της Ιωάννας Τοπούζη
Το προαύλιο του σχολείου, το σχολικό λεωφορείο, ίσως τελικά να είναι πιο σκοτεινά από ό,τι φανταζόμαστε. Ένας κύκλος νεαρών ανθρώπων, μια αλυσίδα, θύματα, θύτες και ουδέτεροι παρατηρητές σχηματίζουν ένα πλέγμα που πολύ θυμίζει την Σικελική Ομερτά. Έναν Νόμο σιωπής που η κοινωνία και η οικογένεια δημιουργεί στις πιο ευαίσθητες ηλικίες με θύματα πάντα τα παιδιά...
Σχολικός εκφοβισμός, bulling, επίδειξη ισχύος, «νταηλίκι» ή καψόνι, «πείραγμα» μια πραγματικότητα που υπήρχε και θα υπάρχει όπως κι αν θέλουμε να το ονομάσουμε. Είναι η λεκτική ή σωματική βία που ασκείται από μια ομάδα παιδιών σε ένα άλλο παιδί. Ασκείται με διαφόρους τρόπους, με φυσική παρουσία ,με διάδοση συκοφαντιών ,με μηνύματα στο κινητό, μέσω ιντερνέτ...
Είναι τόσο λυπηρό πως ένα παιδί φτάνει στο σημείο να προξενεί πόνο σε οποιαδήποτε μορφή, σε ένα άλλο ανυπεράσπιστο παιδί. Στέκεσαι παγωμένος και αναρωτιέσαι από ποιο οικογενειακό περιβάλλον έχει βγει το παιδί «θύτης». Πόση «βία» έχει εισπράξει για να μπορεί να την ανακυκλώνει; Τι γονείς είμαστε, δεν το βλέπει αυτό το πλάσμα κανείς; Πολύ εύκολα αντιλαμβάνεσαι ότι το bulling δεν είναι μια φυσιολογική συμπεριφορά.
Είναι ένα δυστυχισμένο παιδί που ξεσπάει τη δυστυχία του σε άλλους. Είναι ένα πλάσμα που νιώθει ανώτερος από κάποιον «διαφορετικό» και αισθάνεται ότι με αυτό τον τρόπο αποκτά ισχύ και εξουσία. Δεν μπορεί να κατανοήσει και να αναγνωρίσει το συναίσθημα που προκαλεί, τον φόβο, τον πόνο… Προσπαθεί πιθανόν να τραβήξει την προσοχή στο μικρό περιβάλλον του σχολειού, να γίνει δημοφιλής. Με τρομάζει η προσωπικότητα του, είναι ένας άψογος παρατηρητής που επιλεγεί το θύμα του, ένα παιδί που νιώθει ότι είναι πιο αδύναμο από εκείνον, ένα παιδί «διαφορετικό» για τα μέτρα του.
Μεγαλώνοντας παιδιά γνωρίζω ότι αντιγράφουν τους γονείς τους. Τι λάθη κάνουμε; Πολλές φορές προσπαθούμε να μάθουμε στα παιδιά μας να μην έχουν ευαισθησίες, να γίνουν δυνατά, διεκδικητικά. Δεν γνωρίζουμε όμως το όριο της ψυχής τους και γινόμαστε τελικά δημιουργοί ενός επιθετικού παιδιού. Η οικονομική κρίση μας οδήγησε ως γονείς σε μια μακρόχρονη απουσία από το σπίτι, αναζητώντας πόρους κι έτσι είμαστε απόντες από την ανατροφή των παιδιών μας, τις περισσότερες φορές χάνοντας τον έλεγχο. Ενίσχυση του χαμένου ελέγχου το διαδίκτυο που είναι ένας «ασφαλής» χώρος για τους θύτες, τους ανεβάζει την αυτοπεποίθηση ότι μπορούν μιας και κρύβονται να εκτονώνουν όλα τα αρνητικά συναισθήματα τους.
Τα θύματα είναι συνήθως παιδιά που απλά ξεφεύγουν από το «μέσο όρο», σαν εικόνα, σαν σκέψη, σαν προσωπικότητες. Πολλές φορές είναι παιδιά εσωστρεφή, που δύσκολα εκφράζουν αυτό που τους συμβαίνει κι έτσι ο φόβος τα κάνει να σιωπούν ακόμη περισσότερο ή να μην μεταφέρουν στο οικογενειακό περιβάλλον και στους εκπαιδευτικούς, το γεγονός στην ακριβή του διάσταση.
Οι «θύτες» είναι τις περισσότερες φορές, μέτριοι μαθητές, σίγουρα με προσωπικές δυσκολίες, παιδιά γεμάτα αρνητικά συναισθήματα. Αναρωτιέμαι… «θύτης» είναι ο κατάλληλος όρος για ένα παιδί;
Ένα μεσημέρι επιστρέφοντας από το σχολειό η Μελένια μου μετέφερε ότι κάποιο κορίτσι της ηλικίας της, στο σχολικό λεωφορείο, την έφερνε σε δύσκολη θέση με τους χαρακτηρισμούς της. Δημιουργούσε ένα πλαίσιο «οπαδών» της και απλά εκστόμιζε λέξεις και οι άλλοι την θαύμαζαν. Μου φάνηκε απλό να γίνεται στα 6 έτη αυτό το «πείραγμα» κι έτσι απλά της συνέστησα να αδιαφορήσει και να το προσπεράσει, θεωρώντας ότι αυτός είναι ο σωστός τρόπος διαχείρισης.
Πέρασε λίγος καιρός και το παιδί, μου ανέφερε ότι αυτή η κατάσταση συνεχίζεται όμως και πάλι το «υποτίμησα». Της εξήγησα πως πρέπει να εκφραστεί ότι νιώθει δυσάρεστα και να κάνει σαφές στο άλλο παιδί πως δεν είναι διατιθέμενη να το ανεχτεί. Φαντάστηκα ότι στο σχολικό πλαίσιο οι εκπαιδευτικοί θα έπαιρναν θέση κι ότι τα παιδιά θα τα έβρισκαν μεταξύ τους. Θεώρησα ότι είχα κάνει σωστή επιλογή κολλεγίου και αυτό θα την προστάτευε, ήθελα να μάθει να υπερασπίζεται τον εαυτό της στο κοινωνικό πλαίσιο ενός σχολειού .Έσφαλα...
Πέρασε ένας χρόνος κι η Μελένια πια είχε σιωπήσει… προφανώς ο «ανώτερος» τρόπος διαχείρισης μου δεν την βοηθούσε κι έτσι έπαψε να μεταφέρει πράγματα. Μέσα της όμως γινόταν το χάος, η καθημερινότητα με «προσβολές» και χαρακτηρισμούς, παιδιάστικους μεν, την μάτωνε .Ήρθε η στιγμή και ξέσπασε… Στο ξέσπασμα της, φάνηκε μόνο αυτή, στοχοποιήθηκε. Ένα παιδί που αντιδρά και ποιος άραγε ψάχνει τι το οδήγησε εκεί; Πάγωσα…
Κατανοώντας τη διάσταση που πήρε στην ψυχή της, αναζητώντας την αλήθεια και τη δικαιοσύνη ανακάλυψα ένα σωρό «εγκληματικά» λάθη…
Το δικό μου…
Πίστεψα ότι τα παιδιά είναι παιδιά και θα τα βρουν μεταξύ τους μιας και στο σχολικό περιβάλλον υπάρχουν εκπαιδευτικοί και ψυχολόγοι που τα παρακολουθούν και τα αφουγκράζονται. Ότι οι γονείς δεν πρέπει να παρεμβαίνουμε στο καθετί αφήνοντας τα, να διεκδικούν τα κομμάτια της ζωής τους, να μάθουν να επιβιώνουν.
Των εκπαιδευτικών…
Μια απόμακρη επιστασία, όλα καλώς καμωμένα… Κάναμε σύσταση στο θύτη, στο πλαίσιο μιας λογικής, «Πάψε να πειράζεις τον Γιώργο..». Καμία εμβάθυνση ,καμία αναζήτηση του πως μπορεί να νιώσει η άλλη πλευρά. Τάξη να έχουμε στο σχολείο, μια αψεγάδιαστη εικόνα…
Της «άλλης πλευράς»…
Όσο εγώ πρότεινα να τα βρουν και να αγκαλιαστούν, να μάθουν να συγχωρούν μέσα από διάλογο, να αποδέχονται τη διαφορετικότητα, η άλλη μητέρα ενίσχυε το παιδί της με αρνητικά συναισθήματα. Εγώ πρότεινα, αγάπη, συγχώρεση, ταπείνωση κι εκείνη οργάνωνε με τόση παράνοια την επίθεση της άλλης μέρας.. Πλήγωνε την ψυχή του παιδιού μου, μα και του δικού της βάζοντας μέσα σε μια παιδική καρδιά τόσο δηλητήριο. Άραγε πόσο θύμα είναι ο θύτης; Πόση άρνηση και «βία» έχει εισπράξει που μόνο αυτό μπορεί να ανακυκλώσει;
Αν αυτό μπορεί να συμβεί σε παιδί έξι ή εφτά χρόνων, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι γίνεται καθώς μεγαλώνουν και μαζί με αυτά «μεγαλώνει» μέσα τους κάθε αρνητικό που έχουν εισπράξει και θέλουν να το εκτονώσουν.
Θέλω να πω στα παιδιά μου και σε κάθε παιδί, να μην αισθάνεται άσχημα για την οποιαδήποτε «διαφορετικότητα» του. Όποια κι αν είναι αυτή, να ξέρει ότι είναι η αιτία που τον κάνει ξεχωριστό. Στον μέλλον θα είναι ίσως και η δύναμη του, ο τρόπος να ξεχωρίσει ανάμεσα σε τόσους άλλους και να διακριθεί.
Να ζητήσω από κάθε εκπαιδευτικό να αγαπάει και σκεπάζει τους μαθητές του, να νιώθει πως κάθε παιδί είναι το δικό του. Όση κούραση κι αν έχει η καθημερινότητα τους, απολαμβάνουν ένα τόσο σπουδαίο ρόλο… Δημιουργούν συνειδήσεις, δίνουν γνώση, ας τα «προστατέψουν» από το τραγικό φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, να ανθίσουν άριστοι πολίτες σε μια καλύτερη κοινωνία. Για να γίνει η κοινωνία καλύτερη πρέπει να απαρτίζεται από καλυτέρους.
Τέλος θέλω να φωνάξω στους γονείς πως είμαστε η βάση και η αιτία για τα πάντα. Κάθε παιδί ναι, έχει το χαρακτήρα του, όμως αυτός στην πορεία της ζωής του πλάθεται, ενισχύεται ή αποδυναμώνεται. Ας προσπαθήσουμε να ενισχύσουμε κάθε κάλο, να αποδυναμώσουμε το κακό. Ας μην αφήσουμε το παραμικρό σημάδι κάθε μορφής βίας να ανακυκλώνεται ανάμεσα στα παιδιά μας, ας αφουγκραστούμε το καθετί ...
«Η δουλειά μας δεν είναι να σκληρύνουμε τα παιδιά μας για να αντιμετωπίσουν έναν σκληρό και άκαρδο κόσμο... Δουλειά μας είναι να αναθρέψουμε παιδιά που θα κάνουν τον κόσμο , λιγότερο σκληρό και άκαρδο…» L.R.Knost
Είμαι σίγουρη ότι μπορούμε!
