Συμφωνούν ότι διαφωνούν

Του Πέτρου Μηλιαράκη*

«Έχω πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι οι διαπραγματεύσεις αυτές είναι από τις πλέον δύσκολες που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Αλλά είμαι επίσης πεπεισμένος ότι, με κοινή λογική και αποφασιστικότητα, μπορούμε να καταλήξουμε σε μια συμφωνία που θα ωφελήσει όλους τους Ευρωπαίους. Για να επιτευχθεί αυτό, όλα τα μέρη θα πρέπει να επιδείξουν πνεύμα συμβιβασμού.»

Με αυτή την προσκλητήρια επιστολή του προς τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel, κάλεσε στο έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, της 20ης Φεβρουαρίου 2020 τους ηγέτες της ΕΕ. Παραλλήλως και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεμήνυσε εγκαίρως την ανάγκη επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των κρατών -μελών με ιδιαίτερη έμφαση στον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό για την περίοδο 2021-2027. Υπ’ όψιν ότι ο προϋπολογισμός αυτός ήταν και είναι ιδιαιτέρως κρίσιμος, καθόσον αφορά στην «μετά Brexit εποχή».

• και όμως διαφωνούν

Παρά την προαναφερόμενη «προσκλητήρια επιστολή» του Charles Michel, μετά από επίπονες και μαραθώνιες διαπραγματεύσεις 27 ωρών (σ’ αυτές περιλαμβάνονται όχι μόνο οι επίσημες αλλά και οι παρασκηνιακές), και μετά από πολυμερείς και διμερείς συναντήσεις, και συσχετισμούς δυνάμεων και προθέσεων των ηγετών των κρατών-μελών, οι 27 της ΕΕ συμφώνησαν δημοσίως και ευθέως ότι διαφωνούν.

Ο αναγνώστης της παρούσας στήλης γνωρίζει την αντίθεση του γράφοντος ως προς το Brexit. Και η αντίθεση αυτή δεν αφορά μόνο στην τρύπα των 75 δις ευρώ που άφησε πίσω της η Μεγάλη Βρετανία (επισήμως Ηνωμένο Βασίλειο) αποχωρώντας από το νομικό πρόσωπο της ΕΕ, αλλά αφορά και στο ζήτημα της ολιγότερης Ευρώπης που συνεπάγεται «πολιτικά και οικονομικά» φτωχότερη Ευρώπη. Και αυτό παρά που το Λονδίνο εξ αρχής ήταν αντίθετο στο να ενταχθεί στο ευρωσύστημα και στην ευρωζώνη.

Ας επανέλθουμε όμως στα όσα έλαβαν χώρα στο έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 20ης Φεβρουαρίου 2020. Στο κρίσιμο ζήτημα του «τι» λαμβάνει κάθε κράτος-μέλος και το «τι» δίδει, οι διαφωνίες κατέληξαν σε δημόσια αντιπαράθεση.

• τέλος της εποχής των συμβιβασμών;

Όσοι επί μακρό χρονικό διάστημα παρακολουθούν σε αμιγώς επιστημονική, αλλά και ευρύτερα σε πολιτική βάση τα διαλαμβανόμενα στο πλαίσιο των πάλαι ποτέ Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και νυν της ΕΕ, διαπιστώνουν ότι «το όλον εγχείρημα» για τη συγκρότηση μιας πράγματι Συμπολιτείας, οφειλόταν αποκλειστικώς και μόνον σε δύο συγκεκριμένες προϋποθέσεις: α) στα μεγέθη της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας, δηλαδή στην οντότητα και αξία των πολιτικών ηγετών της Ευρώπης και β) στους τελικούς συμβιβασμούς.

Με συμβιβασμούς κορυφαίων ηγετών οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες προχώρησαν προς την κατεύθυνση μιας πράγματι Ενιαίας Ευρώπης.

Ήδη όμως, με κύρια αιτία τη «διεύρυνση» του όλου εγχειρήματος, αποδεικνύονται αποκλείσεις ακόμη και στη φιλοσοφία για το όραμα μιας Ευρωπαϊκής Συμπολιτείας. Ήδη προκύπτουν σοβαρές αντιφάσεις-αντιθέσεις ακόμη και στο περίγραμμα των κρατών-μελών που συμπολιτεύονται τις ιδέες του νεοφιλελευθερισμού.

Η παρούσα συγκυρία, με αναφορά στις πρόσφατες εκλογές του Αμβούργου της Γερμανίας όπου καταρρακώθηκαν οι συντηρητικοί και το κόμμα της κυρίας Merkel, αποτελεί κρίσιμο σταθμό είτε συγκλίσεων, είτε περαιτέρω διαφωνιών, για το πώς θα οικοδομηθεί και θα εξελιχθεί «το όλον εγχείρημα» για την Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία. Ο Φεβρουάριος του 2020 δίδει πολλά ερεθίσματα αναστοχασμών, ακόμη και για τους πιο απόλυτους φεντεραλιστές.

*Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).