Ιστορική παρέμβαση του Παυλόπουλου

του Πέτρου Μηλιαράκη*

Ο Οκτώβριος χαρακτηρίζεται (μεταξύ των άλλων διπλωματικών διαδικασιών) και από την υψηλού επιπέδου διπλωματία, καθόσον σε επίπεδο κορυφής έλαβαν χώρα σημαντικές εξελίξεις στις ελληνογερμανικές σχέσεις. Αναφέρομαι στην επίσκεψη του Προέδρου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ και στα όσα δημοσίως διατυπώθηκαν από τον Έλληνα ομόλογο του Προκόπη Παυλόπουλο, αναφορικώς με τις γερμανικές αποζημιώσεις και το κατοχικό δάνειο.

Ο Έλληνας ΠτΔ ενώπιον του Γερμανού ομολόγου του αναφέρθηκε σαφώς και επισήμως στις ευθύνες της Γερμανίας έναντι της Ελλάδας για το κατοχικό δάνειο και τις αποζημιώσεις λόγω εχθροπραξιών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και επεσήμανε ότι οι απαιτήσεις της Ελλάδας, που αφορούν στο κατοχικό δάνειο και στις αποζημιώσεις της εποχής της κατοχής, είναι «νομικώς ενεργές και δικαστικώς επιδιώξιμες» και διευκρίνισε ότι «τις απαιτήσεις αυτές δεν τις διεκδικούμε μονομερώς και αυθαιρέτως, αλλά αντιθέτως, τις εντάσσουμε στο πλαίσιο του κοινού μας διεθνούς και ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού». Πρόσθεσε δε ότι με βάση τους κανόνες αυτού του πολιτισμού και, οπωσδήποτε, σε αρμόδιο δικαιοδοτικό forum, καθένας θα υποστηρίξει τις θέσεις του.  

Με βάση την ιστορική, επίσημη και δημόσια αυτή τοποθέτηση του Έλληνα ΠτΔ χρήσιμα (επιγραμματικώς) να παρατεθούν ενταύθα είναι και τα εξής:

Όταν η Γερμανία κήρυξε το πόλεμο κατά της Ελλάδας, η Σύμβαση της Χάγης της 18ης Οκτωβρίου 1907 αναφερόταν με βάση το άρθρο 3, τόσο στις αξιώσεις αποζημίωσης λόγω των εχθροπραξιών, όσο και στην ευθύνη «δια πάσας τας υπό των συμμετεχόντων της στρατιωτικής δυνάμεως ενεργεθείσας πράξεις».

Παραλλήλως, ειδικότερα για τις εχθροπραξίες, με βάση το άρθρο 22 της προαναφερόμενης Σύμβασης της Χάγης, καθιερωνόταν η Αρχή Δικαίου, και για τη Γερμανία που ήταν άλλωστε η επιτιθέμενη, ότι ο εμπόλεμος: «δεν έχει απεριόριστο δικαίωμα περί την εκλογή των μέσων προς βλάβην του εχθρού».

Επίσης, με βάση το άρθρο 25 της προαναφερόμενης Σύμβασης της Χάγης, ρητώς υπήρχε ο κανόνας της απαγόρευσης της «προσβολής ή βομβαρδισμού ανυπεράσπιστων πόλεων, χωρίων, κατοικιών ή κτηρίων».

• ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Αντικείμενο του Δικαίου του Πολέμου είναι πάντοτε η θέσπιση περιορισμών στη χρησιμοποιούμενη ισχύ από τους εμπόλεμους μέχρι εκείνο το βαθμό, ώστε η χρησιμοποιούμενη αυτή ισχύς, να υποκαθιστά τη δικαιοσύνη η οποία ρύθμιζε τις σχέσεις των Κρατών πριν από τη σύρραξη. Και τούτο γιατί ο πόλεμος καταργεί το Διεθνές Δίκαιο που ρυθμίζει τις σχέσεις των Κρατών στην ειρήνη.  

Επίσης αξιοσημείωτα είναι τα εξής: Με τη Σύνοδο των Παρισίων το 1928 καταδικάσθηκε γενικώς ο πόλεμος, αλλά δεν απαγορεύθηκε όταν το Κράτος βρίσκεται σε νόμιμη άμυνα. Η νόμιμη άμυνα ρητώς, άλλωστε, αναγνωρίζεται και από το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Το Δίκαιο του Πολέμου εστιάζει ειδικώς στα πολεμικά εγκλήματα (war crimes). Σύμφωνα με το άρθρο 6 του Κανονισμού του Διεθνούς Στρατοδικείου (γνωστού υπό την ονομασία και ως Δικαστηρίου της Νυρεμβέργης), τα εγκλήματα πολέμου αφορούν όχι μόνο εγκλήματα κατά της ειρήνης γενικώς, αλλά και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στις ειδικές τους εκδηλώσεις.

Για την ταυτότητα δε του νομικού λόγου αξιοσημείωτο είναι ότι η διεθνής έννομη τάξη έχει ιδρύσει και λειτουργεί αποφασιστικώς το (ad hoc) Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο που προβλέπει και τιμωρεί εγκλήματα πολέμου με ειδικότερες αναφορές π.χ. στη γενοκτονία, στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, στα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας κ.ά.

• ΟΙ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ –Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

Οι μεταπολεμικές ευθύνες της Γερμανίας είναι ενεστώσες και απαράγραπτες και η συνένωση των δύο Γερμανιών (31/8/1990), αποκλείει το οποιοδήποτε πρόσχημα περί της μη συνέχειας της κρατικής οντότητας της Γερμανίας του Βου Παγκοσμίου Πολέμου.

Ενταύθα ας μου επιτραπεί να υποστηρίξω ότι: α) ουδεμία παραγραφή υφίσταται για ποινικές και αστικές αξιώσεις που αφορούν εγκλήματα πολέμου, β) ότι η Συμφωνία του Λονδίνου του 1953, ουδέν περιθώριο αφήνει για οποιαδήποτε παραγραφή και ειδικότερα για την Ελλάδα, ενώ γ) με το Ν.2023/1952 με τον οποίο τερματίζεται η εμπόλεμη κατάσταση της Χώρας μας με τη Γερμανία, ρητώς δηλώνεται η επιφύλαξη δικαιωμάτων των εκ του πολέμου προκυψάντων και υφισταμένων διαφορών.

Η Γερμανία σήμερα, είναι Χώρα που ανήκει στο Συμβούλιο της Ευρώπης και έχει προσχωρήσει στη Σύμβαση του Ευρωπαϊκού Δικαίου που αφορά στη   Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Θεμελιωδών Ελευθεριών. Συνεπώς η Γερμανία έχει προσχωρήσει και υπάγεται σε κανόνες δικαίου του σύγχρονου νομικού και πολιτικού ευρωπαϊκού πολιτισμού. Πέραν, όμως αυτού, η Ευρωπαϊκή Ένωση της οποίας σημαντικότατος εταίρος και κράτος-μέλος είναι η Γερμανία, έχει προβεί σε κατευθυντήριες γραμμές για την προώθηση του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου.

Συνεπώς η ενωμένη Γερμανία ως κράτος-μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορεί να πολιτεύεται αγνοώντας τις μεταπολεμικές υποχρεώσεις της, αρνούμενη ουσιαστικώς τις εμπόλεμες ευθύνες της. Άλλως, δεν μπορεί να επικυρώνει και να κυρώνει το Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Η Γερμανία δεν μπορεί να είναι υπερασπιστής των σύγχρονων ευρωπαϊκών Αρχών και Αξιών, αλλά ούτε και τιμωρός των σύγχρονων εγκληματιών πολέμου, χωρίς την προηγούμενη και λυσιτελή ανάληψη των δικών της απαράγραπτων ευθυνών.

Στην προκειμένη περίπτωση: για τις μεταπολεμικές ευθύνες της Γερμανίας και με χρονική αφετηρία τη συνένωση των δύο (2) Γερμανιών, θα πρέπει, να υπάρξει αξιολόγηση στο πλαίσιο της θεωρίας και της πράξης της Διεθνούς Ευθύνης, κατά τα κρατούντα στο Διεθνές Δίκαιο. Άλλωστε, η Διεθνής Ευθύνη αποτελεί θεμελιώδη Θεσμό του Διεθνούς Δικαίου.  

Η Διεθνής Ευθύνη της ενωμένης πλέον Γερμανίας, αφορά: α) στις παραβιάσεις που έχουν λάβει χώρα σύμφωνα με το Δίκαιο του Πολέμου, και β) στη άρνησή της (εν καιρώ ειρήνης) να αποδώσει τα δι’ αρπαγής λεηλατηθέντα χρήματα του Ελληνικού Λαού, καθώς και στην άρνησή της να αποκαταστήσει και επανορθώσει τις ζημίες που προκάλεσε. Οι προαναφερόμενες αρνήσεις της Γερμανίας συνιστούν παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου «δια παραλείψεως». Σε κάθε περίπτωση δε ο άδικος πόλεμος (unjust war) έχει μεταπολεμικές συνέπειες και γεννά διεθνή ευθύνη. Η Γερμανία ως σύγχρονο κράτος του πολιτικού και νομικού ευρωπαϊκού (και διεθνούς) πολιτισμού πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της!..

--------------------------------------------

 * Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).