Γιατί γιορτάζονται στις 25 Δεκεμβρίου τα Χριστούγεννα;

Τελικά, ο εορτασμός των Χριστουγέννων την 25η Δεκέμβρη είναι ο σωστός; Οι θεωρίες και οι έρευνες από ιστορικούς και επιστήμονες είναι πολλές. Ανάμεσα σε αυτές και του Πόλ Μπράντσαου, ομότιμου καθηγητή θεολογίας στο Πανεπιστήμιο της Notre Dame, ο οποίος παρουσιάζει τη δική του έρευνα σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο βιβλίο «The Oxford Handbook of Christmas» (Oxford University Press, 2020).

Υπάρχουν δύο κύριες θεωρίες για το γιατί τα Χριστούγεννα γιορτάζονται στις 25 Δεκεμβρίου. Η πρώτη θεωρία έχει να κάνει με την «ιστορία της θρησκείας», υποδηλώνει ότι τα Χριστούγεννα αντικατέστησαν μία ή περισσότερες παγανιστικές γιορτές.

Η δεύτερη θεωρία, είναι καθαρά θεωρία «υπολογισμού». Οι πρώτοι Χριστιανοί χρησιμοποιούσαν κάποια μορφή υπολογισμού για να φτάσουν στις 25 Δεκεμβρίου ως τα γενέθλια του Ιησού.

Στην πραγματικότητα, και οι δύο θεωρίες μπορεί να είναι αληθινές. «Οι δύο υποθέσεις δεν αλληλοαποκλείονται», είπε στο Live Science ο Φίλιπ Νόθαλφ, συνεργάτης στο All Souls College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Τι υποστηρίζει η πρώτη θεωρία

Η πρώτη θεωρία έχει να κάνει με την «ιστορία της θρησκείας», υποδηλώνει ότι τα Χριστούγεννα αντικατέστησαν μία ή περισσότερες παγανιστικές γιορτές.

Αρχεία από την αρχαιότητα δείχνουν ότι μια γιορτή αφιερωμένη στον Sol Invictus – «Ανίκητος Ήλιος»)έναν θεό του ήλιου, γινόταν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στις 25 Δεκεμβρίου, αυξάνοντας την πιθανότητα ότι τα Χριστούγεννα την αντικατέστησαν.

Υπήρχε επίσης μια ειδωλολατρική γιορτή που ονομαζόταν Σατουρνάλια( σ.σ Τα Σατουρνάλια ήταν γιορτή των Ρωμαίων αφιερωμένη στο θεό Σατούρνους, ο οποίος αντιστοιχεί στον ελληνικό θεό Κρόνο.

Πραγματοποιούταν κατά τους χειμερινούς μήνες κατά την περίοδο του χειμερινού ηλιοστασίου, συνήθως στις 17 Δεκεμβρίου, αλλά αργότερα η γιορτή κρατούσε έως και μια βδομάδα, μέχρι τις 23 Δεκεμβρίο.) στα μέσα Δεκεμβρίου που έλαβε χώρα σε αρκετές ημέρες.

Γιατί η 25η Δεκέμβρη

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα προβλήματα με αυτή θεωρία: οι Χριστιανοί μπορεί να γιόρταζαν τα γενέθλια του Ιησού στις 25 Δεκεμβρίου πριν δημιουργηθεί η γιορτή Sol Invictus, αναφέρει ο Πόλ Μπράντσαου, ομότιμος καθηγητής θεολογίας στο Πανεπιστήμιο της Notre Dame, σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο βιβλίο «The Oxford Handbook of Christmas» (Oxford University Press, 2020).

Ο Νόθαλφ συμφώνησε. «Πολλά εξαρτώνται από το πότε η 25η Δεκεμβρίου έγινε η αφορμή μιας ρωμαϊκής γιορτής που σχετίζεται με τον [Sol Invictus]», είπε. «Οι περισσότεροι μελετητές πιθανότατα θα συμφωνούσαν ότι αυτό είναι απίθανο να έγινε νωρίτερα από το 274 μ.Χ., τη χρονιά που [ο αυτοκράτορας] Αυρηλιανός αφιέρωσε έναν νέο ναό στον Sol Invictus στη Ρώμη.

«Γνωρίζουμε πολύ λίγα για αυτή τη γιορτή», πρόσθεσε ο Νόθαλφ. Υπάρχει επίσης το ερώτημα εάν η γιορτή ήταν αρκετά σημαντική για τους πρώτους Χριστιανούς για να τοποθετήσουν τη γέννηση του Ιησού εκείνη την ημέρα.

Η 25η Δεκεμβρίου είναι επίσης «η ημερομηνία κατά την οποία οι παρατηρητές του Βορείου Ημισφαιρίου μπορούν να ανιχνεύσουν για πρώτη φορά τη βόρεια κίνηση του ήλιου» μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο, έγραψε ο Ντέιβιντ Άλεν, ο οποίος ήταν αστρονόμος στο Αγγλοαυστραλιανό Αστεροσκοπείο, σε άρθρο του 1992 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Archaeoastronomy. Η ανίχνευση αυτής της κίνησης μπορεί να εξηγήσει γιατί το φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε αυτή την ημερομηνία, σημείωσε ο Άλεν.

Η δεύτερη θεωρία

Βασίζεται στην ιδέα ότι οι πρώτοι Χριστιανοί υπολόγισαν τα γενέθλια του Ιησού προσθέτοντας εννέα μήνες σε μια ημέρα που θεωρούσαν ως σύλληψη του Ιησού.

Μια πιθανότητα είναι ότι ορισμένοι πρώτοι Χριστιανοί πίστευαν ότι η ημέρα της σταύρωσης του Ιησού συνέβη στις 25 Μαρτίου και πρόσθεσαν εννέα μήνες για να καταλήξουν στην 25η Δεκεμβρίου. Αυτό σημαίνει ότι οι πρώτοι Χριστιανοί θεωρούσαν την ημερομηνία της σταύρωσης του Ιησού ως ημερομηνία σύλληψης σημείωσε ο Μπράντσο.

Μια απόδειξη για αυτήν την θεωρία είναι μια επιγραφή του τρίτου αιώνα σε ένα άγαλμα που κάνει υπολογισμούς για το πότε πρέπει να γιορτάζεται το Πάσχα και έχει μια επιγραφή που σημειώνει ότι ο Ιησούς σταυρώθηκε στις 25 Μαρτίου του έτους 29, έγραψε ο Μπράντσο στο άρθρο του. (Οι μελετητές τείνουν να πιστεύουν ότι ο Ιησούς, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 33 ετών, γεννήθηκε γύρω στο 4 π.Χ.)

«Υπάρχει αβεβαιότητα γύρω από τις δύο θεωρίες, αλλά πιστεύω ότι η υπόθεση του υπολογισμού έχει ένα μικρό πλεονέκτημα», είπε ο Μπράντσο στο Live Science.