποψη, υπάρχει κάποια βάση» σε αυτά που συμβαίνουν στη σειρά, αναφέρει ο ίδιος.

Σε ό,τι αφορά τους ανθρώπους, το Κόρντισεπς χρησιμοποιείται σε θεραπείες και θεραπευτικά προϊόντα, κυρίως σε κινεζικά φυτικά φάρμακα.

«Υπάρχει μια μακρά ιστορία στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και του συγκεκριμένου είδους», λέει στο Sky News ο Δρ. Ράμσντεϊλ.

«Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι προκαλεί ασθένειες στους ανθρώπους. Σε ό,τι αφορά, ωστόσο, τις σχέσεις του με τα έντομα, ισχύει ότι κυριεύει τους ξενιστές και αρκετοί μύκητες έχουν αναπτύξει αυτή τους την ικανότητα με το πέρασμα του χρόνου», προσθέτει ο ίδιος.

Ο ρόλος της κλιματικής αλλαγής

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο του «The Last Of Us» είναι ότι η ομιλία του επιδημιολόγου στην αρχή της σειράς αναφέρεται στην επίδραση της κλιματικής αλλαγής σε ό,τι αφορά τη φύση των μυκήτων και τη σχέση μας μαζί τους.

Η Μπίγκνελ αναφέρει ότι οι συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη θα επηρεάσουν «βαθιά» όλους τους μικροοργανισμούς στον πλανήτη.

Υπάρχουν περίπου 150.000 καταγεγραμμένα είδη μυκήτων στον κόσμο, αλλά εκτιμάται ότι υπάρχουν εκατομμύρια ακόμα. Λίγα, ωστόσο, εξ αυτών μπορούν να επιβιώσουν στη θερμοκρασία του ανθρώπινου οργανισμού και να διαπεράσουν τις άμυνες του ανοσοποιητικού συστήματος.

Μερικά όμως έχουν αυτή τη δυνατότητα και δεν αποκλείεται να είναι και άλλα – είτε από αυτά που δεν έχουν ταυτοποιηθεί ακόμα είτε από εκείνα που προσαρμόζονται ώστε να μπορούν να επιβιώσουν σε έναν πλανήτη που γίνεται όλο και θερμότερος.

«Μπορεί μερικά από αυτά να κάνουν μία μετάβαση από έναν τρόπο συμπεριφοράς σε έναν άλλον και να γίνουν επικίνδυνα σε ένα πλαίσιο που δεν περιμέναμε», εξηγεί ο Δρ. Ράμσντεϊλ.

Έτσι, η πανδημία στη σειρά «The Last Of Us» μπορεί να απέχει πολύ από την πραγματικότητα, αλλά δεν είναι τελείως αβάσιμη επιστημονικά.

«Αυτό που απέχει περισσότερο από όσα ισχύουν σήμερα είναι η κλίμακα και ο ρυθμός των μολύνσεων στο “The Last Of Us”», λέει η Μπίγκνελ.

«Κάποιοι μύκητες μπορούν να μεταδοθούν από ένα άτομο σε ένα άλλο – και στο περιβάλλον μας εκτιθέμεθα συνέχεια σε αυτούς – αλλά θα χρειαζόταν μια πολύ σημαντική παραλλαγή [αυτών των παθογόνων]  για να προκαλέσει το σενάριο αφανισμού που περιγράφεται με δραματοποιημένο τρόπο στη σειρά», τονίζει η καθηγήτρια.

Υπάρχει λόγος ανησυχίας;

Μπορούμε να έιμαστε ήσυχοι ότι δεν θα υπάρχει στα δημητριακά μας κάποιος μύκητας που θα μας μετατρέψει σε ζόμπι αύριο το πρωί.

Η περίπτωση της Covid όμως, σύμφωνα με επιστήμονες, είναι η απόδειξη ότι δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε σε ό,τι αφορά τις πιθανές απειλές στη δημόσια Υγεία, δεδομένου του πόσο αιφνιδιαστικά μπορούν να εμφανιστούν στις ζωές μας.

Και ο κόσμος δεν άργησε να δει τους παραλληλισμούς με όσα αναφέρονται από τον επιδημιολόγο στην πρώτη σκηνή του «The Last Of Us».

Με τις μυκητιακές μολύνσεις να αποτελούν ένα σχετικά πρόσφατο φαινόμενο, με ελάχιστα παραδείγματα πριν τη δεκαετία του 80, και δεδομένης της απουσίας ερευνητικών προγραμμάτων για εμβόλια εναντίον μυκήτων, είναι σίγουρο ότι πρέπει να γίνουν μεγάλες προσπάθειες.

«Πρέπει να είμαστε σε κατάσταση ετοιμότητας», λέει  η Μπίγκνελ.

Στο μεταξύ, εάν τύχει να δείτε κάποιον που μοιάζει καλυμμένος από μανιτάρια να επιτίθεται σε κάποιο μέλος της οικογένειάς του για να το κατασπαράξει – καλύτερα μείνετε μακριά.