1,6+1 δισ. ευρώ οι ελαφρύνσεις φόρων για το 2022

Τα φορολογικά έσοδα του 2022 θα πρέπει να αυξηθούν πάνω από 4 δισ. ευρώ συγκριτικά με φέτος, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να μειωθούν και οι φορολογικοί συντελεστές για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις. Ο δημοσιονομικός χώρος που έχει προγραμματιστεί να διατεθεί για να χρηματοδοτήσει τα φορολογικά μέτρα της επόμενης χρονιάς –περί το 1,6 δισ. ευρώ– έχει ήδη «δεσμευτεί» λόγω των εξαγγελιών που έχουν ήδη γίνει από την κυβέρνηση.

Το οικονομικό επιτελείο θέλει να βρει δημοσιονομικό χώρο για να χρηματοδοτήσει πρόσθετα μέτρα φορολογικής ελάφρυνσης για το 2022 –υπό ιδανικές συνθήκες, η εξαγγελία σχεδιάζεται να γίνει το φθινόπωρο ενόψει της κατάθεσης του προσχεδίου του προϋπολογισμού στη Βουλή–, αλλά τα μπρος-πίσω με την πανδημία δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για «κλείδωμα» αποφάσεων με δημοσιονομικό κόστος από τώρα. Οι προτεραιότητες πάντως έχουν ήδη οριστεί και τα σχέδια θα βγουν από τα συρτάρια ανάλογα με τις εξελίξεις σε υγειονομικό και κατ’ επέκταση οικονομικό επίπεδο. Με διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο περίπου 600-700 εκατ. ευρώ, το «πάγωμα» της εισφοράς αλληλεγγύης θα επεκταθεί και στους δημοσίους υπαλλήλους και στους συνταξιούχους, διασφαλίζοντας αύξηση καθαρών αποδοχών για το σύνολο πλέον του πληθυσμού με ατομικό εισόδημα άνω των 12.000 ευρώ. Οι ασφαλιστικές εισφορές, με πρόσθετο δημοσιονομικό κόστος περίπου 300-400 εκατ. ευρώ, μπορούν να μειωθούν συνολικά κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες μέσα στην τελευταία διετία, αντί για τέσσερις μονάδες που είναι η μείωση αυτή τη στιγμή. Οσο για τη μείωση των συντελεστών του ΕΝΦΙΑ και του συμπληρωματικού φόρου, είναι από τώρα διασφαλισμένη και «χρηματοδοτημένη». Η αύξηση των αντικειμενικών αξιών δημιουργεί δημοσιονομικό χώρο πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ –μόνο η αύξηση της φορολογητέας αξίας των ακινήτων στην Αττική κατά 25% αυξάνει τη φορολογητέα αξία των ακινήτων του λεκανοπεδίου κατά τουλάχιστον 70-80 δισ. ευρώ–, τα οποία μπορούν να χρηματοδοτήσουν γενναίες ελαφρύνσεις για τον ΕΝΦΙΑ και να διασφαλίσουν ότι τα εκκαθαριστικά της επόμενης χρονιάς θα «ξεφουσκώσουν» για τη μεγάλη πλειονότητα των ιδιοκτητών.

Οι φόροι για το 2022 έχει προϋπολογιστεί να φτάσουν τα 49,5 δισ. ευρώ το 2022 έναντι εκτίμησης για είσπραξη 45,53 δισ. ευρώ μέσα στο 2021. Αντίστοιχα, το πρωτογενές έλλειμμα έχει προβλεφθεί να συρρικνωθεί στα 912 εκατ. ευρώ, από 12,247 δισ. ευρώ το 2020. Σε αυτό το δημοσιονομικό αποτέλεσμα «χωρούν» μέχρι στιγμής μέτρα ελάφρυνσης 2 δισ. ευρώ, τα οποία ουσιαστικά έχουν «κλειδώσει»: η διατήρηση της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών και το 2022 απαιτεί δημοσιονομικό χώρο 816 εκατ. ευρώ, ενώ το «πάγωμα» της εισφοράς αλληλεγγύης μόνο για τον ιδιωτικό τομέα, περίπου 767 εκατ. ευρώ. Επίσης, έχουν δεσμευτεί περίπου 500 εκατ. ευρώ για την κάλυψη δαπανών που θα εξακολουθήσει να δημιουργεί η πανδημία μέσα και στην επόμενη χρονιά.

Για να μειωθούν περαιτέρω οι ασφαλιστικές εισφορές μέσα στο 2022 ή για να γενικευτεί το «πάγωμα» της εισφοράς αλληλεγγύης σε όλους τους φορολογουμένους, ουσιαστικά θα πρέπει να βρεθεί 1 δισ. ευρώ επιπλέον. Πώς μπορεί να διασφαλιστεί αυτό;

1. Μεγαλύτερη ανάπτυξη μέσα στο 2021 συγκριτικά με τον στόχο του 3,6%, καθώς το μεγαλύτερο ΑΕΠ θα φέρει περισσότερα έσοδα στα κρατικά ταμεία και θετική επίπτωση και στον προϋπολογισμό του 2022 διά του carry over.
2. Περαιτέρω αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης ως αποτέλεσμα των κινήτρων που θα θεσπιστούν για τις ηλεκτρονικές πληρωμές αλλά και της ενίσχυσης του φοροεισπρακτικού μηχανισμού.
3. Διεύρυνση της φορολογικής βάσης με ταχύτερο ρυθμό κυρίως όσον αφορά το ύψος των δηλωθέντων εισοδημάτων, κάτι που φυσικά συνδέεται και με την πορεία της πανδημίας.

Το ερώτημα σε αυτή τη φάση είναι αν το τοπίο θα έχει ξεκαθαρίσει σε σημαντικό βαθμό μέσα στο φθινόπωρο, ώστε να επιτρέψει στην κυβέρνηση να εξαγγείλει τα πρόσθετα ευνοϊκά φορολογικά μέτρα. Εκτός από το μέτωπο της πανδημίας, εξακολουθεί να είναι ανοικτό και το μέτωπο των δημοσιονομικών στόχων που θα κληθεί να επιτύχει η χώρα. Ειδικά η θέσπιση μόνιμων μέτρων –όπως η μόνιμη κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης ή η μόνιμη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών– είναι δεδομένο ότι θα προκαλέσει συζητήσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους, οι οποίοι θα διαβουλευτούν ούτως ή άλλως για τις δημοσιονομικές συνθήκες που θα πρέπει να διαμορφωθούν τα χρόνια μετά την πανδημία.

Τα εννέα σίγουρα μέτρα του επόμενου φορολογικού πακέτου

Το δεδομένο σε αυτή τη φάση είναι ότι ο προϋπολογισμός του 2022 θα συνοδεύεται ούτως ή άλλως από ένα πακέτο εννέα φορολογικών μέτρων, ορισμένα εκ των οποίων έχουν ήδη νομοθετηθεί, με τα υπόλοιπα να αποτελούν το περιεχόμενο ενός νέου φορολογικού νομοσχεδίου. Το φορολογικό «πακέτο» της επόμενης χρονιάς περιέχει ήδη:

1. Το «πάγωμα» της εισφοράς αλληλεγγύης και για το 2022, το οποίο διασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα δεν θα υποστούν αύξηση φόρου σε σχέση με το 2021, κάτι που θα συνέβαινε αν αναβίωνε το συγκεκριμένο φορολογικό μέτρο. Επέκταση σε συνταξιούχους και δημοσίους υπαλλήλους θα φέρει στο κλαμπ των κερδισμένων και επιπλέον 1,5 εκατομμύριο φορολογούμενους.
2. Μείωση συντελεστή φορολόγησης νομικών προσώπων, η οποία έχει ήδη νομοθετηθεί. Για το 2022 τα κέρδη θα φορολογηθούν με συντελεστή 22%.
3. Ενεργοποίηση νέων συντελεστών υπολογισμού της προκαταβολής φόρου. Επίσης νομοθετημένο μέτρο και διαμόρφωση του συντελεστή υπολογισμού στο 80% επί σταθερής πλέον βάσης.  
4. Θέσπιση κινήτρων συγχωνεύσεων. Το νομοσχέδιο αναμένεται το φθινόπωρο και τα κίνητρα θα είναι ισχυρά, με τους φορολογικούς συντελεστές να μειώνονται ακόμη και κατά 50%.  
5. Θέσπιση κινήτρων για αύξηση ηλεκτρονικών πληρωμών. Η νομοθέτηση επίσης προγραμματίζεται για το φθινόπωρο. Είναι το μέτρο που ενσωματώθηκε στο «Ελλάδα 2.0» και προβλέπει την έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα του 30% της δαπάνης με ηλεκτρονική πληρωμή σε 18 διαφορετικές επαγγελματικές ειδικότητες, με ανώτατο ποσό έκπτωσης τα 2.200 ευρώ ετησίως.
6. Νέα κλίμακα υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ και του συμπληρωματικού φόρου. Όσο περισσότερο μεγαλώσει η φορολογητέα αξία των ακινήτων –και ήδη εκτιμάται ότι η αύξησή της θα ξεπεράσει τα 120-130 δισ. ευρώ– τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η μείωση των φορολογικών συντελεστών. Η νέα κλίμακα θα φτιαχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε η μεγάλη πλειονότητα των ιδιοκτητών ακινήτων –συνολικά εκκαθαριστικό ΕΝΦΙΑ λαμβάνουν περίπου επτά εκατομμύρια– να δουν μείωση της επιβάρυνσης στο εκκαθαριστικό της επόμενης χρονιάς. Όσο για τον ΕΝΦΙΑ, θα αποδώσει φορολογικά έσοδα 2,5 δισ. ευρώ.  
7. Θέσπιση ταχείας διαδικασίας επιστροφών φόρου. Είναι ένας «βραχνάς» για τους φορολογούμενους, ειδικά για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, και ο στόχος είναι να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση που θα περιορίσει τον χρόνο αναμονής σε ημέρες αντί για εβδομάδες και μήνες, ως ένδειξη εμπιστοσύνης του κράτους προς τους φορολογούμενους.  
8. Ενεργοποίηση ηλεκτρονικών τιμολογίων και διασύνδεσης ταμειακών μηχανών με την ΑΑΔΕ. Μέτρα νομοθετημένα που όμως θα τεθούν ουσιαστικά σε πλήρη εφαρμογή από την επόμενη χρονιά. Η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών θα συνοδευτεί και από θέσπιση κινήτρων προς τους καταναλωτές ώστε να συμβάλλουν στον εντοπισμό των ταμειακών μηχανών-μαϊμού, οι οποίες αν και εκδίδουν κανονικά αποδείξεις δεν αποστέλλουν τα στοιχεία της συναλλαγής στον ΦΠΑ και στον φόρο εισοδήματος. Τα συγκεκριμένα κίνητρα θα θεσπιστούν επίσης μέσα στο φθινόπωρο, ώστε το «πακέτο» να είναι ενεργό με την αλλαγή του χρόνου.  
9. Διατήρηση και περαιτέρω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών. Η μείωση των τριών μονάδων θα διατηρηθεί για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα, ενώ προγραμματίζεται περαιτέρω μείωση μισής μονάδας από τα μέσα του 2022 για τις επικουρικές συντάξεις. Ο στόχος είναι συνολικά η μείωση να φτάσει στις πέντε ποσοστιαίες μονάδες.