Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η διεθνής ωκεανογραφική έρευνα στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπος της Σαντορίνης, η οποία χρηματοδοτήθηκε από την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA). Στην αποστολή συμμετείχαν 30 επιστήμονες από τις ΗΠΑ, την Ελλάδα, την Αυστραλία και τη Γερμανία. Η επιστημονική ομάδα δοκίμασε νέες «έξυπνες» τεχνολογίες με αυτόνομα υποβρύχια οχήματα (Autonomous Underwater Vehicles - AUVs), τα οποία στο μέλλον μπορεί να αξιοποιηθούν για την εξερεύνηση εξωγήινων ωκεανών σε μακρινούς δορυφόρους του Δία και του Κρόνου, όπως ο Εγκέλαδος και η Ευρώπη, όπου θα αναζητηθούν υποθαλάσσια ίχνη ζωής σε ακραία και πιθανώς επικίνδυνα περιβάλλοντα.
Στην αποστολή συμμετείχαν το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole της Μασαχουσέτης (με επικεφαλής τον αρχηγό της αποστολής δρα Ρίτσαρντ Καμίλλι), το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, το Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Eθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (E.K.Π.A.) και το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (Ι.ΘΑ.Β.Β.ΥΚ.) του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ). Υπεύθυνη για την ελληνική συμμετοχή ήταν η επίκουρη καθηγήτρια του Ε.Κ.Π.Α. Δρ. Παρασκευή Νομικού, η οποία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην συμμετοχή της Ελλάδας στην πρόταση που χρηματοδοτήθηκε από τη ΝASA. Στην Ελληνική αποστολή συμμετείχαν επίσης η Ερευνήτρια του Ι.ΘΑ.Β.Β.ΥΚ. του ΕΛΚΕΘΕ Δρ. Παρασκευή Πολυμενάκου, και οι Ερευνητές Δρ. Άγγελος Μάλλιος και Δρ. Μαρία Παχιαδάκη του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Woods Hole της Μασαχουσέτης. Η αποστολή υποστηρίχθηκε επιχειρησιακά από το Ελληνικών συμφερόντων πλοίο DP-2 CLV Ocean Link της εταιρείας Maritech International και πραγματοποιήθηκε κατά το χρονικό διάστημα 19-27 Νοεμβρίου 2019.
Οι ερευνητές έμειναν ικανοποιημένοι από τις δυνατότητες των ρομποτικών υποθαλάσσιων οχημάτων να λαμβάνουν εντολές και στη συνέχεια να τις εκτελούν με επιτυχία αυτόνομα σε ένα άγνωστο και δύσκολα προσβάσιμο περιβάλλον όπως αυτό του Κολούμπου. Ο κώνος του ηφαιστείου έχει διάμετρο βάσης τριών χιλιομέτρων και σχηματίζει έναν κρατήρα διαμέτρου 1700 μέτρων, το βαθύτερο σημείο του οποίου προσεγγίζει τα 504 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο είναι ιδιαίτερο λόγω των ακραίων συνθηκών που επικρατούν, γι’ αυτό και επιλέχθηκε από την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία. Στο συγκεκριμένο περιβάλλον επικρατούν ακραίες τιμές θερμοκρασίας και οξύτητας, ενώ στον πυθμένα βρίσκονται πολυάριθμες πολυμεταλλικές καμινάδες που εκλύουν ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων και καλύπτονται από πλούσιο μικροβιακό υλικό. Το ηφαίστειο Κολούμπο φιλοξενεί μοναδικές μικροβιακές κοινωνίες και χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλή ποικιλότητα, από τις υψηλότερες που έχουν καταγραφεί σε παγκόσμια κλίμακα.
Στην συγκεκριμένη αποστολή μεταξύ άλλων, ανακαλύφθηκαν από τα αυτόνομα ρομποτικά οχήματα στο βυθό του ηφαιστείου νέες και άγνωστες μέχρι σήμερα υδροθερμικές καμινάδες, οι οποίες καλύπτονταν από ανθούσες κοινότητες μικροβίων. Δείγματα ηφαιστειακών καμινάδων συλλέχθηκαν και έχουν ήδη μεταφερθεί στα εργαστήρια του Ι.ΘΑ.Β.Β.ΥΚ. στο Ηράκλειο όπου έχει ξεκινήσει η επεξεργασία τους. Το υλικό θα χρησιμοποιηθεί για την απομόνωση ακραιόφιλων μικροβίων όπου θα αναλυθεί το γενετικό τους περιεχόμενο καθώς και για την κατασκευή μεταγονιδιωματικών βιβλιοθηκών με απώτερο σκοπό την εύρεση νέων ενζύμων βιοτεχνολογικού ενδιαφέροντος.
Οι Έλληνες και ξένοι ερευνητές σκοπεύουν να επιδιώξουν τη συμμετοχή τους ξανά σε χρηματοδοτούμενο ερευνητικό πρόγραμμα της NASA, ώστε μελλοντικά να επανέλθουν στον Κολούμπο για νέες δοκιμές και έρευνες. Στο μεταξύ, τα αποτελέσματα της έρευνάς τους θα παρουσιαστούν μέσα από μια σειρά δημοσιεύσεων σε επιστημονικά περιοδικά και διεθνή συνέδρια.
