Πανδημία: Μια δύσκολη πολιτική άσκηση

του Γιώργου Πανταγιά^*

 

Ο κορωνοϊός δεν καταστρέφει μόνο ζωές σκορπώντας τον θάνατο. Ουσιαστικά, έφερε τα πάνω κάτω σε ολόκληρο τον πλανήτη. Σπέρνει τον φόβο, την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα. Ανατρέπει τις σταθερές του δημόσιου  βίου, κοινωνικές και οικονομικές. Δοκιμάζει ατομικές αντιλήψεις και συλλογικές συμπεριφορές. Αποκαλύπτει θεατές και αθέατες πλευρές μας - θετικές και αρνητικές. Βγάζει στην επιφάνεια τα προτερήματα και τα ελλείμματα των ανθρώπων.

 

Στην πραγματικότητα, λειτουργεί ως δείκτης για να αξιολογήσουμε και να ερμηνεύσουμε τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις πρωτοφανείς ανατροπές που βιώνει ο κόσμος όλος. Από τη μια, μάς βοηθά να δούμε τη στάση της κοινωνίας και των πολιτών απέναντι στα προβλήματα που έχουμε μπροστά μας. Και από την άλλη, να σταθμίσουμε τη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης από την επιστημονική κοινότητα και την πολιτική τάξη.

 

Αναμφίβολα, η πανδημία δεν στρέφεται μονάχα κατά της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι επιδράσεις της είναι διακριτές σε όλα τα επίπεδα. Μια ψύχραιμη αποτίμηση μας  επιτρέπει να κατανοήσουμε τι κάνουμε σωστά και τι λανθασμένα. Πού επιδεικνύουμε υπευθυνότητα και σοβαρότητα και πού φερόμαστε με επιπολαιότητα και ελαφρότητα. Αρκεί να αφήσουμε στην άκρη αυταρέσκειες, βεβαιότητες, απολυτότητες και προπαντός συνωμοσιολογίες.

 

Τα βέβαιο είναι ότι η πλειονότητα των πολιτών αντιλαμβάνεται τους κινδύνους. Εμπιστεύεται τον επιστημονικό λόγο. Συμπεριφέρεται με αίσθημα ατομικής και κοινωνικής ευθύνης. Υπάρχει, ωστόσο, κι ένα τμήμα τους το οποίο αδιαφορεί προκλητικά. Αρνείται να αποδεχθεί τα μέτρα. Αμφισβητεί και ενοχοποιεί το εμβόλιο. Έτσι βλέπουμε το κοινωνικό σώμα να το διαπερνούν δύο διακριτές και διαμετρικά αντίθετες αντιλήψεις. Και εδώ συγκρούονται η πρόοδος κι η συντήρηση. Η εξέλιξη και η υστέρηση. 

 

Η μάχη κατά του κορωνοϊού ανέδειξε τον καταλυτικό ρόλο της επιστήμης. Φάνηκε η αναντικατάστατη αξία των ειδικών. Ο ορθολογισμός ύψωσε τη δύναμή του, κόντρα στις δεισιδαιμονίες. Ο κορυφαίος λοιμωξιολόγος Σωτήρης Τσιόδρας κατέδειξε την καίρια σημασία του στρατηγικού νου. Η επιτυχία μας στο πρώτο κύμα, με τον ίδιο πρωταγωνιστή, το επιβεβαιώνει. 

 

Αντιθέτως, τώρα φαίνεται η απουσία ενιαίου επιστημονικού και πολιτικού δόγματος. Η πανσπερμία αντιφατικών θέσεων και εκτιμήσεων προκαλεί σύγχυση. Πάντως, η άρνηση σημαντικού ποσοστού υγειονομικών να εμβολιαστούν δείχνει ότι και στον χώρο της Υγείας φωλιάζουν συντηρητικές και οπισθοδρομικές απόψεις και αντικοινωνικές συμπεριφορές.

 

Στο πεδίο της πολιτικής η πανδημική κρίση πιστοποίησε την επικινδυνότητα του λαϊκισμού και του ανορθολογισμού. Η αναμέτρηση μαζί τους προϋποθέτει ορθή και εύστοχη διαχείριση, σύνεση, ευθύνη και αξιοπιστία. Και πρωτίστως αποτελεσματικότητα. 

 

Οι κυβερνητικοί χειρισμοί, παρά τις δυστοκίες και τις αποδεδειγμένες ανεπάρκειες ορισμένων υπουργών και αξιωματούχων, αξιολογούνται θετικά. Τουλάχιστον προς το παρόν, αποφεύγονται οι λαϊκίστικες πρακτικές και η πλειοδοσία παροχών και υποσχέσεων. 

 

Ο πρωθυπουργός επέδειξε γρήγορα αντανακλαστικά. Ο τρόπος που πολιτεύεται συνιστά ισχυρό πλεονέκτημα. Αντιπαρέρχεται τους βερμπαλισμούς και τις ανέξοδες μεγαλοστομίες. Ο λόγος του αποπνέει πραγματισμό και υπευθυνότητα. Δεν υποκύπτει στους ακραίους του κόμματός του. Βρίσκεται σε αρμονία με την ευρύτερη κοινωνία. Η αποδοχή που έχει το επιβεβαιώνει.

 

Απεναντίας, η αντιπολίτευση δυσκολεύεται να καταλάβει ότι δεν είναι στραβός ο γιαλός, αλλά στραβά αρμενίζει η ίδια. Χρησιμοποιεί την πανδημία ως πρώτη ύλη για να ασκήσει άγονη και ανεπίκαιρη αντικυβερνητική κριτική. Η καταγγελτική ρητορεία τής στερεί τη δυνατότητα να ασκεί δημιουργικά τον ρόλο της. Το χειρότερο, αυτοαπομονώνεται, χωρίς να μπορεί να δημιουργήσει γέφυρες επικοινωνίας με τους πολίτες εκείνους που αναζητούν σοβαρότητα και μετριοπάθεια.

 

Ο ισοπεδωτικός λόγος, η υπερβολή και η απόλυτη απόρριψη αποδεικνύονται ακατάλληλα εργαλεία. Στην ουσία, οι αντιπολιτευτικές ενστάσεις και επικρίσεις μόνο θόρυβο προξενούν. Δεν ακούγονται από την πλειονότητα της κοινής γνώμης.

 

Οι ηγεσίες του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΙΝΑΛ, αντί να κερδίζουν έδαφος χάνουν, διότι πολιτεύονται εκτός πραγματικότητας. Αν μελετήσουν με προσοχή τις δημοσκοπήσεις, θα το διαπιστώσουν.

 

Στον πολιτικό ανταγωνισμό η  πρόοδος και η συντήρηση κρίνονται και δοκιμάζονται από τις συνθήκες που επικρατούν, καθώς και από τις απόψεις και τις ιδέες που ενσαρκώνουν οι ηγεσίες. 

 

Οι προοδευτικές αντιλήψεις -πόσω μάλλον οι πρακτικές- δεν διαθέτουν συγκεκριμένα κομματικά πιστοποιητικά. Ούτε είναι αποκλειστικό προνόμιο κανενός. Πολύ περισσότερο δεν προσμετρώνται με τα κλισέ και τα στερεότυπα του παρελθόντος. Έτσι εξηγείται και η πλειάδα συντηρητικών θέσεων, οι οποίες έχουν εμποτίσει ολόκληρο το κομματικό φάσμα, καταλύοντας τις παραδοσιακές διαιρέσεις. Άλλωστε, τα παλιά υποδείγματα γίνονται ολοένα και πιο ατελέσφορα.

 

Η περιπέτεια της πανδημίας, αναμφισβήτητα είναι μια πολιτική άσκηση, εξαιρετικά σκληρή και δύσκολη για τους πάντες.

 

^* Συμβούλου Στρατηγικής και Επικοινωνίας.

Προέδρου & Διευθύνοντος Συμβούλου της POLITY A.E.