Προσφυγικό: Η δυστυχία του να είσαι προβληματισμένος

της Αθηνάς Σπανάκη- Κοχιαδάκη

Επανέρχομαι στο θέμα του προσφυγικού το οποίο βρίσκεται σταθερά στην επικαιρότητα, ένα θέμα για το οποίο έχω αρθρογραφήσει πολλές φορές, ενώ σχετικές αναρτήσεις μου στο facebook έχουν γίνει αφορμή για ζωηρές συζητήσεις. Αυτή τη φορά, δε θα αναφερθώ στις θέσεις μου, και στον τρόπο που η πολιτεία, συντεταγμένα, οφείλει αφενός να αναζητά ευρωπαϊκή λύση και αφετέρου να διαχειριστεί το πιεστικό ζήτημα της προσωρινής διαμονής τους. Αυτή τη φορά θέλω να εξετάσω τη λέξη “ρατσιστής”, την ευκολία με την οποία ορισμένοι την εκτοξεύουν ως λάσπη, την ανθρωπογεωγραφία τους.. Το προσφυγικό έβγαλε στον αφρό μεγάλη σύγχυση, διαταραγμένες ψυχολογίες, αντιδημοκρατικές συμπεριφορές, την υποκρισία ως “πλησίον” να υπολογίζουμε μόνο τον πρόσφυγα και τεράστια ελλείμματα στην πολιτική μας σκέψη.

Ένας σύντομος ορισμός από την Wikipedia, νομίζω, θα μας βοηθήσει αρχικά να διαλύσουμε την σύγχυση σχετικά με το ποιος νοείται ως ρατσιστής. Διαβάζουμε λοιπόν: “Ρατσισμός ( ή φυλετισμός) είναι η αντίληψη ότι οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίσοι μεταξύ τους, αλλά διαχωρίζονται σε ανώτερους και κατώτερους διακρινόμενοι είτε από το χρώμα του δέρματος, την εθνικότητα, τη θρησκεία, το φύλο, είτε από τον σεξουαλικό προσανατολισμό κ.λ.π. Το πιο συνηθισμένο είδος ρατσισμού είναι ο φυλετικός ρατσισμός (ράτσα/razza=φυλή).” Για να το ξεκαθαρίσουμε, λοιπόν, οριστικά: η σταθερή μου άποψη ότι η χώρα δεν μπορεί να αντέξει όλο το προσφυγικό βάρος και η εγκατάσταση προσφύγων πρέπει να γίνει ελεγχόμενα, με σαφείς προδιαγραφές και προϋποθέσεις, συνιστά πολιτική θέση και όχι ομολογία ρατσισμού. Επίσης, επισημαίνω, ότι δε θα ένιωθα εθνικά υπερήφανη εάν είχαμε επιφυλάξει στους πρόσφυγες την υποδοχή χωρών, όπως η Ουγγαρία, η Αυστρία ή οι Βαλκανικές χώρες. Ωστόσο, και η κατάσταση των ανοικτών συνόρων- όπως ήταν αρχικά διατεθειμένη να διαμορφώσει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ- με βρίσκει απόλυτα αντίθετη. Και μπορεί η ελευθερία με την οποία οι δικές μου απόψεις κρίνονται δημόσια, όπως και αυτές των αριστεριστών περί ανοικτών συνόρων, να συνιστά δημοκρατία, ο χλευασμός, όμως, και η λάσπη δηλώνει τον προσωπικό φασισμό και δεν πρέπει να μένει αναπάντητος...

θέλω, επίσης, να τονίσω για όσους αναφέρονται απαξιωτικά και με λόγια μίσους κατά προσφύγων και μεταναστών, δηλαδή για τους ρατσιστές, αυτοί δεν αξίζουν παρά την περιφρόνησή μας, την απομόνωσή από το σύνολο μας και στην περίπτωση που προχωρήσουν σε έκνομες πράξεις η Δικαιοσύνη θα έχει το λόγο. Τόσο ξεκάθαρα...

Οι πολίτες στους οποίους απευθύνομαι, πάντα με πολιτικό λόγο, συγκροτούν το σύνολο που επικροτεί τον ρεαλισμό, την πολύπλευρη επίλυση των προβλημάτων, και τη ψυχολογία του να βρεθεί η καλύτερη δυνατή λύση. Σε αυτό το σύνολο, επίσης, δεν ανήκουν σίγουρα όσοι νοούν ως “πλησίον” τους μόνο τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, σε όσους συντηρούν τα αλληλέγγυα αισθήματα τους μόνο για όσους βρίσκονται χιλιόμετρα μακριά, την ίδια στιγμή που αδιαφορούν για τα δράματα της διπλανής πόρτας. Ούτε, όμως, και όσοι δε βρίσκονται στην ατμόσφαιρα της γης αλλά υπερίπτανται, έχοντας επιλέξει να παραληρούν μέσα από ένα δικό τους κόσμο, όπου σύνορα δεν υπάρχουν- κανενός είδους!-. Επιπρόσθετα, στο ακροατήριο μου σίγουρα δεν βρίσκονται όσοι πιστεύουν ότι οι Έλληνες, χωρίς να έχουν καταφέρει αιώνες τώρα να σχηματίσουν ένα σοβαρό κράτος, θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν τα στοιχειώδη σε πληθυσμούς που καταφθάνουν μαζικά, σε πληθυσμούς με διαφορετική κουλτούρα. Εκτός και εάν πιστεύουν ότι οι Έλληνες αποτελούν ανώτερη φυλή που μπορεί από το τίποτε, και υπό πτώχευση, να παράσχει έναν παράδεισο στους κατατρεγμένους. Εάν το πιστεύουν αυτό, τότε αυτοί είναι οι ρατσιστές...

Το προσφυγικό είναι βαθιά πολιτικό θέμα και μεγεθύνει τα ήδη συσσωρευμένα πολιτικά μας συμπλέγματα. Από το ότι, όπως προείπα, δεν καταφέραμε να συγκροτήσουμε ένα αστικό κράτος δυτικού τύπου έως το ότι δεν είμαστε ανθεκτικοί στη διαφορετική άποψη, και στο ότι αντιμετωπίζουμε με φαρισαϊκό συναισθηματισμό ότι μας συμβαίνει, αρνούμενοι να αναβαθμίσουμε καταρχήν τους εαυτούς μας και τη χώρα στην οποία ζούμε.

Κλείνοντας, θέλω να αναφερθώ σε δύο εικόνες που προσωπικά με συγκίνησαν για διαφορετικούς λόγους. Η πρώτη είναι οι περίφημες γιαγιάδες της Λέσβου που δίνουν γάλα σε προσφυγόπουλο και η δεύτερη, η υποδοχή προσφύγων από τον πρωθυπουργό του Καναδά Τζάστιν Τρυντώ. Στην πρώτη, το μεγαλείο του γνήσιου προσωπικού ανθρωπισμού και στη δεύτερη το πολιτικό θεσμικό κεκτημένο μιας κοινωνίας πολιτών!