"H ξυπόλητη χορεύτρια", η Ισιδώρα Ντάνκαν!

Του Κώστα Μπογδανίδη

Με το θάνατό  της συγκίνησε. Στην πραγματικότητα όμως η Ισιδώρα Ντάνκαν δεν ήταν η πρώτη φορά που «προκάλεσε» την επικαιρότητα. Ευτυχώς την πρώτη φορά το έκανε με την ζωντάνια και τη φρεσκάδα της. Το ανεξάρτητο και ελεύθερο πνεύμα της την οδήγησε σε μία τολμηρή για την εποχή πράξη. Το 1921 ο διάσημος αμερικανός φωτογράφος Edward Steichen φωτογραφίζει σχεδόν γυμνή στην Ακρόπολη την Ισιδώρα Ντάνκαν και την κόρη της, Τερέζα. Η φωτογραφία της τελευταίας θα γίνει παγκοσμίως γνωστή και θα δημιουργήσει σάλο!

«Δεν επινόησα τον χορό, υπήρχε πριν από εμένα. Κοιμόταν όμως κι εγώ τον ξύπνησα», είπε κάποτε η Ισιδώρα Ντάνκαν. Το παρατσούκλι της ήταν «ξυπόλυτη χορεύτρια».  Ήταν πραγματικά μια θυελλώδης και αντιφατική φυσιογνωμία. Ήταν  μαχητική και επαναστάτρια, αντιστάθηκε στο κατεστημένο της κοινωνίας αλλά και της τέχνης που υπηρέτησε: Στο χορό κατήργησε τις κλασικές χορευτικές συμβατότητες, τους τεχνητούς περιορισμούς, ανανέωσε τον χορό μέσα από την εκφραστικότητα της κίνησης και την απόλυτη ελευθερία. Η ασύγκριτη μορφή και παρουσία της με την αέρινη κίνηση και τα γυμνά πόδια έμεινε στη μνήμη του θεατή.

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1927 η μεγάλη χορεύτρια και φεμινίστρια Ισιδώρα Ντάνκαν έκανε βόλτα με το κάμπριο αυτοκίνητό της στο Παρίσι. Η μοίρα της έπαιξε ένα δραματικό παιγνίδι: Το μακρύ μαντήλι που φορούσε στον λαιμό της πιάστηκε στη ρόδα του αυτοκινήτου της και την έπνιξε! Το τραγικό τέλος της Ισιδώρας Ντάνκαν συγκλόνισε τον κόσμο, ενέπνευσε σκηνοθέτες και τραγουδιστές ,μεγιστοποίησε τον θρύλο της.

Στην Αμερική…

Η Άντζελα Ισιδώρα Ντάνκαν γεννήθηκε το 1877 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας. Ο πατέρας της ήταν φιλέλληνας και την μύησε από μικρή στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Την έκανε να αγαπήσει την Ελλάδα.

Η πρώτη της επαφή με τον χορό έγινε στα παιδικά της χρόνια όπου από πολύ νωρίς παρουσίασε δείγματα του επαναστατικού χαρακτήρα της δηλώνοντας στη δασκάλα της πόσο «άσχημες» έβρισκε τις στάσεις του μπαλέτου.

Το επαγγελματικό της ντεμπούτο έγινε το 1896 στο Σικάγο όπου γνώρισε τον θεατρικό παραγωγό Ογκυστέν Νταλί. Λίγο αργότερα, η Ντάνκαν έγινε μέλος του περιοδεύοντος συγκροτήματός του ερμηνεύοντας διάφορους ρόλους. Έναν χρόνο αργότερα, με το ίδιο σχήμα πάντα, ταξίδεψε στο Λονδίνο όπου παράλληλα έκανε και κάποιες ατομικές χορευτικές εμφανίσεις.

Μετά από μια σύντομη επιστροφή στη Νέα Υόρκη, όπου απογοητεύτηκε από την έλλειψη ενθουσιασμού απέναντι στην τέχνη της, το 1899 την βρίσκει και πάλι στη Βρετανία. Από τότε και για τα αμέσως επόμενα χρόνια η Ισιδώρα Ντάνκαν έζησε και δούλεψε σε πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις. Στο Λονδίνο συνδέθηκε με τους πρωτοπόρους πνευματικούς κύκλους της εποχής μέσω των οποίων μυήθηκε στην αρχαιοελληνική γλυπτική, στην ιταλική ζωγραφική της αναγεννησιακής περιόδου αλλά και στη συμφωνική μουσική. Εκείνη περίπου την περίοδο άρχισε να αναζητεί την έμπνευση στις νότες του Σοπέν και του Μπετόβεν.

Λίγο αργότερα η Ισιδώρα Ντάνκαν βρέθηκε στη Γερμανία, όπου γνώρισε τη φιλοσοφία του Φρειδερίκου Νίτσε για τον οποίο ο χορός αποτελούσε τρόπο σκέψης: πολύ σύντομα διαμόρφωνε τη δική της φιλοσοφία για την τέχνη της. Το 1903, στο Βερολίνο, διατύπωνε τον περίφημο λόγο που έμεινε γνωστός ως «χορός του μέλλοντος». Σύμφωνα με την Ντάνκαν, η τέχνη της θα έπρεπε στο εξής να προσανατολιστεί στα αρχαιοελληνικά της πρότυπα: φυσικότητα και ελευθερία.   Πίστευε ότι ο χορευτής έπρεπε να νιώθει ότι βρίσκεται σε αρμονία με τη φύση. Γι' αυτό και οι κινήσεις που διάλεξε ήταν εξαιρετικά απλές: τρεξίματα, χοροπηδητά, πηδήματα κι όλα αυτά με τα χέρια ελεύθερα να κυματίζουν.  

 Οι τραγωδίες της ζωής της…

Θα έλεγε κανένας ότι δεν ήταν μόνο ο θάνατός της μία τραγωδία. Είχε και η ζωή της τέτοια στοιχεία (ο θάνατος των δύο παιδιών της και η γέννηση ενός τρίτου, νεκρού ωστόσο, παιδιού).

Έκανε επίσης ένα   καταστροφικό  γάμο  με τον κατά 17 χρόνια μικρότερό της ρώσο ποιητή Σεργκέι Γεσένιν. Και οι δύο επαναστάτες και τελειομανείς, είχαν αναγνωρισθεί ως ταλέντα από μικρή ηλικία. Τα λόγια του Γκόρκι «ο Γεσένιν δεν αγαπάει τίποτε» περιγράφουν ακριβώς την προσωπικότητα του ποιητή, ο οποίος ήταν αλκοολικός και φερόταν πολύ βίαια και εξευτελιστικά στην Ντάνκαν.

  Η Ισιδώρα Ντάνκαν δεν ήταν απλώς μια καλλιτέχνης που σφράγισε ανεξίτηλα τον 20ο  αιώνα. Ήταν   λάτρης της περιπέτειας, κοινωνικά συνειδητοποιημένη, φλογερή επαναστάτρια. Δεν άφησε πίσω της μόνο τη χαρακτηριστική τεχνική της και το αναντίρρητο παιδαγωγικό της έργο αλλά και μια πληθώρα από σχέδια, ζωγραφιές, φωτογραφίες και κείμενα για τα οποία υπήρξε ταυτόχρονα το μοντέλο και η έμπνευση.

 Στην Ελλάδα…

Από το 1904 ως το 1907 η Ντάνκαν έζησε και δούλεψε στην Ελλάδα, στη Γερμανία, στη Ρωσία και στη Σκανδιναβία. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου συνεργάστηκε με πάμπολλους διάσημους καλλιτέχνες της εποχής, ανάμεσά τους ο περίφημος ρώσος σκηνοθέτης Κωνσταντίν Στανισλάφσκι. Το 1904 ίδρυσε την πρώτη της σχολή χορού λίγο έξω από το Βερολίνο, όπου άρχισε να εξελίσσει τη θεωρία της γύρω από τη χορευτική εκπαίδευση. Παρά το ότι ο μεγάλος της θρίαμβος προκλήθηκε στην Ευρώπη, η Ντάνκαν κατάφερε να κερδίσει και την Αμερική όπου επέστρεψε για λίγο το 1908. Παρά τις τραγωδίες που έπληξαν τη ζωή της (ο θάνατος των δύο παιδιών της και η γέννηση ενός τρίτου, νεκρού ωστόσο, παιδιού) η Ντάνκαν στάθηκε στα πόδια της και συνέχισε να μαγεύει το κοινό που έμενε εκστατικό σε κάθε της εμφάνιση. Ίδρυσε σχολές στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Ρωσία, έκανε διάφορες περιοδείες στις ΗΠΑ αλλά ουδέποτε έζησε ξανά εκεί. 

Πηγές:

http://www.isadoraduncan.org/

Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ

ΔΡΑΝΔΑΚΗΣ

Ισμα Τουλάτου, το ΒΗΜΑ

E-one. gr        

Γιαννης Μανωλικάκης, Ελ.Βενιζέλος

www.cretalive.gr