Η ημέρα που ο Ιωάννης Καποδίστριας συνιστά με θέσπισμα τα πρώτα δικαστήρια στην Ελλάδα!

Ο Καποδίστριας ανέλαβε την εξουσία και τη διοίκηση του κράτους όταν έφτασε στην Ελλάδα στις 18 Ιανουαρίου 1828. Ένα από τα βασικά έργα που έκανε στη διάρκεια της θητείας του ήταν να οργανώσει την δικαιοσύνη και να της δώσει το κύρος που της άρμοζε. Έτσι τον Δεκέμβριο του 1828 και συγκεκριμένα στις 15 του ιδίου μηνός νομοθετεί  το ΙΘ' ψήφισμα «περί του Διοργανισμού των Δικαστηρίων». Με το ψήφισμα αυτό έγινε προσπάθεια να συγκεραστεί το δίκαιο των «Χριστιανών ημών Αυτοκρατόρων» με το Εθιμικό Δίκαιο που είχε ευρύτατη εφαρμογή. Ορίστηκε η εφαρμογή των Νόμων των Αυτοκρατορικών και η εφαρμογή του Γαλλικού Εμπορικού Κώδικα για το Εμπορικό Δίκαιο. Στη συνέχεια ιδρύονται τα εξής δικαστήρια : Ειρηνοδικείο, Πρωτόκλητο, Έκκλητο, Ανώτατο, και Εμποροδικείο . Προβλέφθηκε ένας ειρηνοδίκης σε κάθε χωριό, κωμόπολη και πόλη, ένα πρωτόκλητο δικαστήριο (πρωτοδικείο) κατά νομό και ένα εμπορικό δικαστήριο στη Σύρο.

Με απόφαση του Καποδίστρια συστήθηκαν τριμελή πρωτοδικεία των οποίων οι πρόεδροι και οι γραμματείς διορίζονταν από την Κυβέρνηση, ενώ οι δύο σύνεδροι και οι αναπληρωτές πάρεδροι ορίζονταν με πρόταση της Δημογεροντίας. Ιδρύθηκαν έκτακτα δικαστήρια τα οποία εκδίκαζαν τις κατηγορίες κατά δημοσίου λειτουργού και τα εγκλήματα καθοσιώσεως.

Το καλοκαίρι του επόμενου χρόνου την 1η Ιουλίου 1829 τίθεται σε εφαρμογή η «Εγκληματική Διαδισία» ή αλλιώς Ποινική Δικονομία. Αποτελείται από 562 άρθρα που ρύθμιζαν τις δικαιοδοσίες των δικαστηρίων.

Η ανακούφιση για τον λαό ήταν μεγάλη, όπως αναφέρει και ο Καποδίστριας στον εναρκτήριο λόγο του στις 13 Ιουλίου 1829 στην Δ' Εθνική Συνέλευση του Άργους: «Μεγάλος αριθμός υποθέσεων έλαβε τέλος κατ' ευχαρίστησιν πλήρη των ενδιαφερομένων μερών, και χωρίς να προστρέξωσι τα δικαστήρια εις απαγορευτικά και κωλυτικά μέσα».

Το 1830 ο αριθμός των λειτουργούντων δικαστηρίων αυξήθηκε και προβλέφθηκε η ίδρυση Ανωτάτου Δικαστηρίου. Προβλέφθηκε ο θεσμός των Εισαγγελέων και γίνεται αναφορά για τη χρησιμοποίηση γραμματέων και κλητήρων στα δικαστήρια. Το ίδιο χρόνο εξαγγέλθηκε η ανάγκη σύνταξης νέου Αστικού Κώδικα με βάση τα βυζαντινά κείμενα, χωρίς όμως να πραγματοποιηθεί τότε. Ο σημερινός Αστικός Κώδικας τέθηκε σε εφαρμογή μόλις το 1946 και όπως παρατηρεί ο Ακαδημαϊκός Παν. Ζέπος: «δια τα χρόνια του Κυβερνήτη θ' απομείνη έτσι η τιμή ότι τότε ετέθη το πρόβλημα, έστω και αν δεν πήρε την άμεσή του λύση».

Τα βήματα που έγιναν στην δικαιοσύνη μεριμνούσαν για την ανακούφιση των αδυνάτων μελών της κοινωνίας. Διευκολύνθηκαν οι οφειλέτες για την εξόφληση παλαιών χρεών με αναπροσαρμογή των οφειλών τους υπέρ αυτών. Το μέτρο αυτό προκάλεσε την διαμαρτυρία των πρέσβεων των Μεγάλων Δυνάμεων. Πήρε μέτρα ώστε να περιοριστεί η τοκογλυφία. Μερίμνησε για το δικαίωμα διατροφής της μητέρας με εξώγαμο παιδί.

Για πρώτη φορά αναγνωρίστηκε η υποχρέωση του κράτους για δωρεάν διατροφή, ένδυση και υγειονομική περίθαλψη των φυλακισμένων.

Φρόντισε να κατοχυρώσει την εθνική αξιοπρέπεια στον τομέα του διεθνούς ιδιωτικού δικαίου. Απαγόρευσε την εφαρμογή αλλοδαπών αποφάσεων, που εκδόθηκαν σε βάρος Έλληνα εναγόμενου, την κατάσχεση ακινήτου που ανήκει σε αλλοδαπό ή Έλληνα , και δέχτηκε την εφαρμογή του αλλοδαπού δικαίου στη χώρα, με προϋπόθεση την αμοιβαιότητα.

Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια και την έκρυθμη περίοδο που ακολούθησε καταργήθηκαν τα πρώτα νομοθετήματα του 1826 και 1828 για τη δικαστική εξουσία και εισήχθησαν διατάξεις που κατέλυαν κάθε έννοια δικαιοσύνης.

ΠΗΓΕΣ :

Συνταγματική Ιστορία, Βουλή των Ελλήνων

Wikipedia.org

Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού

kapodistrias.info.gr

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ