Συνειδητοποιήσεις για την Ευρώπη και την Ελλάδα

Του Γιώργου Α. Ζερβάκη*

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και επτά δεκαετίες, εξασφαλίζει την αναγκαία ειρήνη στους λαούς της, ένα υψηλό επίπεδο ευημερίας και κοινωνικής πρόνοιας, όμως τώρα οι ιστορικές εξελίξεις και αναγκαιότητες, επιβάλλουν, επιτάσσουν ένα θεσμικό άλμα στην κατεύθυνση της πολιτικής ενοποίησης. Με τον διακυβερνητισμό να μην είναι το πλαίσιο που η ΕΕ των 27 κρατών-μελών χρειάζεται για να μπορέσει να αναπτυχθεί ως γεωπολιτική οντότητα, να ασκήσει ενιαία εξωτερική πολιτική διαρκείας, να διαμορφώσει ενιαία πολιτική ασφάλειας και άμυνας.

Εάν το ευρωπαϊκό σχέδιο ρίζωσε και αναπτύχθηκε, σε αυτό συνέβαλλαν θαρραλέοι οραματιστές που βίωσαν τον παραλογισμό των πολεμικών συγκρούσεων, την απώλεια εκατομμυρίων ζωών στα ευρωπαϊκά πεδία των μαχών δυο παγκοσμίων πολέμων. Η δικαίωση του φιλοευρωπαϊκού κινήματος, όσων εργάστηκαν για αυτό, επισφραγίστηκε με την στρατιωτική νίκη των Συμμάχων, την επικράτηση των αρχών της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας και του Κοινοβουλευτισμού, την ίδια στιγμή που η ψυχροπολεμική διαίρεση, η επικράτηση ολοκληρωτικών καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη, το Τείχος του Βερολίνου, οριοθετούσαν την πλήρη απομόνωση των κρατών και των κοινωνιών στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Το επόμενο τολμηρό βήμα στην υπόθεση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, είναι οι ηγεσίες της σημερινής Ευρώπης να διαμορφώσουν το περιεχόμενο του κοινού ευρωπαϊκού πεπρωμένου, αυτού που αναπτύχθηκε στα εφιαλτικά χρόνια ανόδου του εθνικισμού και των εθνικών εγωϊσμών, των πολεμικών συγκρούσεων.

Το σχέδιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης άντεξε και ισχυροποιήθηκε, οι θεμελιώδεις ελευθερίες που εξασφάλισε για τις νέες γενιές των Ευρωπαίων, ο δημοκρατικός χαρακτήρας του, υπερίσχυσαν του ολοκληρωτισμού, η αιματηρή κατάπνιξη της Άνοιξης της Πράγας, βρήκε την δικαίωση της τον Νοέμβριο του 1989, με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και των μονοκομματικών καθεστώτων των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών.

Τι χρειαζόμαστε τώρα εμείς οι Ευρωπαίοι, οι χώρες μας, τα δημοκρατικά πολιτικά μας συστήματα; Χρειαζόμαστε ένα νέο Μάαστριχτ, πιο θεσμικό και  δημοκρατικά νομιμοποιημένο, συμμετοχικό. Και πριν από αυτό χρειαζόμαστε ένα νέο σχέδιο, όπως αυτό που οραματίστηκε ο Αλτιέρο Σπινέλι και πέτυχε να διαμορφώσει ως Σχέδιο Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, κινητοποιώντας υπέρ του μια μεγάλη πλειοψηφία εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Το νέο αυτό σχέδιο δεν μπορεί παρά να είναι η ευρωπαϊκή κυριαρχία, μια Ευρωπαϊκή Ένωση των θεσμών και των Πολιτών, με καθολική πολιτική οντότητα, Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Την στιγμή που στο παγκόσμιο πολιτικό σύστημα έχει διαμορφωθεί μια κατεύθυνση με αντισυστημικό περιεχόμενο, από την Ουάσιγκτον έως το Πεκίνο, από την Μόσχα έως την Άγκυρα, η ΕΕ πρέπει να δείξει την ετοιμότητα της, προσδιορίζοντας την κοινή ευρωπαϊκή αντίληψη, όταν οι κλυδωνισμοί του προσφυγικού-μεταναστευτικού, συνταράσσουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Μέσα από αυτή την υγειονομική πανδημία που αφήνει πίσω της χιλιάδες νεκρούς, μπόρεσε να αντιληφθεί η ΕΕ ότι η εμβάθυνση της ενοποίησης, η εγκατάλειψη των εθνικών εμμονών, των ξεχωριστών εθνικών συμφερόντων, αυτό που πραγματικά χρειάζεται η Ευρώπη. Και εάν η συμφωνία για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης διαμορφώνει μια νέα αντίληψη, η οποία προσεγγίζει έως και την πολιτική ένωση, ο τουρκικός αναθεωρητισμός, ενισχύει το αίτημα για έναν ευρωπαϊκό πυλώνα Άμυνας και Ασφάλειας, ιδιαίτερα κρίσιμο και σημαντικό για μια περιοχή ευρωπαϊκών ζωτικών συμφερόντων, όπως η Μεσόγειος.

Οι πρωτοφανείς ευρωπαϊκοί πόροι των 72 δις ευρώ, από την συμφωνία των 27 για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανασυγκρότησης, συνιστούν μια τεράστια πρόκληση για την Ελληνική Δημοκρατία, το κεντρικό κράτος, την αυτοδιοίκηση. Για να υπάρξει μια μεγάλη, ουσιώδης αλλαγή, για την δημιουργία της Ελλάδας της εξωστρέφειας, της καινοτομίας, ένα νέο Εθνικό Αναπτυξιακό Σύμφωνο που θα απαντάει στις απαιτήσεις της χώρας και της Κοινωνίας.

Η χώρα χρειάζεται μια αειφορική, αγροτική πολιτική, σε ένα νέο παραγωγικό πρότυπο, βασισμένο στις απαιτήσεις της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της περιόδου 2021-2028, στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την Πράσινη Συμφωνία, για μια γεωργία της εξειδίκευσης νέων παραγωγικών προτύπων, υψηλής μεταποιητικής επάρκειας, εξασφάλισης κοινωνικής συνοχής. Μια εθνική πολιτική, οικονομική και κοινωνική agenda που θα αξιοποιεί την μετάβαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό, στην πράσινη οικονομία και στην κλιματική αλλαγή, στην χωροταξική ισότητα. Σε μια άλλου τύπου και προσδιορισμού ανάπτυξη, με τις θέσεις απασχόλησης της ιδιωτικής οικονομίας να είναι εκείνες που θα συμβάλλουν στην αναγκαία ανάταξης της χώρας.

Χρειαζόμαστε ένα διαφοροποιημένο από το παρελθόν εθνικό, αναπτυξιακό σχέδιο δράσης και παρέμβασης, για να αξιοποιηθεί το ισχυρό εξασφαλισμένο πακέτο από την συμφωνία των «27» για το Ταμείο Ανάκαμψης μέχρι το 2023, αλλά και από τις επιχορηγήσεις των 40 δις € έως το 2027 του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.

Στην 40χρονη πορεία της χώρας στην Κοινοτική Ευρώπη, σημαντικά ποσά δισεκατομμυρίων ευρώ για την ανάταξη της χώρας, έγιναν χαμένες αναπτυξιακές ευκαιρίες. Από δικές μας ελλειμματικές ή λανθασμένες πρακτικές, του κεντρικού κράτους, της αυτοδιοίκησης σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, δημιουργήθηκε μια προβληματική εικόνα τόσο στην απορροφητικότητα, όσο και στην αποτελεσματικότητα και την ποιότητα των έργων. Τα προβλήματα της χώρας, συσσωρευμένα από αντιαναπτυξιακές, κεντρικές αλλά και τοπικιστικές, παρεμβατικές πολιτικές, που κοίταζαν τις επόμενες εκλογές κοντόφθαλμα, απαιτούν μια χώρα διαφορετικών αντιλήψεων.

Η επόμενη 7ετία και για την ΕΕ και για την Ελλάδα, είναι μια κρίσιμη χρονική περίοδος. Γιατί η ΕΕ, εθνική, στρατηγική, πολιτική επιλογή της χώρας, πρέπει να αλλάξει ριζικά την κατεύθυνση της προς την θεσμική εμβάθυνση, την πολιτική ενοποίηση, να διαμορφώσει τις αναγκαίες φεντεραλιστικές, ομοσπονδιακές δομές, κάνοντας τις δικές της πολιτικές γεωστρατηγικής θωράκισης. Γιατί έχει έρθει η ώρα των μεγάλων πολιτικών μηνυμάτων και των αντίστοιχων συμβολισμών. Ξεπερνώντας τις μικροεθνικές συμβιβαστικές αντιλήψεις, προσεγγίζοντας μια κοινή ευρωπαϊκή προοπτική που θα προωθεί την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Και μέσα σε αυτό το περιβάλλον, το στοίχημα της χώρας είναι η οικονομική της ανάκαμψη, η δημοσιονομική της σταθερότητα, αποτυπώνοντας ένα νέο κεφάλαιο στην σχέση της με την Ευρώπη, αξιοποιώντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του σήμερα, τις προοπτικές ολοκλήρωσης των επόμενων ετών.

* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης.