Οικονομική Αβεβαιότητα. Δαμόκλειος σπάθη για την Κυβέρνηση.

Του Ζαχαρία Εμμ. Δοξαστάκη*

Στην πολιτική επικαιρότητα, την καθημερινή ειδησεογραφία και στις συζητήσεις  της κοινής γνώμης μονοπωλούν το ενδιαφέρον  οι έννοιες: δημοσιονομική πειθαρχία, πληθωριστικές πιέσεις,κάμψη των ρυθμών αύξησης της παραγωγής, λήψη μέτρων για την καλπάζουσα ακρίβεια, δημοσιονομική πειθαρχία και σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης, ανοδική πορεία τιμών και δυσκολίες στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Η πρωτοφανής σε διάρκεια και ένταση πανδημία του Covid-19 και η παρατηρούμενη, τελευταία ,έξαρσή της , με τη μετάλλαξη Όμικρον, η κλιματική αλλαγή , η ενεργειακή κρίση , οι ελλείψεις προϊόντων, η κρίση στην εφοδιαστική αλυσίδα αγαθών και η αύξηση του πληθωρισμού συνθέτουν το πάζλ της οικονομικής αβεβαιότητας.Η Κυβέρνηση οφείλει , στην πρωτοφανή αυτή κατάσταση, να αντιδράσει άμεσα και αποφασιστικά, να προβεί στη λήψη μέτρων για την αποτελεσματική  διαχείρισή της, ώστε αφ´ενός να προστατεύσει τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και αφ’ετέρου αυτή η κοινωνική συγκυρία να μην αποτελέσει  δαμόκλειο σπάθη για την Κυβερνητική Διακυβέρνηση.

Στη συνέχεια θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε τις βασικές πλευρές αυτής της δυσμενούς οικονομικής επικαιρότητας και να προτείνουμε συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση των  ακραίων παρεκκλίσεων που καταγράφονται για συγκεκριμένα  μακροοικονομικά μεγέθη.

Α. Πληθωρισμός

Η ανοδική πορεία των τιμών στην ενέργεια, πυροδότησε  κύμα ανατιμήσεων σε ένα ευρύ φάσμα αγαθών και υπηρεσιών. Οι δυσκολίες που καταγράφονται στην εφοδιαστική αλυσίδα αγαθών, λόγω του κορωνοϊού οδηγούν σε σοβαρές και ανεξέλεγκτες αυξήσεις των ειδών διατροφής.

Η  ζήτηση σε καταναλωτικά αγαθά εκτινάχθηκε  , λόγω εγκλεισμού του πληθυσμού ( οι βιομηχανίες δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στη ζήτηση λόγω των περιορισμών των Κυβερνήσεων για την προστασία του πληθυσμού και των ελλείψεων σε πρώτες ύλες). Τα φαινόμενα αυτά οδήγησαν σε αύξηση του πληθωρισμού, επειδή η δημιουργηθείσα υπερβάλλουσα ενεργή ζήτηση των καταναλωτών δεν μπόρεσε να ικανοποιηθεί από το μηχανισμό της αγοράς. Ο πληθωρισμός , όμως, που καταγράφεται δεν οφείλεται μόνο στην αύξηση του κόστους παραγωγής , αλλά και στις αδυναμίες του μηχανισμού της προσφοράς. Το ποσοστό του πληθωρισμού ανήλθε στο 5 %, αντί του 2% της ΕΚΤ που είναι ο στόχος.Η αντιμετώπιση του αρνητικού αυτού οικονομικού φαινομένου επιβάλλει την παρέμβαση του κράτους , μέσω της ασκούμενης δημοσιονομικής πολιτικής του.

Είναι γνωστό ότι για πολλά χρόνια ο πληθωρισμός έδειχνε να μην αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στην παγκόσμια οικονομία , αλλά και την ελληνική. Σημασία για την οικονομία  έχει αν η αύξηση του πληθωρισμού είναι μόνιμη ή προσωρινή-συγκυριακή. Αν η αύξηση του πληθωρισμού γίνει μόνιμη κατάσταση, άρδην αλλάζει η νομισματική πολιτική για την αντιμετώπιση της διόγκωσης των ελλειμμάτων.

Η λήψη μέτρων από την Κυβέρνηση για την τιθάσευση του πληθωρισμού πρέπει να γίνει άμεσα και τα  μέτρα οποσδήποτε  να είναι δραστικά, όπως:

• Μείωση της φορολογίας και συγκεκριμένα των συντελεστών του ΦΠΑ , ειδικά σε αγαθά ευρείας κατανάλωσης. Η μείωση των φορολογικών συντελεστών τονώνει την οικονομική ανάπτυξη.
• Αύξηση των επιτοκίων.
• Αναδιαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής.
• Άμβλυνση των πληθωριστικών πιέσεων με την επιβολή  διορθωτικών και περιοριστικών μέτρων  στις επιχειρήσεις.
• Υιοθέτηση μέτρων Κυβερνητικής  Πολιτικής για την ενίσχυση( επιδότηση) σημαντικών δαπανών( μείωση κόστους φροντίδας παιδιών, ηλικιωμένων, στέγασης, σπουδών, υγειονομικής περίθαλψης και φαρμάκων). Οι πολίτες αντιμετωπίζουν « τσουνάμι ακρίβειας».
• Μείωση των επιπτώσεων, κατά προτεραιότητα, στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

Β. Ενεργειακό κόστος

   Το 2021 ξεκίνησε η εκτίναξη του ενεργειακού κόστους. Η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου πυροδοτήθηκε για οικονομικούς, γεωπολιτικούς και χρηματιστηριακούς λόγους. Η Κυβέρνηση αντέδρασε και επιδοτεί την υπερβάλλουσα και εξωφρενική αύξηση στους λογαριασμούς της ΔΕΗ και φυσικού αερίου.Απαιτούνται, όμως, μόνιμα , δραστικά και στοχευμένα μέτρα για την ενίσχυση των νοικοκυριών στη βάση  εισοδηματικών κριτηρίων. Η πράσινη μετάβαση αποτελεί βασική επιδίωξη και στόχο του Ταμείου Ανάκαμψης. Για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την ψηφιακή μετάβαση κομβικό σημείο πρέπει να αποτελεί ο διαμοιρασμός του κόστους. Μάλλον, όμως, πάλι χαμένοι θα είναι οι αδύναμοι. Οφείλουμε να μιλάμε για δίκαιη μετάβαση και επομένως το ομώνυμο ταμείο που έχει συσταθεί πρέπει να τη διασφαλίσει.

Γ. Σύμφωνο σταθερότητας

   Οι συνθήκες που διαμορφώνονται στην κοινωνία, λόγω του Covid-19 είναι βέβαιο ότι επηρεάζουν τη δημοσιονομική πειθαρχία. Το έλλειμα αυξάνεται, όπως και το δημόσιο χρέος.Η αντίδραση με μέτρα πολιτικής όπως η  χαλάρωση των προϋποθέσεων και η ευέλικτη αντιμετώπιση του χρέους , είναι δύσκολο να επιτραπούν  από τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα. Επομένως η Κυβέρνηση οφείλει να υιοθετήσει  τη λήψη δραστικών μέτρων, προκειμένου να αποφύγει το ενδεχόμενο ενός νέου « μνημονίου».

Τέτοια μέτρα , ενδεικτικά, μπορούν να αναφερθούν:

• Η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και η ομαλή υλοποίηση των δράσεων του προγράμματος ανάπτυξης και σταθερότητας « Ελλάδα 2.0».
• Η διοχέτευση των διατιθέμενων πόρων( επιχορηγήσεις και δάνεια) σε παραγωγικές επενδύσεις.
• Η πραγματοποίηση επενδύσεων σε ζωτικούς τομείς , όπου το κέρδος δεν είναι άμεσο, για τη στήριξη της κοινωνίας.
• Η ανακοπή της πορείας του ανοιχτού πληθωρισμού, ο οποίος οδηγεί στην κατάρρευση της οικονομίας.
• Η διασφάλιση της ισορροπίας της οικονομίας.

Η Κυβέρνηση αυτή τη δύσκολη συγκυρία της υγειονομικής, κοινωνικής, περιβαλλοντικής και οικονομικής κρίσης, πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες και να δημιουργήσει τις νέες προοπτικές ανάπτυξης.

Η αντιμετώπιση των προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας, δεν επιτυγχάνεται  με ευκαιριακά , βραχυχρόνια, ακατάλληλα και πρόσκαιρα μέτρα. Ζητούμενο είναι ο μακροχρόνιος σχεδιασμός και προγραμματισμός. Επιτέλους πρέπει να ξεπεράσουμε το στάδιο των εξαγγελιών και των καλών προθέσεων. Ο προγραμματισμός μας πρέπει να διαθέτει σοβαρό βαθμό επιτακτικότητας και να χρησιμοποιεί ειδικά όργανα για την εφαρμογή του. Το  πλέγμα των κατεστημένων αντιαναπτυξιακών δυνάμεων πρέπει να διαρραγεί.

Οι επιλογές μας, κατά κύριο λόγο,πρέπει να είναι μακροπρόθεσμου ορίζοντα, να επιδιώκουν τη στήριξη δυναμικών τομέων της οικονομίας και να εκσυγχρονίζουν το διοικητικό σύστημα της χώρας.

*Αντιπεριφερειάρχης Διοίκησης & Οργάνωσης