Νέα άγνωστα Γαλλικά αρχεία φωτίζουν την ιστορία της Κρήτης

Του Κωστή Ε. Μαυρικάκη

Το σημερινό ιστορικό συγκρότημα της Βενσέν (Château de Vincennes) στο βορεινό άκρο του ομωνύμου δάσους κοντά στις όχθες του Σηκουάνα, είναι ένα μεγαλειώδες κτιριακό σύνολο από καστρόπυργους και βασιλικά ανάκτορα που καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 90 στρεμμάτων. Ένα φρουριακό σύνολο που αρχικά κτίστηκε από το Λουδοβίκο Ζ’ σαν κυνηγητικό περίπτερο. Στέγασε για αιώνες τη βασιλική οικογένεια της Γαλλίας ενώ πολλά και μεγάλα ιστορικά γεγονότα είναι συνδεδεμένα με αυτό. Λέγεται, ότι από εδώ ξεκίνησε ο Λουδοβίκος Θ’ για την 8η Σταυροφορία από την οποία δεν επέστρεψε ποτέ.

Από το 1993 είναι κηρυγμένο ιστορικό μνημείο της Γαλλίας ενώ ήδη από το 2005 αποτελεί την έδρα της Ιστορικής Υπηρεσίας Άμυνας (Service historique de la Defense, SHD) του σχετικού υπουργείου της χώρας. Υπάγεται στη Διεύθυνση Μνήμης, Κληρονομιάς και Αρχείων και ιδρύθηκε μετά τη συγχώνευση των τεσσάρων ιστορικών υπηρεσιών του στρατού ξηράς, του ναυτικού, της πολεμικής αεροπορίας, της χωροφυλακής καθώς και του αρχειακού κέντρου των όπλων.

Χάρη στην Ιστορική Υπηρεσία Άμυνας, οι ερευνητές μπορούν να έχουν πρόσβαση στον τεράστιο αρχειακό πλούτο που χρονολογείται από το 17ο αιώνα.  Ο πυρήνας του αποτελείται από έγγραφα του Υπουργείου Άμυνας των Γαλλικών ενόπλων δυνάμεων.  Σε αυτό έχουν ενσωματωθεί συλλογές από τη Γενική Αντιπροσωπεία για τους πολεμικούς εξοπλισμούς, τη Γενική Γραμματεία Εθνικής Άμυνας, -ακόμη και από το σχετικό τμήμα που εμπίπτει στην αρμοδιότητα του πρωθυπουργού- καθώς και συλλογές από την ομοσπονδία βετεράνων πολέμου που εντάχθηκαν πρόσφατα στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Άμυνας. 

Στο ιστορικό συγκρότημα του κάστρου της Βενσέν (Château de Vincennes) κτυπούν εκτός από την καρδιά της Μνήμης της Γαλλίας, και άγνωστοι παλμοί από την Ιστορία της Κρήτης.

 Οι συλλογές αυτές συνιστούν την κύρια πηγή της Γαλλικής στρατιωτικής ιστορίας των τελευταίων πέντε αιώνων. Αλληλογραφία από υπουργούς, τα γραφεία και τα στρατηγεία τους, πολεμικά ημερολόγια μονάδων ή ακόμη και ιδιωτικά αρχεία και ημερολόγια από κορυφαίες πολιτικές και στρατιωτικές προσωπικότητες.  Όλα αυτά επιτρέπουν στους ιστορικούς και ερευνητές να ανατρέξουν στις εκστρατείες από το Λουδοβίκο 14^ο, τις επικές ενέργειες του μεγάλου στρατού του Ναπολέοντα έως και στις πιο πρόσφατες συγκρούσεις της εποχής μας στον 20^ο αιώνα.  Εκτός από τις διαφορετικές πτυχές αυτών των μεγάλων συγκρούσεων που διαμόρφωσαν τη σημερινή Ευρώπη, τα αρχεία ρίχνουν φως σε στρατηγικά, στρατιωτικά και γεωπολιτικά θέματα της διεθνούς πολιτικής, με πληθώρα πληροφοριών για την Αφρική και την Ασία μέσω των αποστολών των γαλλικών στρατιών στο εξωτερικό.  Όμως δεν είναι μόνον εξόχως διαφωτιστικά για την έρευνα στη στρατιωτική ιστορία της χώρας. Τα αρχεία παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον για την τεκμηρίωση της πολιτιστικής, διπλωματικής, επιστημονικής, οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας της Γαλλίας και άλλων Ευρωπαϊκών εθνών.  Από τους πρώτους θαλάσσιους άτλαντες έως τις αεροφωτογραφίες, τα μητρώα του Υπουργείου Άμυνας περιέχουν έγγραφα με πληθώρα πληροφοριών, έργα στρατιωτικών μηχανικών και χαρτογράφων που από τον 16ο αιώνα άσκησαν το ταλέντο τους στη στεριά, στη θάλασσα και στον αέρα.  Δείχνουν πώς αυτοί οι ειδικευμένοι επιστήμονες συνέβαλαν όχι μόνο στη γεωγραφική γνώση της Γαλλικής επιρροής στον κόσμο, αλλά και στις τεχνικές εξέλιξης  της χαρτογραφίας και της γεωδαισίας.  Η ιστορία της Γαλλικής εθνικής άμυνας αφορά επίσης τις ζωές ατόμων που υπηρέτησαν στις τάξεις του γαλλικού στρατού για πολλούς αιώνες, αφού το κέντρο στη Βενσέν διατηρεί ατομικούς φακέλους αξιωματικών των τριών ενόπλων δυνάμεων και της εθνικής χωροφυλακής  που χρονολογούνται από το 18ο αιώνα.  Εκτός από το προσωπικό του υπουργείου ή τις αποστολές στο εξωτερικό, οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι του 20ού αιώνα αφορούσαν ολόκληρο το έθνος.  Ως εκ τούτου, τα μητρώα όσων έδωσαν τη ζωή τους για  τη Γαλλία στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, αρχεία σε δίκτυα αντίστασης ή μητρώα από στρατόπεδα συγκέντρωσης, όλα καταγράφουν τα ονόματα δεκάδων χιλιάδων Γάλλων πολιτών και φωτίζουν επιμέρους ψηφίδες που συγκροτούν μια  τεράστια Εθνική ιστορία.

Ο χώρος της βιβλιοθήκης και του αναγνωστηρίου στην Service historique de la Defense.

Θα μπορούσε στην είσοδο του μνημειακού συγκροτήματος της Ιστορικής Υπηρεσίας Άμυνας της Βενσέν, να υπάρχει εντοιχισμένη η γνωστή Ρωμαϊκή φράση «scripra manent» (τα γραπτά μένουν). Εδώ συντελείται η πλήρης ενσάρκωση του λατινικού αποφθέγματος. Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι η Ιστορική Υπηρεσία Άμυνας στο ιστορικό καστροσυγκρότημα της Βενσέν, αποτελεί την καρδιά της Μνήμης του Γαλλικού Έθνους.

Μέσα στους λαβυρίνθους της μνημοσύνης που ζωντανεύουν το παρελθόν, μπορεί κανείς να βρει δεκάδες φακέλους, με σχέδια, χάρτες, αναφορές, ημερολόγια, σκίτσα, καταγραφές που αφορούν στην Κρήτη ήδη από την πρώτη περίοδο των αρχείων, εκείνης του Λουδοβίκου 14^ου. Πλήρης κατάλογος και ναυπηγικά σχέδια των πολεμικών γαλερών του βασιλιά Ήλιου που απέπλευσαν από το λιμάνι της Τουλών για τη μεγάλη εκστρατεία στην Κάντια την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1669 σχεδιασμένα από αρχιτέκτονες και ναυπηγούς με επικεφαλής τον Ολλανδό ναυπηγό Ροδόλφο Γκιντεό. Λεπτομέρειες ακόμη κι από τα γεύματα και τα φαγητά που σερβίρονταν στον βασιλικό ξάδερφο κόμητα Φραγκίσκο ντε Βαντόμ (Δούκα του Μποφώρ) μέσα στην εντυπωσιακή ναυαρχίδα του «Le Monarque» αλλά και στον άλλο «στρατηγό της Αγίας εκκλησίας επί των γαλερών της Γαλλίας» κόμητα ντε Βιβόν. Σχέδια με εντυπωσιακές λεπτομέρειες των πλοίων του Τάγματος των Ιπποτών του Αγ. Ιωάννη της Μάλτας υπό τη σημαία του Πάπα που κι αυτά πήραν μέρος στην τελευταία εκστρατεία του ενωμένου χριστιανικού στόλου τις ύστατες μέρες της πολιορκίας του Χάνδακα. Εκθέσεις, αναφορές, άγνωστα μέχρι σήμερα σκίτσα, εμπορικές και απόρρητες στρατιωτικές καταγραφές Γάλλων προξένων και άλλων κρατικών αξιωματούχων μετά από την κατάκτηση της Κρήτης από τους Οθωμανούς το 1669 μέχρι και για τους επόμενους πάνω από δύο αιώνες, που εκτός από τις γνωστές μέχρι σήμερα αναφορές των περιηγητών, φωτίζουν πολλαπλασιαστικά άγνωστες πτυχές και σχεδόν ξαναγράφουν την Ιστορία της Κρήτης.