Η φωνή μας απέναντι στη βία: Σπάζοντας τη σιωπή, χτίζοντας μια κοινωνία ισότητας Μια φωνή για την αλλαγή και τη δικαιοσύνη

Από την Γωγώ Μηλάκη
Αντιπεριφερειάρχη Κρήτης για τον Πολιτισμό και την Ισότητα των Φύλων – Ιατρό Παθολόγο Ογκολόγο

Η 25η Νοεμβρίου είναι μια ημέρα που φέρνει στο προσκήνιο ένα ζήτημα που παραμένει βαθιά ριζωμένο στις κοινωνίες μας: τη βία κατά των γυναικών.
Ως γυναίκα, ως επιστήμονας, αλλά και ως άνθρωπος που έχει αφιερώσει τη ζωή του στην υγεία, την προστασία και την υποστήριξη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αυτή η ημέρα είναι γεμάτη συναίσθημα και αποφασιστικότητα.

Η εμπειρία μου ως ιατρός με έχει φέρει αντιμέτωπη με πολλές μορφές πόνου. Όμως, τίποτα δεν συγκρίνεται με τη σιωπή που κουβαλούν τα θύματα βίας. Αυτή η σιωπή είναι βαρύτερη από κάθε ασθένεια.

Είναι η σιωπή της ντροπής, του φόβου, της απόγνωσης.

Σε προσωπικό επίπεδο, έχω βιώσει στιγμές που με σημάδεψαν. Θυμάμαι τα λόγια μιας ασθενούς μου που, ενώ πάλευε με τον καρκίνο, μου εκμυστηρεύτηκε ότι ο αγώνας της με τη βία ήταν εξίσου επώδυνος. Εκείνη τη στιγμή κατάλαβα ότι η μάχη για την υγεία δεν είναι μόνο σωματική, είναι ψυχική, κοινωνική και, πάνω απ’ όλα, ηθική.

Με τον θεσμικό μου ρόλο, νιώθω τη βαθιά ευθύνη να διαμορφώσω πολιτικές και δράσεις που θα ενισχύσουν τη φωνή των γυναικών.

Image

Βία κατά των Γυναικών και Κοριτσιών: Ένα Διαρκές Ζήτημα

Η βία κατά των γυναικών είναι παγκόσμιο φαινόμενο, που διαπερνά κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές διαφορές.

Αυτό που κάνει τη βία τόσο δύσκολο να καταπολεμηθεί είναι ότι συχνά παραμένει αόρατη. Τα θύματα φοβούνται να μιλήσουν, ενώ η κοινωνία συχνά κλείνει τα μάτια. Ο ρόλος μας, λοιπόν, είναι να δώσουμε στις γυναίκες τη φωνή που τους αξίζει.

Το πρόβλημα της κακοποίησης έχει πολύ βαθιές ρίζες. 

Είμαστε όλες εν δυνάμει θύματα!

Για τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών αποτελεί μια ηθική προσβολή για όλες τις γυναίκες και τα κορίτσια, ένα σημάδι ντροπής για όλες τις κοινωνίες. Στον πυρήνα της, η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών είναι η εκδήλωση μιας βαθιάς έλλειψης σεβασμού και πρόκειται για ένα ζήτημα θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στην Ελλάδα, τα δεδομένα είναι ανησυχητικά: μία στις τρεις γυναίκες θα βιώσει κάποια μορφή βίας στη ζωή της. Η ενδοοικογενειακή βία, η σεξουαλική παρενόχληση και οι γυναικοκτονίες είναι μόνο μερικές από τις πιο φρικτές εκφάνσεις αυτού του προβλήματος.

Image

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, τους πρώτους 10 μήνες του 2024 καταγγέλθηκαν 18.427 περιστατικά και έχουν γίνει 11.308 συλλήψεις.

Στην πλειονότητα τους τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι γυναίκες και οι θύτες άνδρες. Ειδικότερα το πρώτο 10μηνο του 2024 είχαμε 5.583 άνδρες θύματα αδικημάτων ενδοοικογενειακής βίας και στον αντίποδα 15.571 γυναίκες θύματα. Επίσης στο ίδιο διάστημα οι άνδρες δράστες τέτοιων αδικημάτων ήταν 15.413 και οι γυναίκες 3.565.

Οπως φανερώνουν τα στοιχεία της ΕΛΑΣ στην πλειονότητα τους τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι γυναίκες και οι θύτες άνδρες. Ειδικότερα το πρώτο 10μηνο του 2024 είχαμε 5.583 άνδρες θύματα αδικημάτων ενδοοικογενειακής βίας και στον αντίποδα 15.571 γυναίκες θύματα. Επίσης στο ίδιο διάστημα οι άνδρες δράστες τέτοιων αδικημάτων ήταν 15.413 και οι γυναίκες 3.565.

Δυστυχώς όμως, οι αριθμοί αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου και δεν περιγράφουν την πραγματική έκταση του προβλήματος. Ένας πολύ σημαντικός αριθμός περιστατικών δεν καταγγέλλεται. Τα θύματα είναι περισσότερα, κανείς δεν μπορεί να προσεγγίσει τον ακριβή αριθμό τους, ιδιαίτερα της λεκτικής και της ψυχολογικής βίας.

Αν δεν ανοίξουν τα στόματα, αν τα θύματα δεν καταγγείλουν τη βία, αν εμείς που είμαστε γύρω τους, δίπλα τους δεν τους παροτρύνουμε να μιλήσουν, αν δεν ενεργοποιηθούμε ως πολίτες απέναντι σε αυτό το έγκλημα, δεν θα μπορέσουμε να σπάσουμε αυτό το φαύλο κύκλο αυτού του αόρατου εγκλήματος.

Η εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, αλλά και γενικότερα της βίας, είναι πρώτιστα ζήτημα κουλτούρας. Αυτή η μορφή της βίας έγινε ανεκτή, θεμελιώθηκε ατύπως και επιβίωσε μέσα στο χρόνο, παρά τις σημαντικές μετεξελίξεις των κοινωνιών, την ενίσχυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη διεύρυνση των πολιτικών προστασίας, λόγω των στερεοτύπων.

Από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε. Να σπάσουμε τα στερεότυπα και να ξεπεράσουμε τα ταμπού. Αυτό δεν είναι υπόθεση του κράτους, αλλά της κοινωνίας μας. Η ισότητα των φύλων είναι συστατικό στοιχείο των σύγχρονων κοινωνιών, πρέπει όμως κάθε μέρα να την ενισχύουμε.

Ανάμεσα μας υπάρχουν εκατοντάδες γυναίκες που πίσω από το χαμόγελο τους κρύβουν καλά μικρές ή μεγάλες ιστορίες ψυχικής, συναισθηματικής, λεκτικής και σωματικής κακοποίησης.

Και δεν είναι απλά νοικοκυρές, άνεργες ή εξαρτημένες οικονομικά από τον σύντροφο τους… Είναι γιατροί, δικηγόροι, εκπαιδευτικοί, επιστήμονες, πολιτικοί, οικονομικά και επαγγελματικά ανεξάρτητες, που βιώνουν το φαινόμενο που αποκαλείται «random violence», «βία χωρίς αιτιολογία» και που για πολλούς λόγους δεν βρίσκουν τη δύναμη να μιλήσουν… δεν βρίσκουν τη δύναμη να ζητήσουν βοήθεια… δεν βρίσκουν τη δύναμη να φύγουν…

Είναι σημαντικό να μιλάμε, να ανοίξουν τα αυτιά μιας κοινωνίας που κωφεύει, δεν αντιδρά και δίνει άλλοθι σε άνδρες που ασκούν οποιαδήποτε μορφή βίας στις συντρόφους τους και στα παιδιά τους. Η βία δεν έχει θέση στην οικογένεια και δεν πρέπει να μένει για κανένα λόγο πίσω από κλειστές πόρτες.

Το πιο σημαντικό όμως είναι να μεγαλώνουμε παιδιά με ενσυναίσθηση και αγάπη, μακριά από ρατσιστικές, ομοφοβικές και σεξιστικές συμπεριφορές για αυτό και είναι ουσιαστικός ο ρόλος της εκπαίδευσης.

Η Δράση της Περιφέρειας Κρήτης για την Ισότητα των Φύλων

Το Περιφερειακό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων Κρήτης 2023-2025 προσβλέπει στην επίτευξη μεγαλύτερης προόδου ως προς την προώθηση της έμφυλης ισότητας και δικαιοσύνης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Παράλληλα, παρέχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο άσκησης κοινωνικής πολιτικής και ανάληψης πρωτοβουλιών για το σχεδιασμό και την υλοποίηση παρεμβάσεων και προγραμμάτων αναγνώρισης και ένταξης της οπτικής του φύλου σε όλες της εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής και δραστηριοποίησης.

Στην Περιφέρεια Κρήτης, η αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών είναι προτεραιότητα. Μέσα από το ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων, έχουμε θέσει στόχους που βασίζονται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες:

1. Δομές Υποστήριξης για Θύματα Βίας

Σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, προωθούμε τη λειτουργία περισσότερων κέντρων στήριξης και  την τηλεφωνική γραμμή SOS 15900.

2. Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση 

Η εκπαίδευση είναι το κλειδί για την αλλαγή νοοτροπιών. Μέσα από συνεργασίες με το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, έχουμε εντάξει προγράμματα ευαισθητοποίησης στα σχολεία, με στόχο να διδάξουμε στα παιδιά την αξία του σεβασμού και της ισότητας.

Ταυτόχρονα, στοχεύουμε στη διοργάνωση σεμιναρίων σε συνεργασία με τα πανεπιστημιακά μας ιδρύματα για την εκπαίδευση επαγγελματιών – από αστυνομικούς και δικηγόρους μέχρι ιατρούς και κοινωνικούς λειτουργούς – ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται περιπτώσεις βίας με ευαισθησία και επαγγελματισμό.

3. Συνεργασίες με Φορείς και Οργανώσεις

Η συνεργασία είναι το θεμέλιο της αποτελεσματικής δράσης. Στην Κρήτη, συνεργαζόμαστε με φορείς όπως οι δομές του Δικτύου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων  (Κέντρα Συμβουλευτικής και Ξενώνες Φιλοξενίας), το Σύνδεσμο Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου και Ν. Ηρακλείου, την Α.ΞΕ.Π.Τ. (Ασφαλή Ξένοιαστα Παιδιά Τώρα), την Genderhood και άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις, ενώ σε εθνικό επίπεδο με τα  Υπουργεία Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Προστασίας του Πολίτη και Ψηφιακής Διακυβέρνησης για την ανάπτυξη νέων εργαλείων και υποδομών. 

4. Πολιτισμός και Ισότητα

Η Κρήτη, με την πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά, μπορεί να γίνει πρότυπο στην προώθηση της ισότητας. Μέσα από θεατρικές παραστάσεις, εκδηλώσεις και καμπάνιες, χρησιμοποιούμε τον πολιτισμό ως μέσο αφύπνισης.

Η Εκπαίδευση ως Κεντρικός Άξονας

Η εκπαίδευση δεν αφορά μόνο τα παιδιά. Αφορά και τους ενήλικες, τις τοπικές κοινωνίες, τους/τις εκπαιδευτικούς και τους/τις επαγγελματίες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Μέσα από προγράμματα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης σε συνεργασία με πανεπιστήμια και οργανώσεις, δίνουμε τα εφόδια για την πρόληψη κιαι την καταπολέμηση της βίας, τους σεξισμού, των στερεοτύπων και των διακρίσεων λόγω φύλου σε κάθε επίπεδο.

Τα σχολεία παίζουν καθοριστικό ρόλο. Διδάσκοντας την ισότητα από νωρίς, διαμορφώνουμε πολίτες με μηδενική ανοχή απέναντι στην έμφυλη βία, πολίτες που αναπτύσσουν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, που βασίζονται στο σεβασμό και τη συναίνεση. Παράλληλα, οι δράσεις ευαισθητοποίησης στις τοπικές κοινότητες ανοίγουν το διάλογο και σπάνε τη σιωπή.

Ένα Όραμα για το Μέλλον

Ο αγώνας για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών δεν είναι εύκολος, αλλά είναι απαραίτητος. Στην Περιφέρεια Κρήτης, δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε να δουλεύουμε για μια κοινωνία όπου κάθε γυναίκα θα ζει με αξιοπρέπεια, ασφάλεια και σεβασμό.

Η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών είναι μια υπενθύμιση ότι η αλλαγή ξεκινά από όλους εμάς. Δεν πρέπει να αφήσουμε καμία γυναίκα μόνη. Μαζί μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο χωρίς βία.

Με βαθύ αίσθημα ευθύνης και αλληλεγγύης, η Περιφέρεια Κρήτης συμμετέχει για ακόμη μία χρονιά στις 16 Ημέρες Δράσεων για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών και Κοριτσιών. Πρόκειται για έναν διεθνή θεσμό με στόχο την αφύπνιση, την ευαισθητοποίηση και την κινητοποίηση της κοινωνίας ενάντια σε ένα φαινόμενο που πλήττει τη ζωή, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια εκατομμυρίων γυναικών παγκοσμίως.

Μέσα από αυτές τις δράσεις, θέλουμε να δώσουμε ένα ισχυρό μήνυμα: Καμία γυναίκα δεν είναι μόνη της.

Η βία κατά των γυναικών δεν είναι μόνο θέμα φύλου. Είναι θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης, ισότητας και πολιτισμού. Η εξάλειψή της απαιτεί συλλογική δράση, αποφασιστικότητα και ενότητα.

Η σιωπή πρέπει να σπάσει! Η δράση είναι η μόνη λύση!