«Δεν ήταν βιασμός αλλά…», η αρχή πολλών ιστοριών

Συχνά χρειάζονται χρόνια ή και δεκαετίες προκειμένου ένα θύμα σεξουαλικής κακοποίησης να συνειδητοποιήσει ότι η εμπειρία που «θάβει» ήταν στην πραγματικότητα βιασμός ή σεξουαλική επίθεση. Οι ψυχολόγοι αποκαλούν το φαινόμενο «μη αναγνωρισμένο βιασμό» ή «μη αναγνωρισμένη επίθεση» και η συχνότητά του είναι εντυπωσιακή. Μια αμερικανική μελέτη υποστηρίζει ότι το 60% των φοιτητριών σε αμερικανικά πανεπιστήμια έχει βιώσει μη αναγνωρισμένο βιασμό. Άλλες μελέτες αναφέρουν ότι ποσοστό 33% έως 88% όλων των σεξουαλικών επιθέσεων δεν αναγνωρίζονται ως τέτοιες από τα θύματα. 

Στο βιβλίο «Rough: How Violence has found its way into the bedroom and what can we do about it», η συγγραφέας Ρέιτσελ Τόμσον αναφέρει ότι τα περιστατικά χαρακτηρίζονται «γκρίζες ζώνες», «κακή συνεννόηση», «μια περίεργη νύχτα». Η Τόμσον βίωσε μια τέτοια εμπειρία στα 19 της και χρειάστηκε πολλά χρόνια και τη βοήθεια ψυχοθεραπευτή για να κατανοήσει το άγχος που της προξένησε και να αναγνωρίσει ότι επρόκειτο για σεξουαλική επίθεση. 

Στερεοτυπικές ιδέες

Κατά τη συγγραφή η Τόμσον μίλησε σε 50 ανθρώπους, κυρίως –αλλά όχι αποκλειστικά– γυναίκες, που είχαν παρόμοιες εμπειρίες. Ενώ συχνά ξεκινούσαν τη φράση λέγοντας «δεν ήταν βιασμός αλλά…», η περιγραφή που ακολουθούσε ήταν αναμφισβήτητα σεξουαλική επίθεση ή βιασμός. Ενας λόγος που οι επιθέσεις δεν αναγνωρίζονται έχει να κάνει με τα στερεότυπα του βιασμού στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Αντίθετα με τις ταινίες, στην πραγματικότητα ο άγνωστος που παραμονεύει και ασκεί βία είναι σπάνια περίπτωση, καθώς το 90% των θυμάτων γνώριζε εκ των προτέρων τον δράστη.

Οι στερεοτυπικές ιδέες επηρεάζουν την ικανότητα των θυμάτων να αναγνωρίσουν τη σεξουαλική βία όταν τους συμβαίνει. «Οσο περισσότερο η εμπειρία του βιασμού απέχει από αυτό που είχε κανείς στο μυαλό του ως βιασμό, τόσο λιγότερες πιθανότητες έχει να αναγνωρίσει τι συνέβη», λέει η καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Χέδερ Λίτλτον. «Ισως εμπιστεύονταν τον δράστη, ίσως η επίθεση δεν ήταν βίαιη ή δεν αντιστάθηκαν σθεναρά, ή ο δράστης ήταν γυναίκα», προσθέτει. Βραχυπρόθεσμα, κάποιες γυναίκες θεωρούν πιο συμφέρον να μην αναγνωρίσουν ένα βιασμό, ώστε να μειώσουν τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες, να γλιτώσουν τον στιγματισμό και να διατηρήσουν τις σχέσεις με την κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκει ο βιαστής. Μακροπρόθεσμα, όμως, οι συνέπειες της μη αποδοχής μπορεί να είναι συντριπτικές. Τα θύματα ενός βιασμού που δεν έχει αναγνωριστεί αναζητούν σπανιότερα ιατρική ή ψυχολογική βοήθεια και έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν ξανά την ίδια εμπειρία.