Συνεδρίαση της ειδικής μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας με θέμα ημερησίας διάταξης «Οι κατευθυντήριες γραμμές για την Εθνική Στρατηγική στην Έρευνα και την Τεχνολογία», πραγματοποιήθηκε σήμερα, Τετάρτη, στη Βουλή.
Τα μέλη της επιτροπής ενημέρωσε για το θέμα ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κώστας Φωτάκης, ο οποίος έδωσε σαν τίτλο της παρουσίασής του «Διαμορφώνοντας το μέλλον της Έρευνας στην Ελλάδα», προσθέτοντας τη φράση «μέσα στις συνθήκες κρίσης που βιώνει η χώρα».
Αρχικά, ο Κώστας Φωτάκης αναφέρθηκε στις στρατηγικές και συγκεκριμένα στη Γνώση που προκύπτει από την επιστημονική έρευνα, η οποία βοηθά μέσα στις συνθήκες της κρίσης την κοινωνία να σταθεί όρθια με δύο τρόπους: διευρύνοντας τους πνευματικούς της ορίζοντες και δημιουργώντας τις αναγκαίες προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση της οικονομίας που βασίζεται στη γνώση, ώστε αυτή να αποτελέσει πυλώνα ανάπτυξης για τη χώρα.
Ο ίδιος συνέχισε λέγοντας ότι υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες έρευνας, αυτή που στηρίζει τις ανάγκες της αγοράς (demand driven) και έχει άμεσα αποτελέσματα και αυτή που προέρχεται από την επιστημονική περιέργεια (curiosity driven), είναι μακροπρόθεσμη, έχει προσθετικό χαρακτήρα και μπορεί να μετασχηματίσει την οικονομία με θεαματικούς τρόπους.
Όπως τόνισε κατά την διάρκεια της ομιλίας του ο υπουργός, η πιο σημαντική παρακαταθήκη που διαθέτει η χώρα μας είναι το εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό, κυρίως οι νέοι επιστήμονες και ερευνητές. Η υποτίμηση της εργασίας, η ανεργία και κυρίως η έλλειψη προοπτικών σταδιοδρομίας έχουν οδηγήσει σε μια δραματική αύξηση των φαινομένων της μεγάλης, μονόπλευρης φυγής στο εξωτερικό (brain drain) και της απασχόλησης των επιστημόνων σε εργασίες χαμηλότερης εξειδίκευσης (brain waste). Όπως υπογράμμισε ο ίδιος, επικαλούμενος στοιχεία του Bloomberg, μέσα στη πενταετία 2009 - 2014 τουλάχιστον 20.000 νέοι Έλληνες επιστήμονες έφυγαν από τη χώρα. Στόχος του Τομέα Έρευνας και Καινοτομίας του ΥΠΠΕΘ, όπως τόνισε ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας, είναι η αντιστροφή αυτού του φαινομένου, με τη διαμόρφωση θεσμών και δομών στη χώρα μας που θα αποτελέσουν θύλακες επιστημονικής και επιχειρηματικής ποιότητας και θα λειτουργούν ως πόλοι έλξης για νέους επιστήμονες.
Για τους παραπάνω λόγους έχει αναπτυχθεί, τόνισε ο Κώστας Φωτάκης, μια στρατηγική η οποία βασίζεται σε 3 κύριους άξονες. Οι άξονες αυτοί περιλαμβάνουν τη δημιουργία ευκαιριών εργασίας και προοπτικών σταδιοδρομίας σε ποιοτικά επιστημονικά ή επιχειρηματικά περιβάλλοντα, τη λειτουργία της Πολιτείας ως υποστηρικτή και ρυθμιστή ερευνητικών και καινοτόμων δράσεων, τις οποίες αδυνατεί να στηρίξει ο ιδιωτικός τομέας και τη συνεισφορά της Πολιτείας ως εμπνευστή για την ανάπτυξη εμβληματικών πρωτοβουλιών, που χαρακτηρίζονται από μεγάλη προστιθέμενη επιστημονική, κοινωνική και οικονομική αξία.
Όπως εξήγησε ο Κ. Φωτάκης, η υλοποίηση της ερευνητικής πολιτικής του τομέα Έρευνας και Καινοτομίας του ΥΠΠΕΘ, βασίζεται σε θεσμικές και νομοθετικές παρεμβάσεις, όπως ο νόμος για την έρευνα που πέρασε τον Μάιο του περασμένου έτους και ο οποίος έχει βελτιώσει τις εργασιακές συνθήκες και έχει δώσει κίνητρα σε νέους ερευνητές. Παράλληλα, η ίδρυση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, το οποίο αποτελεί ένα νέο θεσμό στο ακαδημαϊκό και ερευνητικό τοπίο της χώρας, θα συμβάλει σημαντικά στη διεξαγωγή ερευνητικού έργου στα ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα της χώρας. Σκοπός του είναι η εστιασμένη και εμπροσθοβαρής στήριξη νέων επιστημόνων για την ελεύθερη έρευνα, δηλαδή την έρευνα που προέρχεται από την επιστημονική περιέργεια. Οι δράσεις του ΕΛΙΔΕΚ εστιάζονται στην στήριξη της έρευνας και μέσω αυτού θα διατεθούν άμεσα πόροι για υποτροφίες υποψήφιων διδακτόρων, για τη στήριξη ερευνητικών έργων μεταδιδακτόρων, μελών ΔΕΠ και ερευνητών, για την προμήθεια επιστημονικού εξοπλισμού μεγάλης αξίας και την προβολή της επιστήμης στην κοινωνία.
Οι παρεμβάσεις αυτές καθώς και η έγκριση πλήρωσης 1.000 νέων θέσεων μελών ΔΕΠ στα Πανεπιστήμια και 100 νέων θέσεων ερευνητών στα Ερευνητικά Κέντρα για τη διετία 2017 - 2018, αναμένεται να συμβάλουν στην προσέλκυση νέων επιστημόνων. Η χρηματοδότηση προέρχεται από δανειακή συμφωνία μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ύψους 180 εκατ. ευρώ, καθώς και το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων, ύψους 60 εκατ. ευρώ, τα οποία το ΠΔΕ έχει ήδη καταβάλει κάτι που δείχνει την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης στον τομέα αυτόν. Ο κ. Φωτάκης συνέχισε λέγοντας ότι μέσα στην επόμενη τριετία θα αποδοθούν στο ακαδημαϊκό και ερευνητικό οικοσύστημα πρόσθετοι πόροι ύψους 240 εκατ. ευρώ.
Αύξηση επιχορηγήσεων για την έρευνα
Αναφορικά με τις συνολικές δαπάνες για την έρευνα στη χώρα, ο αναπληρωτής υπουργός υπογράμμισε ότι υπήρξε αύξηση των επιχορηγήσεων για τον τομέα αυτόν κατά 30% από τον Τακτικό Προϋπολογισμό, ενώ το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων αυξήθηκε από 97 εκατ. ευρώ το 2014 σε 148 εκατ. ευρώ για το 2016. Τόνισε επίσης ότι οι δράσεις του ΕΣΠΑ στηρίζουν κατά κύριο λόγο την εφαρμοσμένη έρευνα, αφού έχουν προκηρυχθεί ή βρίσκονται σε τελικό στάδιο προκήρυξης, δράσεις συνολικού ύψους 450 εκατ. ευρώ, από τις οποίες θα ωφεληθούν Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, Ερευνητικά Κέντρα, επιχειρήσεις, νέοι ερευνητές και επιστήμονες, καθώς και εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο, μέσω του ΕΣΠΑ υπάρχουν σοβαροί θεματικοί και γεωγραφικοί περιορισμοί, αφού εξαιτίας της στρατηγικής της έξυπνης εξειδίκευσης δεν στηρίζει κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. Για τον λόγο αυτό, το ΕΛΙΔΕΚ σε συνδυασμό με το ΕΣΠΑ, παρέχει πλέον τη δυνατότητα για τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης, ερευνητικής στρατηγικής που περιλαμβάνει τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο σε αυτή τη στρατηγική παίζει η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ).
Ο αναπληρωτής υπουργός αναφέρθηκε επίσης στο Υπερταμείο Επιχειρηματικών Συμμετοχών (Equifund) το οποίο αποτελεί μια επενδυτική πλατφόρμα, που παρέχει την δυνατότητα ανεύρεσης χρηματοδότησης μέσω συμμετοχών - συνεπενδύσεων στις κεφαλαιακές ανάγκες για την δημιουργία και ανάπτυξη νέων και καινοτόμων επιχειρήσεων. Σε αυτήν την δράση, μετέχει το ελληνικό Δημόσιο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων. Το αρχικό συνολικό κεφάλαιο του Υπερταμείου ανέρχεται σε 260 εκατ. ευρώ, ενώ αναμένεται να υπάρξει σημαντική μόχλευση πόρων από ευρωπαϊκούς ή διεθνείς φορείς, ιδιωτικές επενδύσεις και περιφέρειες, με τελικό στόχο συμμετοχές ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ να κατευθυνθούν σε ελληνικές επιχειρήσεις.
Κατά την ολοκλήρωση της ομιλίας του ο Κ. Φωτάκης τόνισε ότι στόχος του τομέα Έρευνας και Καινοτομίας του ΥΠΠΕΘ είναι η ανάπτυξη της οικονομίας, της Γνώσης με κοινωνικά υπεύθυνες διαρθρωτικές παρεμβάσεις και η δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, σε ελκυστικά επιστημονικά και επιχειρηματικά περιβάλλοντα.
